Ağustos sona erdiğinde hisseler yükselmeye devam edecek gibi görünüyordu. FED faiz oranlarını rekor düşük seviyelerde tutma sözünü vererek, yatırımcılara ve dinleyen herkese bir anlamda "Yürüyün, kim tutar sizi," dedi. 
İşsizlik rakamları da iyi görünüyordu. Hatta ABD Başkanı Donald Trump COVID-19 salgınının sona erdiğini söyledi.
Üçüncü çeyrek Wall Street'in önde gelen endeksleri için güçlü kazanımlarla tamamlandı: S&P 500 Endeksi %8,5, Dow Jones industrials %7,6 ve NASDAQ Composite %11 yükseliş kaydetti. Normal zamanlarda bunlar olağanüstü performanslar.
Ancak tabi ki, şu an normal zamanlarda değiliz. Mart diplerinden sonra yaşanan güçlü toparlanma ikinci çeyrekte devasa kazançlar yarattı.
Aylık bazda, Eylül'deki piyasa performansı daha zorluydu. Piyasa aya iki büyük günlük ralliyle başladı.
Ancak sonrasında hisselerin karşısına rahatsız edici bir gerçeklik çıktı. Hisse fiyatları Ağustos'ta o kadar hızlı yükseldi ki, hisseler pahalı hale geldi ve birçok yatırımcı kâr satışı yaparak kenara çekilmeye karar verdi.
Böylece büyük endeksler Mart'tan bu yana ilk aylık kayıplarını yaşadı. S&P 500 %3,9'lik, Dow %2,3'lük, NASDAQ %5,2'lik ve NASDAQ 100 %5,7'lik düşüş yaşadı. Bunlar tarihin en büyük kayıpları değildi; Mart düşüşleri iki ilâ altı kat daha büyüktü.
Dört endeksin tamamı dünü %6 ilâ %8 arasında düşüşle, 52 haftalık zirvelerinden uzakta tamamladı. Ancak S&P 500, NASDAQ ve NASDAQ 100 hâla yıl başından bu yana büyük yükseliş kaydetmiş durumda—sırasıyla %4,1, %24,5 ve %30,8. Yine de, 1 Eylül'de yıllık bazda pozitife geçen Dow ayı yılda %2,7'lik düşüşle tamamladı.
İzlenecek yol Cuma, Pazartesi ve Çarşamba günlerinde elde edilen kazanımların yeni bir yükseliş trendinin başlangıcı olduğunu göstermeyi başarıp başaramayacağına bağlı olabilir.
Azalan İyimserlik, Yükselen Tansiyon
Ne olursa olsun, gergin bir ortamda her yükseliş trendi gerçekleşir. Bu yaz hisseleri yükselten 23 Eylül civarında yeniden başlayan iyimserlik, ABD seçimlerini saran gerginlikle mücadele edecek. Özellikle de Salı günü eski Başkan Yardımcısı Joe Biden ile Başkan Donald Trump arasında gerçekleşen benzersiz tartışma sonrasında bu sürecin nasıl sonuçlanacağını kimse tahmin edemez.
COVID-19 salgını da sorunlara yol açmaya devam ediyor. Avrupa'da yeni vaka sayıları artışta. ABD'deki vaka sayısı da bir istikrar kazanma ya da ülke genelinde düzleşme işareti göstermiyor.
Bu hafta Disney (NYSE:DIS), COVID-19 virüsünün eğlence parklarına yapılan ziyaret sayısını düşürmesi sebebiyle 28.000 çalışanını işten çıkaracağını açıkladı. Seyahatin durma noktasına gelmesi sebebiyle havayolu şirketleri onbinlerce çalışanı işten çıkarabilir ve sektöre yeni bir federal yardım beklenmiyor.
Ülke genelinde birçok topluluk ekonomilerini yeniden açmış olsa da restoranlar, oteller ve diğer bu alandaki diğer işletmeler zorlanmaya devam ediyor. Çalışanların işyerlerine geri dönüp dönemeyeceği en büyük bilinmezlerden biri. Eğer geri dönmezlerse ve evden çalışma seçeneği yeni standart haline gelirse, ticari emlak sektöründe zorunlu satışları gözleyin.
Bazı Bölgeler Hâla Güçlü
Ancak ekonominin bazı alanları görece daha hızlı bir şekilde toparlanıyor. Korona virüse karşı bir aşının bu yıl kadar erken bir tarihte, ancak büyük ihtimalle 2021'de piyasaya sürülebileceğine yönelik umutlar yatırımcıların boğa hissiyatını güçlendiriyor.
JPMorgan bu hafta, normal hayata biraz da olsa benzer koşulların ortaya çıkmasıyla birlikte S&P 500'ün önümüzdeki 12 ayda %12 civarı bir yükseliş gösterebileceği tahmininde bulundu.
İnternet hizmetlerine yönelik talep müthiş bir seviyede. Dünyanın virüs yayma korkusu olmadan yüz yüze iletişim kurmasını sağlayan video teknolojisini geliştiren Zoom Video Communications (NASDAQ:ZM), aylık %44'lük kazançla NASDAQ 100'ün lideri oldu.
Zoom %590'lık yükselişle şimdiye dek 2020'nin de kazananı konumunda.
FED'in sıfıra yakın faiz oranlarını birkaç yıl daha devam ettirme sözü sonrasında özellikle de banliyölerde olmak üzere evlere yönelik talep artışıyla birlikte konut sektöründeki faaliyetler de güçlü durumda.
ABD 10 yıllık Hazine tahvil geliri Eylül'ü Ağustos'taki %0,693'ün hemen altında, %0,68'de tamamladı.
İnşaat firması Lennar'ın (NYSE:LEN) hisseleri, faaliyet alanı konut sektörüyle yakından ilişkili olan ev araçları üreticisi Whirlpool (NYSE:WHR) hisseleriyle birlikte üst üste ikinci gününde yeni bir zirveyi gördü.
Perakende şirketi Target (NYSE:TGT) ve evcil hayvanlar için sağlık sigortası sunan Trupanion da (NASDAQ:TRUP) dün yeni zirveler gören isimlerdendi. Target Eylül ayında %4,1, çeyrekte ise tam %31,3'lük bir yükseliş kaydetti. Zincir yıllık bazda ise %22,8 değer kazanmış durumda. Trupanion ise Eylül ayında %25,8, çeyrekte ise %84'lük bir sıçrama yaparken, yıl başından bu yana yaklaşık %111 değer kazandı.
Her türden ilk halka arzlarda (IPO) patlama yaşandı. İlk halka arz fiyatlandıran şirketlerle birlikte, şirketleri piyasaya taşımak amacıyla satın alan özel amaçlı satın alım şirketlerinden (SPAC) oluşan 145 kadar isim, piyasaya giriş yaptı.
Büyük Ağustos Rallisi Bazılarına Fazla Büyük Geldi
Ancak işle bu kadar güllük gülistanlıksa, Eylül neden bu kadar büyük zararlarla doluydu? Piyasa teknik dirençle karşılaştı.
Başta ihtişamlı, devasa teknoloji şirketleri olmak üzere hisse fiyatları Temmuz'da ve özellikle en az 20 yılın en iyi ayını yaşadıkları Ağustos ayında aşırı yükseldi. Kazançlar o kadar büyüdü ki, analistler patlamaya yakın olan bir balondan söz etmeye başladı.
Göreli güç endeksleri (RSI) başlıca endeksler için 2 Eylül'de 80'in üzerine çıktı. RSI bir momentum ölçütüdür ve 75 üzeri bir okuma, bir gerilemenin yakın olduğunu işaret eder. 80 üzeri ise bu gerilemenin birkaç gün uzaklıkta olduğunu söyler. Kırılma bir sonraki günde başladı.
Hissesi Ağustos'ta %74 değer kazanan elektrikli otomobil üreticisi Tesla'nın (NASDAQ:TSLA) RSI'ı 28 Ağustos'ta 84'e ulaştı. Hisse 3 Eylül'de kırıldı ve ayda yaklaşık %14 değer kaybetti.
Yine de hisse çeyreği %98,7'lik yükselişle tamamladı ve yıl başından bu yana %413 değer kazanmış durumda.
Apple (NASDAQ:AAPL) Eylül'de %10,2 değer kaybetti ve şirketin piyasa değeri 2,25 trilyon dolardan "sadece" 1,98 trilyon dolara geriledi. Eğer bir teselli verecekse, teknoloji devi üçüncü çeyreği %27'lik artışla tamamladı ve yılda %57,7 yükselmiş konumda.
Piyasa değeri bazında Apple'ı Microsoft (NASDAQ:MSFT) ve Amazon.com (NASDAQ:AMZN) takip ediyor—sırasıyla 1,59 ve 1,58 trilyon dolar. Google (NASDAQ:GOOGL) 998 milyar dolarlık piyasa değeriyle dördüncü sırada.
Çeyreklik performansta Apple ve Salesforce.com'un (NYSE:CRM) rakibi olan spor giyim şirketi Nike (NYSE:NKE), aylık %12,8'lik yükselişle Dow'ın en iyi performans gösteren ismi oldu.
Salgının muhtemelen en büyük kazananı olan Amazon.com yine de Eylül ayında zorlandı ve hissenin 2 Eylül'de 3.552,25 dolar kadar yüksek bir seviyeye ulaşması sonrasında yaklaşık %8,8 değer kaybetti. Hisseler 21 Eylül itibariyle %14 kadar gerilemiş olsa da şu an %6,3 toparlanmış durumda. Amazon hissesi çeyrekte %14,1, yılda ise %70,4 yükselmiş durumda.
FedEx ve UPS'in Hacimlerinde Artış
Tüketicilerin online alışverişlerini giderek artırmasıyla birlikte kargo teslimat devleri FedEx (NYSE:FDX) ve United Parcel Service'in (NYSE:UPS) Dow Jones Transportation Index'teki (DJIT) şirketler arasında en iyi performansı gösteren isimlerden olduğuna da dikkat edilmeli. FedEx ve UPS çeyrekte sırasıyla %79,4 ve %49,9, yılda ise %66 ve %42 değer kazandı.
Ulaştırma endeksini aşağı çeken en büyük sektör, tabi ki yolcu sayılarında kayda değer bir iyileşme göremeyen havayolları. Havayolu şirketleri uçaklarını hangarlara çekiyor ve yeni uçak siparişlerini de iptal ediyor.
Dolar İstikrar Kazandı; Emtia Düşüşteydi
Salgının dünya geneline yayıldığı yılın ilk yarısının büyük bir bölümünde, dolar güvenli limanlar arasındaki ilk tercih oldu. ABD Dolar Endeksi ilk çeyrek tepesinde %8,6 kadar yükseldi ancak sonrasında istikrar kazanana dek 23 Mart - 1 Eylül arasında %11'lik düşüş yaşadı. Yatırımcıların hisseler konusunda endişelenmesi ve paralarını tahvillere koymasıyla birlikte dolar yeniden yükselişe geçti.
Altın Ağustos'ta %10,3'lük sıçrama kaydetti ve çeyreği %5,3 değer artışıyla tamamladı. Yatırımcıların FED'in yeni düşük faizler dönemini benimsiyor gibi görünmesiyle birlikte gümüş Eylül'ün ikinci yarısında elden çıkarıldı.
New York'ta işlem gören WTI ham petrol, küresel petrol talebine yönelik endişelerin piyasalarıu baskılamasıyla birlikte ayda yaklaşık %5,6 düştü. ABD dışındaki tacirlerin daha yakından takip ettiği Brent ham petrol ise ayda %7,3 düştü. İki ürün de, salgının petrol talebinde yarattığı etki sebebiyle yılda %33'ün üzerinde değer kaybetmiş durumda.
Fiyatlardaki son çöküş yerel petrol hisselerine büyük zarar verdi; ayda yaklaşık %16, çeyrekte %21 ve yılda %50,1 düşen enerji, S&P 500 Endeksi'nin tüm yıl genelinde en zayıf performansı gösteren segmenti oldu.
Chevron (NYSE:CVX) Eylül'de %14,1, yılda ise %40 değer kaybetti. Exxon Mobil de (NYSE:XOM) Eylül'de %14, yılda %50 düşüş yaşadı. Exxon Eylül başlangıcında Dow Jones Industrial Average Endeksi'nden çıkartıldı ve yerini Salesforce.com'a bıraktı.
Korona Virüs Aşıları Yeni Fırsatlar Sunabilir
Son olarak, bir korona virüs aşısı üzerinde çalışan şirketlere bir göz atalım. En çok ilgiyi çeken isimler:
- Pfizer (NYSE:PFE) ve Alman biyoteknoloji şirketi BioNTech (NASDAQ:BNTX)
- Johnson & Johnson (NYSE:JNJ)
- Moderna (NASDAQ:MRNA), Cambridge, Massachusetts bazlı bir biyoteknoloji şirketi
- Novavax (NASDAQ:NVAX), Gaithersburg, Maryland bazlı bir biyoteknoloji şirketi
- AstraZeneca (NYSE:AZN) ve Oxford University
- Inovio Pharmaceuticals (NASDAQ:INO), Plymouth Meeting, Pennsylvania bazlı bir biyoteknoloji şirketi
Aşının nasıl üretileceği ve dağıtılacağı konusunda detaylar bu noktada hâla belirsiz. Ancak bunu başarıyla gerçekleştirenler hisselerinde ciddi kazanımlar görebilir. Aşılar küçük şirketler için kârlı olabilir, ancak biyoteknoloji hisselerinin genellikle çok dalgalı olduklarını unutmayın.
Tüm bu hisseler manşetler, yatırımcı umutları ve sonrasında hayal kırıklıkları sebebiyle ciddi çalkantılar yaşadı. Bu yaşananlar, bu aşılardan hangilerinin düzenleyici kurumlardan onay alabileceklerinin henüz belirsiz olduğunun önemli bir işareti.
Ancak her açıklama muhtemelen yatırımcılarda büyük ilgi uyandıracaktır.