ABD’de yatırımcılar için bu yılın ilk yarısı kadar kötü bir ilk yarı bulmak için çok geriye, 1970’e kadar geri gitmemiz gerekiyor.
S&P 500 endeksi 2022’nin ilk altı ayında neredeyse %21, Haziran’da ise %8,4 düştü. Endeks şu an, yıl başından bu yana %19,7 gerilemiş durumda. Yalnızca 57 hisse ayı daha yüksek bir seviyede tamamladı ki bu da COVID-19 salgınının ortaya çıktığı Mart 2020’den bu yana en düşük sayı.
NASDAQ Composite endeksi yılın ilk yarısında %29,5 düştü. Endeksin ikinci çeyrekte yaşadığı %22,4’lük kayıp, 2008’in dördüncü çeyreğinden bu yana kaydettiği en kötü performans oldu.
Dow Jones Industrial Average ise ilk yarıda “yalnızca“ %15,3, ikinci çeyrekte ise %11,25 geriledi.
Bu kadar büyük kayıpların ardından, artık bir toparlanma yaşanmalı, değil mi? 2020’de salgının ortaya çıkışıyla birlikte yaşanan mini çöküşe benzer bir süreç?
Kısa cevap: belki.
Ancak bir toparlanmayı yoldan çıkarabilecek birçok faktör bulunuyor. Bunlardan bazıları enflasyon baskıları, ABD’de ve dünyanın diğer bölgelerindeki siyasi belirsizlikler, emtia fiyatları ve salgının ortaya çıkışından bu yana küresel ekonomiyi zora sokan tedarik zinciri sorunları.
Yani evet, bir toparlanma ABD merkez bankası Fed’e bağlı.
Ancak Fed Kasım ayından bu yana enflasyonla mücadeleye odaklı durumda ve enflasyonu bir şekilde yıllık %2’lik resmi hedefine geri indirmeye çalışıyor. Merkez bankası salgın boyunca neredeyse sıfırda kalan faiz oranını bu yıl %1,5 - %1,75’e çıkardı. Bankanın faiz oranını Temmuz sonu ve sonbaharda olmak üzere bu yıl iki kez daha artırması bekleniyor.
Fed’in faiz artırımları, 10 yıllık Hazine tahvil faizini 2020 sonundaki %0,92’den 2021 sonunda %1,51’e, Temmuz itibarıyla ise %3,43’e çıkardı. 2021 sonunda %3,1’de bulunan 30 yıllık ev kredisi faizi, şu an %5,8 civarında.
Faiz oranlarındaki artış hisse fiyatları, yüksek değerlemeli teknoloji hisseleri ve kripto paralar için kötü haber. İlk halka arzlar neredeyse tamamen bitmiş durumda. Yüksek faizler şimdiden ev fiyatlarındaki tırmanışı yavaşlatıyor olabilir ve hatta 2023’te, belki de daha erken bir tarihte ülke ekonomisinin bir resesyona girebileceği konuşuluyor.
Microsoft (NASDAQ:MSFT) 30 Haziran’da tamamlanan çeyrek için beklentisini düşürdü ve bunun sonucunda hisse Haziran ayında %5,3 değer kaybetti.
Target (NYSE:TGT) ise ev ürünlerinde stoklarını azaltamaması ve stok fazlalığını eritmek için fiyatlarını düşürmek zorunda kalması sebebiyle üçüncü çeyrek beklentisini düşürdü. Haziran ayında %12,8 değer kaybeden hisse, yılın ilk yarısında %38 geriledi.
JPMorgan Chase (NYSE:JPM) CEO’su Jamie Dimon yüksek enflasyonun, faiz artışlarının ve Ukrayna-Rusya savaşının çok büyük bir sorun yaratabileceğine dair uyarıda bulundu.
Diğer bir deyişle, son 10 yılın favori piyasaları istikrar kaybı yaşadı. Balonlar patladı, yapılan her ev alışverişinde yaşam tarzları biraz daha bozuldu.
Kripto paralara bir bakalım. 10 Kasım’da neredeyse 69 bin dolara ulaşan Bitcoin, bu tarihten itibaren %72 değer kaybetmiş durumda. Kripto para 2022’de %58 geriledi. En popüler ikinci kripto para olan ETH/USD Cumartesi günü itibarıyla 2022’de %71 düşmüş durumda. Ethereum 2020’de %467, 2021’de ise %553,7 değer kazanmıştı. 4.808,28 dolardaki zirvesinden bu yana, ETH %77 değer kaybetti.
Bir yıl önce 118 olan ilk halka arzların sayısı, ikinci çeyrekte yalnızca 21’e düşerek 2009’dan bu yana en düşük seviyeyi gördü. İlk halka arz faaliyeti çöktü, çünkü şirketler ve sponsorları yalnızca satış büyümesi satıyor, kârı ikinci plana atıyordu. Eğer bu kulağa 2000 başlarındaki dot.com balonu gibi geliyorsa, haklısınız.
Son yıllarda halka açılan birçok şirketin hissesi, ilk halka arz fiyatlarının çok altına geriledi. Yatırım bankaları da yeni ilk halka arzlara yönelik ilgi yaratmakta zorlanıyor. İlk halka arzlara odaklı önemli bir araştırma ve danışmanlık şirketi olan Renaissance Capital’dan kıdemli analist Matt Kennedy, “Üçüncü çeyrek muhtemelen ‘sakin’ geçecek.” dedi.
Geçtiğimiz haftada yalnızca tek bir ilk halka arz gerçekleşti: Kanadalı bir madencilik şirketi olan Ivanhoe Electric (NASDAQ:IE), 11,75 dolarlık fiyattan 169 milyon dolarlık bir finansman sağladı. Ivanhoe, bataryalarda kullanılan metallerin keşif ve madenciliğini yapmayı hedefliyor. Şirketin gelir elde etmeye başlaması birkaç yıl alabilir.
Piyasada işlem görmeye başlamanın ardından hisseler düşüşe geçti ve haftayı 9,12 dolarda, ilk halka arz fiyatının %22,4 altında tamamladı.
İkinci çeyrek Perşembe günü tamamlandığında, West Texas intermediate ham petrol yılda neredeyse %41 artışla varil başına 105,76 dolardaydı. WTI Cuma günü ise 108,43 dolara sıçradı. Ancak tüketiciler için bir teselli, ham petrolün 8 Haziran’daki varil başına 122,11 dolarlık fiyattan gerilemiş olması.
Amerikan Otomobil Birliği’nin (AAA) AAA Benzin Fiyatları verilerine göre, ABD’de Pazar günü itibarıyla galon başına 4,812 dolarda bulunan ortalama benzin fiyatı, 14 Haziran’daki 5,016 dolarlık zirveden %4,1 gerilemiş durumda.
Süpermarkete alışverişe gittiğinizde, küresel çapta birbirine bağlılığın ne kadar yüksek seviyede olduğunu görüyorsunuz. Tedarik zinciri sorunlarına ek olarak, Ukrayna-Rusya savaşı da küresel gıda piyasalarını etkiliyor. Savaşın başlaması üzerine, buğday vadeli işlemleri 8 Mart’ta kile başına 13,63 dolara yükseldi. Ukrayna ve Rusya buğday, ayçiçek yağı ve diğer bazı gıda ürünlerinde dünyanın en büyük ihracatçıları arasında.
Fed Piyasadan Aldığını Geri Verebilir mi?
Önümüzdeki döneme yönelik en önemli soru, hisselerin bir toparlanma kaydedip kaydetmeyeceği. Bazı uzmanlar, yılın ikinci yarısında güçlü bir toparlanma bekliyor. Bu uzmanlar, özellikle de petrol ve gıda fiyatlarındaki enflasyonun gerileyeceğini ve bu sayede Fed’in faiz artırımlarını durduracağına dair bir sinyal vermek için yeterli alan kazanabileceğini düşünüyor.
Ukrayna’da bir barışın sağlanması da tabii ki yardımcı olur.
Ancak MACD ve RSI gibi bazı teknik indikatörler, bir geri dönüş ümidindeki parayı çekebilmek için ciddi bir yükselişe ihtiyaç olduğunu gösteriyor.
Eğer bu faktörler bu senaryoyu oluşturmak için bir araya geliyorsa, teşekkür edilmesi gerekenler tüm hisse işlemlerinin %60 ilâ %75’ini gerçekleştiren algoritmalar. Algoritmalar bilgisayarlara anlık alım ve satım emirlerinin komutlarını veriyor ve bu da bu yıl piyasa genelinde tanık olduğumuz oynaklığı açıklamaya yardımcı oluyır.
Kazananlar ve Kaybedenler
Haziran sonu itibarıyla ABD’de yalnızca Apple (NASDAQ:AAPL) 2 trilyon doların üzerinde piyasa değerine sahipti. Apple ve Microsoft ikinci çeyreği, yılda %23 kayıpla tamamladı. Meta Platforms (NASDAQ:META) ise ilk altı ayda %52,4 değer kaybetti.
S&P 500’deki 11 sektörün tamamı Haziran ayında düştü. Bunlar arasında, petrol fiyatlarındaki gerileme sebebiyle %17 gerileyen enerji en zayıf halka oldu. En güçlü sektör yalnızca %2,84 gerileyen sağlık hizmetleri oldu. Onu %2,87 düşüşle temel tüketici ürünleri takip etti. Endeksteki bileşenlerin yaklaşık %10’u Temmuz ayında yükseldi.
S&P 500’de ayın en iyi performanslarını gösteren isimler temel tüketim ürünleri hisseleriydi:
- Dollar General (NYSE:DG),%+11,4
- Gıda işleme devi General Mills (NYSE:GIS), %+8
- Domino’s Pizza (NYSE:DPZ), %+7,3
- İçki üreticisi Brown Forman (NYSE:BFb) %+6,11
Enerji %29,2 artışla yıl başından bu yana en güçlü performansı kaydeden sektör oldu. Yıl başından bu yana en çok değer kazanan ilk 10 hissenin dokuzu enerji sektöründen: Occidental (NYSE:OXY) %103,1%; Hess (NYSE:HES), %43,1%; Valero Energy (NYSE:VLO) %41,5; Exxon Mobil (NYSE:XOM) ise %40 değer kazandı. Ancak bu dört isim, Haziran’da %10 ya da daha fazla değer kaybetti.
Haziran ayında Dow’ın liderleri:
Dow’da yalnızca beş hisse ayı yükselişle tamamladı.
Haziran ayında Dow’ın en büyük kaybedenleri:
- Kimyasal üreticisi Dow (NYSE:DOW), %-24,1
- American Express (NYSE:AXP), %-17,9
- Caterpillar (NYSE:CAT),%-17,2;
- Chevron (NYSE:CVX), %-17,1
- Intel (NASDAQ:INTC), %-15,8.
NASDAQ 100’de Haziran’ın en iyi performansını gösterenler:
- Seattle'lı biyoteknoloji şirketi Seagen (NASDAQ:SGEN), %+30,4
- Çinli tarım platformu Pinduoduo (NASDAQ:PDD), %+22,7
- JD.com (NASDAQ:JD), %+14,4
- Siber güvenlik şirketi Okta (NASDAQ:OKTA), %+8,85
- Çinli perakende platformu Baidu (NASDAQ:BIDU), %+1,86.
NASDAQ 100’de Haziran’ın en kötü performansını gösterenler: