Çin’in Uygur Türk’lerine yaptığı baskıdan dolayı ABD, bazı Çin’li şirketlere yaptırım uyguladığını belirtti. Buna karşılık olarak Çin’de NBA maçlarını yayınlamayacağını açıkladı. Artan gerginlikten dolayı ABD – Çin arasında anlaşma olmaması ihtimali güçlendirdi. IMF’den gelen son açıklamalara göre ticaret anlaşmazlıkları nedeniyle küresel ekonominin 2020 yılında 700 milyar dolar yani %0.8 azalabileceği yönünde oldu. Açıklamalarda küresel ekonominin senkronize şekilde yavaşladığını vurguladı.
· iShares MSCI World (NYSE:URTH) %1.43↓ 89.44$,
· iShares MSCI Global Tech (NYSE:IXN) %1.71↓ 180.99$,
· iShares MSCI Global Financials (IXN) %1.59↓ 61.39$,
· iShares Global Consumer Staples (NYSE:KXI) %0.92↓ 53.77$’dan fiyatlandılar.
Bu sabah, artan riskler ve IMF açıklamaları altın fiyatının 1500$’ın üzerine çıkmasına neden oldu ve %0.12 değerlenerek 1507.42$’dan alıcı buluyor. Küresel tahvil piyasasında Asya ve ABD’ye girişler yaşanırken Avrupa’da çıkışlar gerçekleşiyor.
ABD’den dün sabah saatlerinde belirli Çin şirketlerine yaptırım yapması olası bir anlaşma ihtimalini zor duruma soktu. HK’da protestoların devam etmesi, daha da kötüleşmesi ve HK hükümetinin çözüm bulamaması halinde HK yöneticisi Lam, Çin ordusunun müdahale etme olasılığının yükseldiğini açıkladı. Ticaret belirsizliğinin tekrardan yükselmesine ve HK’dan protestolara karşı gelen açıklamalara paralel olarak başta HK olmak üzere Japonya, Singapur, Tayvan, Avustralya, Endonezya ve Hindistan endeksleri baskı altında işleme başladılar. Güney Kore ve iki ana Çin endeksi (SZSE Bileşik, Shanghai) yeşil alanda işlem görüyorlar. Asya’nın 10 seneliklerinde Samuray tahvilleri -%0.208, Panda getirileri %3.128, Hong Kong faizi %1.286 ve Singapur tahvilleri %1.651 seviyesine gerilediler. Önemli Asya kurları arasında USD/CNY yatay değer kazanarak (Yuan, Dolar’a karşı geriliyor) 7.1439, USD/JPY hafif yükselerek (Yen, Dolar’a karşı değer kaybediyor) 107.17 ve USD/SGD yatay işlem görerek 1.3822’den fiyatlanıyorlar.
ABD seçimlerinin (gelecek yıl Kasım) yaklaşıyor olması ABD hisse senedi piyasasında oynaklığı arttırabilir. Demokrat Parti adaylarından Elizabeth Warren “zenginden al fakire ver” politikalardan dolayı ABD hisse senetleri için en kabul edilemez aday olarak görülürken Joe Bidenen en kabul edilebilir aday olarak öne çıkıyor. Her ihtimalde de 2020’nin ilk çeyreğinde ABD hisse senetlerinde oynaklığın artma ihtimali oldukça yüksek. FED Başkan’ı Powell, FED’in tekrardan tahvil alımlarına başlayacağını ve faiz indirimine gidebileceğini açıklaması başta ABD olmak üzere küresel hisse senetlerindeki risk iştahını yükseltebilir. Powell’ın pozitif açıklamasına rağmen artan jeopolitik risklerin çok fazla olması ve Trump’ın azil sürecinin devam etmesi ABD endekslerinin satıcılı kapanmasına neden oldu. ABD gösterge endeksi S&P 500 %1.67 değer kaybederek 2684.32$’dan fiyatlandı. ABD Dolar endeksi tekrardan 99.13$’a yükseldi ve VIX/oynaklık göstergesi 20.28$’a çıkarak 20$ olan kritik seviyeyi geçti. 2 yıllık ABD göstergesi %1.419’a gerilerken 10 senelik ABD faizi %1.519’dan alıcı buldu. TSI 17:00’da JOLTS verisi, TSI 17:30’da ham petrol stokları ve TSI 18:00’da Powell’ın açıklamalarıyla TSI 21:00’da FOMC toplantı tutanakları takip edilecektir. ABD endeks vadeli kontratları güne karışıl seyirle başladılar.
Ticaret belirsizliklerine paralel olarak Avrupa borsaları günü düşüşle kapattı. Kapanışta Avrupa gösterge endeksi STOXX 600 %1.10 değer kaybederek 378.71 Euro’dan işlem gördü. İngiltere Başkanı B. Johnson’un Merkel’e Brexit anlaşmasının özünde imkânsız olduğunu söylemesi Avrupa piyasaları üzerinde baskı yarattı. Bu durum sert Brexit’in küresel resesyona neden olma ihtimalini güçlendirdi. Avrupa vadeli kontratları güne baskı altında başladılar. ABD Dolar endeksinin değer kazanmasına rağmen EUR/USD paritesi 1.0964 seviyesine yükseldi. 10 senelik Avrupa tahvillerinde çıkışlar gerçekleşiyor.
Irak’ta protestoların giderek sertleşmesi, halkın hükümet düşene kadar devam edecek olması ve sosyal medya üzerinden gruplaşmaları üzerine internet erişimi akşam saatlerinde tekrar kesildi. Türkiye’nin, Suriye’ye olası bir operasyonuna karşı Irak’ın karışması ve tezkere kararında Irak’ın bulunması, her ne kadar farklı sebepten olsa da, operasyona yönelik belirsizlikler arasında yer alıyor.
Pazartesi Trump’tan, Türkiye’nin Suriye’ye harekâtı üzerine hem olumlu hem de olumsuz açıklamalar gelmesi TL varlıklarında oynaklığı arttırdı. Salı da Trump’ın tekrardan aynı şekilde davranmasıyla hafif toparlanma yaşayan TL varlıkları günü 2.21 milyarlık işlem hacmiyle %1.10 azalarak 101859.28 TL’den kapandı. Bankacılık sektörü %1.09 değer kaybederken sanayi %1.67 aşağıdan kapandı. 5 yıllık CDS primi, Trump’ın tweetine paralel olarak 365.11’den işlem gördü. 10 senelik TL getirisi %2.99 genişleyerek %13.80 ve 2 yıllık gösterge faizi %2.78 artarak %13.68’den alıcı buldu.
Dolar/TL, gün içinde yaşanan geri çekilmeye rağmen, 5.80 seviyesinin altında kalıcı olmaması hem döviz hem de TL varlıklar için Türkiye, Suriye ve Trump sürecinin iyi izlenmesi gerektiğini gösteriyor. Trump’ın 13 Kasım’da Erdoğan’ı davet etmesi süreç üzerine gelişen olumlu haberler arasında yer alıyor. Akşam saatlerinde Pentagon’un “Türkiye tek taraflı hareket ediyor” açıklaması ve Trump’ın Suriye kararına karşı ABD’li senatörlerden “gizli toplantı” çağrısı ABD’nin yaratmış olduğu belirsizlikleri bir kez daha arttırdı. Trump’ın azil sürecini ve ABD’nin yakın zamanda tekrardan seçime gidecek olması ABD’li senatörlerin Trump üzerinde ağırlığını arttırıyor.
Türkiye, Suriye ve ABD Süreci Belirsizlikleri
· Operasyon üzerine yaşanan hareketlikle TBMM Irak ve Suriye’yi içeren sınır ötesi operasyon tezkeresinin süresini 1 sene daha uzattı. Gerçekleşen haber akışına göre, Salı günü boyunca sınırda olası bir operasyon için tüm hazırlıkların tamamlandığı bildirildi.
· Trump yaptığı tehditlerden sonra Türkiye’yi savunması ve ABD’nin Kürtleri terk etmediğini açıklaması sosyal medyadan tepkiler çekti. Trump’ın ikili açıklamasından sonra ana muhalefette “tezkereyi” istemeye istemeye destekleyeceklerini belirtti. Cumhuriyetçi Senatör Lindsey Graham (Türkiye’yi büyük yaptırımlarla tehdit eden kişi) Türkiye’ye karşı yeniden ağır tehditler savurdu.
· Trump’ın mesajlarına paralel olarak bölgede belirsizlikler devam ediyor. Pentagon belirli bir bölgeden askerlerin çekildiğini açıklasa da “belirli bölge”nin nereler olduğu tam olarak bilinmiyor. Bunun yanında Pentagon ve Ankara derinlik konusunda da anlaşamadığına yönelik gelişmeler de var. NATO üyeliklerinden dolayı Türk ve ABD askerlerinin karşı karşıya gelmeyecek olması tek kesin bilgi.
· ABD’nin tamamen çekilmesi durumunda ise Türkiye bölgedeki IŞID militanlarından sorumlu olacak. IŞID savaşçılarına ait istatistikler belirsiz. Böylece IŞID savaşçılarının ve ailelerinin tam sayıları operasyon sonrasında belli olacak. Bu da Suriye topraklarında belirlenecek olan politikayı daha da zorlaştırıyor.
· Trump’ın ilk Suriye’den çekilme mesajı üzerinden yaklaşık 10 ay geçti. Trump’ın bahanesi IŞID’ın devam etmesiydi. Bu durumu Türkiye üstlenince, Trump’ın her ne kadar bir bahanesi kalmasa da “güvenli bölge” sınırlarının belirsiz olması Trump’ın “benim belirlediğim sınırlar dışına çıkılırsa” açıklamasında açık kapı bırakıyor.
· YPG ve ABD arasında finansal ve mühimmat yardımlaşmaları da olası bir YPG, ABD dayanışmasının ihtimalini de güçlendiriyor.
· İran ve Rusya’nın atacağı adımların “Suriye’nin bütünlüğü” konusunda ucunun açık olması da bu iki süper gücün nasıl tepki vereceği üzerinde belirsizlikleri arttırıyor.
· Türkiye’nin olası bir harekâtı sonucunda bölgedeki terör gruplarının tekrardan aktif olma olasılığı da yüksek.
· PYD sözcüsü Salih Müslim ise IŞID’ın tamamen bitmediğini ve ABD’nin verdiği sözlerinin hiçbirini tutmadan geri attığını vurgulaması da bölge belirsizleri arasında yer alıyor.
(Kaynak: BBC / EuroNews / Diken )