Aylık kazancımızdan harcamalarımızı çıkardığımız zaman kalan para birikimimizdir. Birikimleri ne kadar iyi değerlendirdiğimiz ise bir kaldıraç etkisi yaparak bizi daha iyi ya da daha kötü konuma sokabilir. Ayda 3000 lira biriktiren ve bunu koruyan bir kişi ile ayda 2000 lira biriktiren ancak parasını iki katına çıkaran kişiyi incelediğimizde 2000 lira biriktiren kişinin aylık daha az biriktirmesine rağmen ayda 3000 lira biriktiren kişiden daha zengin olduğunu görürüz ki bu da parayı değerlendirme biçiminin yaptığımız işten bağımsız olarak bizi bir adım ileri çıkardığını gösterir. Bu yazımda gayrimenkul, altın, döviz, faiz ve borsa yatırım araçlarının bazı kriterlere göre karşılaştırmasını yapacağım. hangi yatırım aracını tercih edeceğiniz ise kişisel özellikleriniz ve hedeflerinize göre değişecektir. Risk Yönünden İnceleme Gayrimenkul:
Gayrimenkul derken arsa, ev, dükkan vs yatırımlarından bahsediyoruz. Halk arasında en risksiz yatırım aracı olarak görülür. Bazı iyi yanları da yok değildir. Oturacak evini alan bir kişi kira vermediğinden bir anda birikimi artar ya da uzun yıllarda incelendiğinde gayrimenkul sahibi olmanın enflasyona karşı koruyucu etkisi olduğu iddia edilebilir. Ancak, sanıldığının aksine gayrimenkülün riskleri de çoktur. Fiyatların şiştiği dönemlerde alınan gayrimenkullerin 4-5 sene içinde yüzde 30-40 kaybettirdiği sık rastlanan durumlardandır. Her ev ya da dükkanın bir yıpranma payı, deprem riski, vergisi vs bir gideri bulunmaktadır. Tarım arazileri, boş arsalar işlenmemiş katma değer katılmamış yatırım araçları olduğundan ileride potansiyel kazanç kaynağı olarak daha çok getiri sağlayabilirler.
Altın:
Dünyada kıt kaynak olarak bulunan altın özellikle ülkemizde çok tercih edilen yatırım araçlarındandır. Dünyadaki ekonomilerde riskler ve problemler varsa piyasa hangi para birimine yatırım yapacağını lşaşırıyorsa ya da çıkartma maliyetleri yükseliyorsa altın yükselebilir. Özellikle ekonominin zor zamanlarında güvenli liman olarak görülür. Altının en büyük risklerinden birisi alım ve satım arasındaki değer farkıdır. Bazen bu fark yüzde 2-3 e kadar çıkabilir hatta işçiliği yüksek olması durumunda yatırım aracı olmaktan çıkar. Altın fonları gibi bazı çeşitleri bu durumu azaltır. Altının düzenli bir getirisi yoktur yani beklemekle altınınız çoğalmaz ya da beklediğinizden dolayı size kimse bir altın faizi vermez.
Döviz:
15-20 yıl önce büyük krizler yaşayan ülkemizde sert hareketleri ile tanınan döviz son 10-15 yıldır nispeten durgun seyrediyor. Sanılanın aksine aslında döviz en riskli yatırım araçlarının başında gelir. Eğer büyüyen bir ekonomi iseniz ve çok fazla kriziniz yoksa uzun vadede para biriminiz dövize karşı enflasyonla beraber çok ciddi değer kazanacaktır. Son 15 yılda Türkiyede döviz yatırımcıları anlık olaylar dışında pek para kazanamadılar. İnsanların dövize para yatırmalarındaki temel sebep zaman zaman ortaya çıkan sert döviz yükselişleridir. Ancak uzun vadede baktığımızda bu yükselişlerin çok cılız olduğunu ve yükseliş sonrası yatırım yapanların genelde para kaybettiklerini görürüz. Faiz:
Faizi oluşturan iki temel unsur vardır. Bunlardan birisi enflasyon diğeri de risk primidir. Risk primi yüksek yerlerde faizlere bu durum yansır ve aslında göreceli olarak uzun vadede mevcut riski düşürür. Son 20-30 yıldır getirilerin kıralı olan faiz artık yavaş yavaş cazibesini yitirmektedir. Geçmişte çok fazla kazandırmasının sebebi krizlerdi. Bir anda çıkan sağlam bir kriz faizleri biranda yükseltmekte ve kısa bir zaman sonra işler yolunda gitmeye başlasa da yüksek faiz uzun süre devam etmektedir. Buna bir de bileşik faiz etkisi eklendiğinde devasa karlar edilmiştir. İstikrar reel faizin düşmanıdır.
Borsa:
En riskli yatırım araçlarından birisi olmakla beraber en çok para kazandırma ihtimali olan yatırım araçlarındandır. Kısa vadede çok riskli olmakla beraber büyüyen ekonomilerde uzun vadede bu risk düşmektedir. Hareketlidir. İnsanı rezil de eder vezir de. Aylık sabit miktarlarda yapılan hisse senedi alımları uzun vadede çok ciddi kazanç getirebilir. Çok kolay alım ve satım yapılabilmesi bir anlamda risklidir ve para kaybetmeye yol açabilir. Şirketleri tanımayı gerektirir. Bir rehberi bir stratejisi olmayan kişi için çok riskli bir yatırım aracıdır. Kısa vadeli düşünenler genelde kaybeder. Özellikle ülkemizde pek çok kötü şirket borsaya açılıp insanları gerçek anlamda kazıklamıştır. Ne yazık ki Sermaye Piyasaları Kurumu (SPK) tarafından yeterince denetlenmeyen borsa tuzaklarla doludur.
Yazılarıma bu yatırım araçlarının likidite, bilgi gereksinimi, düzenli katma değer getirisi, yatırım periyodu, ölçeklenebilirlik ve yatırım yapabilme kolaylığı açısından incelemelerimle devam edeceğim. Her zaman en iyi yatırım aracı olan ailenize ve dostlarınıza yatırıma devam etmeniz dileği ile.