Her ayın ilk haftası Cuma günü ABD tarafından açıklanan, aynı zamanda küresel anlamda en önemli verilerden biri olan ABD’nin Tarım Dışı İstihdam verisine günler kaldı. Tabi bu veriyle birlikte açıklanacak olan İşsizlik Oranı ve Ortalama Saatlik Kazançlar verisi de Kasım ya da Aralık ayı faiz artırım kararı için FED açısından önem arz etmektedir. Buna neden olarak, bu verilerin FED yetkililerinin beklentilerini doğrudan etkilemesi olarak gösterebiliriz.
TARIM DIŞI İSTİHDAM RAKAMLARI NEDİR VE NEDEN ÖNEMLİ:
Tarım Dışı İstihdam verisi, tarımsal faaliyetlerde bulunan istihdam sayısı hesaplama dışına çıkarılarak, diğer sektörlerde yapılan tüm istihdam rakamlarını bizlere sunmaktadır. Bu bağlamda açıklandığı ülkenin ekonomisi hakkında yatırımcılara direkt fikirler verebiliyor. Bir de açıklanacağı ülke ABD olunca tüm dünya varlıkları üzerinde sert etkilere sebep olabiliyor. Geçmiş verileri inceleyecek olursak özellikle beklentiden sapması fazla olan verilerde önemli hareketler görebiliriz.
Özellikle 2006 yılından başlayan istihdam düşüşleri incelendiğinde aslında 2008 krizinin ayak sesleri gelmeye başlamıştı. 2008 krizi sonrasında ise FED’in uygulamaya başladığı parasal genişleme ile ekonomisini toparlama çabalarında Tarım Dışı İstihdam verisinin önem seviyesi artmış durumdaydı. 2008 krizinde hemen hemen tüm sektörlerde yaşanan toplu işten çıkarımlar ile istihdam kayıplarının ardından, veriden gelecek rakamlara olan önem de yükseldi.
Yukarıdaki grafikte de gördüğümüz gibi 2008 – 2010 arasında -800.000 istihdam rakamları geldiğini görüyoruz. Yani ay içinde tarım sektörü hariç 800.000 üzerinde kişi işten çıkarılmıştır. Hala bu senaryoların etkileri devam ediyor dersek de yanılmış olmayız.
TARIM DIŞI İSTİHDAM VERİSİNİ NASIL YORUMLAMALIYIZ:
Tarım Dışı İstihdamı yüksek olan bir ülkenin ekonomisi de iyiye gidiyor diyebiliriz. Fakat ABD işin içine girince olayın boyutu biraz değişiyor. Çünkü karşımıza uzun süredir faiz artırım süreci yöneten FED çıkıyor. Olay sadece Tardım Dışı İstihdam ile bitmeyecek tabii ki. Tarım Dışı İstihdam ile birlikte yayınlanan İşsizlik Oranı ve Ortalama Saatlik Kazançlar verileri de ABD için önemli olacaktır. Özellikle saatlik kazançlarda sapmanın yüksek olması fiyat hareketlerini daha da sertleştirebilir. Buna sebep ise FED’ in faiz artırım süreci için en önemli kıstasının enflasyonda %2 hedefidir. Kazançlarda gerçekleşecek hızlı artışlar ilerleyen dönemde enflasyonda da sıçramalara sebep olabilir.
Yukarıdaki grafikte son 1 yılda ABD tarafından açıklanan Tarım Dışı İstihdam rakamlarını görüyoruz. 300.000 seviyelerine yaklaşan aylar meydana gelmiş. 2015 son çeyreğe baktığımız zaman ise güçlü bir artış görülüyor. Yılın son çeyreğinde işe alımlar artabiliyor. Kısacası mevsimsel etkiler ile birlikte artışlar gelebiliyor. Tabi istihdamdaki artış açısından bakarsak FED’i faiz artırım kararından vazgeçirecek bir sonucun çıkmadığını, 2015 son çeyrek istihdam artışlarının 2015 Aralık ayında gelen 0.25 baz puanlık faiz artış kararındaki etkenlerden biri olduğunu belirtmekte fayda var. Bu yıl içinde son çeyrekteyiz ve son 3 ayda gelecek Tarım Dışı İstihdam verileri de işsizlik ve ücretlerdeki artışla birlikte Aralık ayında faiz artırımı kararı için belirleyici olacak.
Son bir yıl içinde dönem dönem kötü istihdam rakamları alsak da aşağıdaki grafiğe bakacak olursak ortalama(mean) hala 200.000 üzerinde diyebiliyoruz. Henüz 7 – 8 yıl önce böylesine büyük bir kriz yaşanmışken, şuan 200.000 üzeri istihdam rakamları almaları aslında ABD’nin ekonomik olarak güçlü konumda olduğuna işaret etmekte diyebiliriz.
ONUR ERKAN YILDIZ
VENBEY YATIRIM ARAŞTIRMA UZMANI
iLETİŞİM: onur.yildiz@venbeyyatirim.com, onurerkanyildiz@gmail.com
Analiz arşivimize buradan ulaşabilirsiniz
VENBEY YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş
