Türk Lirası’nda yaşanan değer kaybı artık sokaktaki vatandaştan hükümete kadar herkesin gündeminde, özellikle dolar kurunun rekor üstüne rekor kırmasının ardından gündem ekonomi…
Öyle ki Cuma günü BIST Başkanı TCMB Başkanı ve SPK Başkanının da katılımıyla Ekonomi Koordinasyon Kurulu (EKK) toplandı, ilk oturumun ardından Başbakan Sn. Binali Yıldırım, ekonomimize dair karamsar olmamamız gerektiğini, her şeyin yolunda olduğunu açıkladı. Ardından toplantının bugün tekrarlanacağı haberleri geldi, ancak toplantı iptal edildi.
Piyasalarda gözler TCMB’nin Perşembe günkü toplantısında ve beklentiler farklı, bir kısım faiz artışı beklerken bir kısım ise alt bantta sembolik teknik bir artışla beraber politika faizinde değişiklik beklemiyor- bizim de beklentimiz bu yönde.
Orta vadede lira üzerinde baskı yaratan nedenler belli (not görünümü, jeopolitik risk, ihraçlar, AB ile yaşanan gerginlik vs.), ancak yakın vadeye baktığımızda liradaki durum endişeleri artırmakta.
8 Kasım ABD seçimlerine baktığımızda Trump’ın seçilmesi ile gelişen ülke para birimlerinde sert düşüşler yaşandı, ancak kayıplar liradaki kadar uzun sürmedi. En büyük kayıp Meksika Pezosu’nda yaşandı ki bu çok normal, çünkü Trump, Meksika’ya yaptırım uygulayacağını seçim sürecinde açıkça belirtmişti. Peki Lira neden 8 Kasım’dan sonra her gün %1 üzerinde değer kaybı yaşayarak dolar karşısında 3,15’ten 3,41’e kadar yükseldi?
Evet, dolar Trump sonrasında beklentinin aksine son yılların en hızlı yükselişini gerçekleştirdi, ardından Aralık faiz artırımı neredeyse netleşti, ancak diğer gelişen ülke para birimleri için de bu bir riskken neden kayıpları Lira kadar fazla olmuyor? Bunun maalesef ki nedeni olumsuz iç gelişmeler.
Öyle ki devam eden olumsuzluklara her gün yeni bir gelişme ekleniyor ve piyasalar bir öncekini hazmedemeden yeni bir endişeyle karşı karşıya kalıyor.
Siyasi ve diplomatik ilişkiler ekonominin içinde yer alır, yani nasıl sanayi üretiminde düşüş yaşandığında ekonomi için olumsuzluk söz konusu oluyorsa siyasi ve diplomatik alanda yaşanan olumsuzluklar da ekonomi için bir tehdittir.
Son iki haftada yaşanan gelişmelere baktığımızda:
-İlk olarak AP ile gerilim yaşandı ve ekonomik yaptırım uygulanabileceği açıklaması geldi (ülke ihracatının %70’inden fazlasının AB’ye yapıldığını hatırlarsak durum oldukça kaygı verici).
-İstanbul’da yapılan NATO PA toplantısında özellikle Avusturya’nın sert çıkışları ve AB müzakerelerinin askıya alınması açıklamaları bir diğer olumsuzluk.
-AB’den vazgeçip Şangay’a üye olma açıklamaları (AB, özellikle ekonomik ilişkiler ve hukuk alanında ön plandayken Şangay’ın daha çok savunma alanında bir birlik olması AB’deki kayıpların dolması için çok cazip görünmüyor).
Siyasi arenada gündemdeki başlıklar gitgide artarken kaygılı yatırımcılar ise TCMB’yi bekliyor. TCMB’nin kurdaki yükselişe müdahalesinin etkili olması için %3,5 üzerinde bir faiz artışı yapması gerekir, ancak bu pek mümkün görünmüyor, zira düşük faizde ısrarlıyız.
Dolayısıyla yapılacak sembolik hareketlerin kura etkili olması oldukça zor ve Merkez Bankasının yapabilecekleri de sınırlı kalıyor.
Bu arada işsizlik oranı arttı, tüketici güveni sert düştü, kurdaki yükseliş ile ithalat fiyatları ve maliyetler arttı. Bu gelişmeleri de eklediğimizde çeyreklik büyüme hayal kırıklığı yaratabilir.
Son yapılan ankete göre, kur bugünden sonra düşüşe geçse dahi kişi başı maliyeti yaklaşık 1,500 TL, yani kurdaki bu yükseliş bizlere 1,500 TL maliyet yarattı. Buna ek olarak enflasyondaki yansımasını da verilerle göreceğiz.
Lira nasıl toparlayacak?
Türk Lirası’nda yaşanan büyük değer kaybının durması için öncelikle olumlu algı yaratılmalı, yani yapılacak reformlara çok öncelik verilmeli ve piyasalarda tekrar güven tazelenmeli. Bununla paralel siyasi süreçte de düzeltmeler olmalı ki lira tarafında iyileşme başlasın, aksi durumda her gün yeni rekor yükselişler görmemiz mümkün olacak.