ABD’de 2015, Türkiye’de ise 2016’nın hemen başında vizyona giren Büyük Açık (The Big Short) ve 2011 yapımı Oyunun Sonu (Margin Call) son yıllarda, yaşanan finansal krizleri, bu sektörü ele alan yapımlar olarak biliniyor. Özellikle Büyük Açık, sektörün içerisindeki kriz hakkında ve bu krizi nasıl avantaja çevirebileceğimiz yolunda önemli bilgiler içeriyor olsa da finansal terimlerin çokluğu sebebiyle son derece sektörel bir film olarak dikkat çekmişti. Para Tuzağı ise bu iki filmin aksine konuyu finans sektöründen çıkartarak, yaşanan krizlerin halk tarafındaki yansımalarını 2005 yapımı İçerideki Adam’ı (Inside Man) hatırlatan bir rehine gerilimi eşliğinde sunmayı tercih ediyor.
Finansal krizler bu krizlerin nasıl yaşandığı yukarıda da belirttiğimiz filmlerde birçok kez beyazperdeye aktarıldı. Ancak bu noktada bu krizlerin yaşattığı travmaların toplumsal büyüklükte değil, tek bir birey üzerinden yansıtılması kendimizle yüzleşebilmemiz açısından önem teşkil ediyor. Para dünyayı yönetenlerin elindeyken, yaşanan krizler kapitalizmin bir gerekliliği olarak zenginleri daha zengin etmeye devam ediyor; sıradan halk ise bu krizlerden etkilenerek daha çok borçlanmak ve daha çok çalışmak durumunda bırakılıyor. Bu sebeple, sinemasal anlamda zayıf bir filmden bahsediyor olsak da filmin anlatmak istediklerinin değerli olduğunu belirtmek gerekiyor.
Para tuzağı filmin de bir yatırım şirketinin borsadan manipülasyon ile nasıl daha fazla büyüdüğü anlatılmış. Hem yurt içinde hem de yurt dışında borsada manipülasyonlar için benzer yöntemler kullanılıyor. Filmde yatırım şirketi önce kendi hisselerini yüksek fiyattan küçük yatırımcılara satıyor . Sonra elde ettiği nakit ile bir maden şirketi hisselerini topluyor. 800 milyon dolarlık hisse satışı yapan şirket bu rakam ile maden şirketi hisselerini alıyor. Afrika’da faal olan maden şirketinde grev için ortam ayarlıyor bu sayede maden şirketi hisseleri geriliyor. Bu gerileme de yatırım şirketimiz hisseleri topluyor. Grevin bitmesi ile maden şirketi hisseleri yükseliyor. Bu yükseliş ile ucuzdan topladığı hisseleri satıyor. Kısa sürede %300 oranında kar elde ediyor.
Yatırım şirketinin büyüklüğü 800 milyon usd olarak teafuz edilirken aynı oranda bir maden şirketinden bahis edilmiş. Bunlar borsa için büyük rakamlardır. Tek başına yapılabilecek bir organizasyon değildir. Borsacı olan birkaç spekülatörden bilgi alarak film daha derinlere inebilirdi. Filmi eleştirecek değilim.
Abd başta olmak üzere Londra , Frankurt, Hong Kong ve Türkiye borsalarında bu tür oluşumlar telaffuz edilen rakamların çok çok altındadır.
Borsa İstanbul’da işlem hacmi en yüksek hisse Garanti Bankasıdır. Ortalama 300 milyon TL civarıdır. Ortalama 40 milyon hisse el değiştirmektedir.
ABD’de ise Bank of America en yüksek işlem hacmine sahiptir. Ortalama 70 milyon USD civarıdır. Bu rakam çok nadirde olsa 100 milyon usd üzerine çıkmaktadır. Ortalama 5 milyon hisse günlük el değiştirmektedir.
Filmde güze bir ayrıntı yakalanmış. Hisselerin sert düştüğü gün işlem hacmi %90 azalmıştır. Peki bu nasıl mümkün olabilir?
İşte bundan sonrasını bilenler az-çok hisselerde manipülasyon yapabilecek bilgiye sahiptir diyebilirim.
Garanti Bankasının dolaşımda 2 milyar 103 milyon hissesi vardır. Bunların büyük çoğunluğu hedge fonların bünyesindedir. Borsa yolu ile ülkeyi tehdit etmek isteyen Soros başta olmak birçok manipülatör bu hedge fonları dolaylı yollardan kontrol etmektedir. Yerli yatırımcı sayısı Türkiye’de 100 bin civarında olup bunların %80’inin 100 bin tl altında yatırımı bulunmaktadır. Vip- döviz kuruda hisselere paralel hareket ettiğinden dolayı ekonomik darbe ve güvensizlik ortamı ile finansal kriz tetiklenebilir.
Zaten S&P’nin not açıklaması finansal kriz havası verip ülkeye güveni zedelemek bağımsız bir ülkenin oluşmasına ve ilerlemesine engel olmak için olduğunu bilmeliyiz.
Bank of America hisselerinde her kademede (0,01) alım-satımda çok yüksek rakamlar yer almaz. Örneğin 14,9 USD’de olan BAC hisselerini 15 dolara yükseltmek için 300 000 usd gerekli iken Garanti Bankası hisselerinde 7,89’dan 7,90’a yükseltmek için 2 milyon civarı gereklidir.
Aradaki fark neden bu kadar büyük ?
Çünkü ABD borsalarına yüzlerce ülke, yatırım bankaları, merkez bankaları yatırım yaparken Türkiye’ye yatırım yapan çok kısıtlıdır. Finlandiya merkez bankası ABD hisseleri alırken Türk varlıklarına yatırım yapmaz.
Ayrıca bir kriz anında hisseleri satmak da büyük beceri istemektedir. Bir hisse senedi fiyatını 1 liradan 1000 liraya yükseltebilirsiniz. Ama 1000 liradan çok az kişiye satabilirsiniz. İşte 1000 lirada iken satabilecek beceriniz var ise yada organize olmuş iseniz Manipülasyon yapacak güçtesiniz demektir. Çok nadir gerçekleşen bir durumdur.
Piyasada dolaşımda olan hisse senetlerinde manipülasyon yapmak elbette daha kolay fakat siyasi bir amaç hedeflenemez. Bu nedenle küçük yatırımcılar dahi sığ hisselerde daha etkileyici rol edinebilirler.
Manipülasyon ile spekülasyon anlamları farklıdır. Her yatırımcı spekülatör bir yatırımcı iken her spekülatör manipülatör değildir. Maniplö edebilme yeteneği olanlar insanlara maddi-manevi zarar/fayda verebilirler.
Bu konu hakkında daha fazla bilgiyi zamanla paylaşmaya devam edeceğim. Merak ettiklerinizi sorabilirsiniz.
Uyarı: Burada paylaştığım analizler yatırımlarda izlediğim ya da izleyeceğim stratejidir. Analizler Z investment şirketine gönderilen analizlerin özeti olup yatırımcılara bilgi verme amaçlı paylaşılmıştır. Kaldıraçlı piyasalar yüksek risk içermektedir. Kaldıraçlı piyasalarda yatırım yapmak için piyasanın işleyişini bilmeden yatırım yapmanız büyük maddi-manevi zararları ortaya çıkarabilir. Kaldıraçlı piyasalarda yatırım ve destek – eğitim için iletişime geçebilirsiniz.
Alper@alperkorkmaz.com
https://twitter.com/AlperFrx