Hisse piyasası genellikler yatırımcıların geleceğe dair beklentilerine göre iner ya da çıkar. Önde gelen endekslerin Mart'tan bu yana en ağır haftalık kayıplarını kaydettiği Ekim'deki piyasa performansı, geleceğin bulutlu olduğuna işaret ediyor. 
Hisselerde Ekim ayında yaşanan düşüş sadece ABD'ye özgü de değildi ve Kasım ayında da devam etmesi muhtemel. Küresel piyasalar da ABD seçimlerinin muhtemel sonucu, ekonomik belirsizlik, Çarşamba - Perşembe günleri gerçekleştirilecek FED toplantısı ve Cuma günü yayınlanacak ABD istihdam raporu gibi bazı olumsuz faktörlerle baş etmekte zorladı.
Yine de, en önemli sorunun cevabı daha uzun olacak: Son korona virüs dalgası ne kadar ciddi olacak ve etkili bir aşının geniş çapta kullanımı için daha ne kadar var?
2020 Boyunca Değişkenlik Gösteren Piyasalar
Bu yıl piyasalarda görülen değişken hareketler, 2008-09 mali krizinden bu yana en dramatik koşullar. KKR eş-CEO'su Henry Kravis, yakın zamanda Bloomberg Television'a yaptığı açıklamada, "Bu seviyelerde volatilite gördüğüm başka bir zamanı hatırlamıyorum," dedi.
Önde gelen endeksler üst üste ikinci aylık düşüşlerini yaşarken, S&P 500 %2,8, NASDAQ Composite ise %2,3 geriledi.
Dow Jones Industrials Endeksi %4,6 düşerken, NASDAQ 100 Endeksi ise %3,2 geriledi.
Piyasadaki kayıpların büyük bir bölümü, 3. çeyrek gelir döneminin başlaması ve salgının ikinci dalgasına yönelik endişelerin artmasıyla birlikte 12 Ekim sonrasında yaşandı.
NASDAQ 100'ün 12 Ekim'den ay sonuna kadar kaybı %8,6' iken, aynı dönemde Dow %8,1, S&P 500 %7,4 ve NASDAQ %8,1 düşüş kaydetti.
Son olarak, Ekim'in son haftasında S&P 500 %5,6'lık, Dow %6,5'lik ve NASDAQ %5,5'lik düşüşle hisselerin korona virüs korkusuyla çöküş yaşadıkları 16 Mart haftasından bu yana en büyük haftalık kayıplarını kaydetti.
Piyasa Eylül'de negatife döndü
Ekim'de görülen düşüşler; S&P 500, NASDAQ ve NASDAQ 100 endekslerinin yeni zirvelere ulaşarak göreli güç endeksleri gibi teknik indikatörlerde satış sinyalleri vermeye başladıkları 2 Eylül'den sonra başlayan başka bir trendin bir parçası.
Yaz boyu elde edilen kazanımların arkasında Apple (NASDAQ:AAPL), Tesla (NASDAQ:TSLA), Amazon.com (NASDAQ:AMZN), Zoom Video Communications (NASDAQ:ZM) ve Google'ın ana firması Alphabet (NASDAQ:GOOGL) hisselerindeki fiyat artışları vardı. Ek olarak, ilk halka arz piyasası da yoğun geçmişti.
Ancak geleneksel perakendeciler, restoranlar ve sinema salonu zincirleriyle birlikte başta kömür şirketleri olmak üzere enerji şirketleri darbe aldı ve şu an varil başına 40 doların altında olan petrol fiyatları toparlanana kadar zorlanmaya devam edecekler.
S&P 500 Şubat ortası ve Mart ortası arasında %35'in üzerinde düşüş yaşadı. Endeks Mart dibi ve 2 Eylül tepesi arasında ise %63'lük sıçrama kaydetti ve 2 Eylül'de 2020 için %11'e yakın yükselmiş durumdaydı. Ancak son düşüş endeksin yıl başından bu yana sadece %1,2'lik artışa gerilemesine yol açtı.
NASDAQ 100'ün 2 Eylül itibariyle 2020 için kazanımı ise %42,2'ye yakındı. Bu oran şimdi %26,6'ya geriledi.
Apple hisseleri, 2 Eylül'de 137,98 dolarlık 52 haftalık bir zirveye ulaşmanın ardından %21 değer kaybetti. Hisse Eylül'deki %10,25'lik kaybın ardından Ekim'de %6 düşüş yaşadı.
NASDAQ 100 hisseleri arasında en kötü performansı gösteren dokuzuncu hisse olan Tesla Ekim'de %9,6 düşmüş olsa da, yıllık %364'e yakın yükselişle, %557,4 değer kazanan Zoom Video'nun arkasından genel sıralamada ikinci konumda.
Ek olarak, piyasanın taban yapıp yapmadığı henüz bariz değil. Bu yazının kaleme alındığı an itibariyle vadeli işlemler Pazartesi için makul bir pozitif açılış işaret ediyor. Seçimlerden kesin bir sonuç çıkması da, bir ralliyi tetikleyebilir.
Boeing Dow için hala ciddi bir problem
Dünyanın en değerli şirketlerinden ikisi olan Apple ve Microsoft'u (NASDAQ:MSFT) içermesine rağmen Dow bu yıl zorlanmaya devam etti.
2 Eylül'de—zor da olsa—pozitif bölgede olan ve o zamandan beri zorluklar yaşayan endeks, Ekim'i yılda %7,1 düşüşle tamamladı.
Dow'u yavaşlatmaya devam eden en büyük faktör, havacılık devi Boeing (NYSE:BA). Şirket hala iki cephede sıkıntılarla karşı karşıya:
- 1. Uçuştan kaldırılan 737 MAX modellerini faaliyete geri döndürmek.
- 2. Sipariş defterini yeniden oluşturmak. Salgın temel seyahati büyük oranda ortadan kaldırdı.
Chicago merkezli şirket geçen haftaki açıklamasında, geçen yıl aynı dönemdeki 1,2 milyar dolarlık kâra kıyasla üçüncü çeyrekte 46 milyon dolarlık zarar açıklamanın ardından 2021 sonuna kadar 31.000 çalışanını işten çıkaracağını söyledi.
30 bileşenli Dow'ın en kötü performansını gösteren şirketin hisseleri Ekim'de %12,6, yılda ise yaklaşık %56 değer kaybetti. Hisseler, 737 MAX modelinin yaşadığı ikinci kazayla birlikte uçuştan çekilmesi öncesinde, 2019 başlarından ulaştıkları 446,01 dolarlık tarihi zirveden üçte ikinin üzerinde bir gerileme yaşadı.
Dow aynı zamanda Intel (NASDAQ:INTC) tarafından da baskılanıyor. Çip üreticisi şirket, 3. çeyrek sonuçlarında veri merkezi işlerinde sürpriz bir zayıflık açıklamanın ardından Ekim'de %14,5, yılda ise %26 düşüş kaydetti.
COVID-19 aşısı için bekleyiş
Ay boyunca piyasa düzenli olarak bir aşının ne zaman piyasaya sürülebileceğine dair olumlu ve olumsuz haberlerden etkilendi. Başkan Donald Trump'ın işe yarar bir aşının yakın olduğu ifadesi dışında, uzmanların çoğu bir ya da birkaç aşının FDA onayını sadece acil kullanım izniyle alabileceğini ve bunun yıl sonunu bulabileceğini düşünüyor. Onay sonrasında milyarlarca doz aşının imalatı ve dağıtımı da aylar sürecek.
Araştırma ve klinik deneylerde, beklenmedik bazı sorunlarla karşılaşılması sebebiyle duraklamalar yaşandı.
Bunun sonucu olarak, ilgili ilaç ve biyoteknoloji hisseleri iniş çıkışlı bir sürece girdi ve bu çizgiyi izlemeye devam edecekler. Moderna (NASDAQ:MRNA) Ekim'de %4,6 düştü ancak yılda %245 değer kazanmış durumda. Pfizer (NYSE:PFE) ve AstraZeneca (NYSE:AZN) ise kayda değer bir hareket göstermemiş olsa da iki şirket de bir aşıya en yakın isimler olarak kabul ediliyor.
Gilead Sciences (NASDAQ:GILD) şirketinin, ABD'de şu an tedavi gören COVID-19 hastalarının tedavisinde kullanım onayına sahip tek ilaç olan Remdesivir'e yönelik talebin beklentilerin altında kalması ve satışları öngörmede yaşanan zorluğu gerekçe göstererek tam yıllık satış geliri tahminini düşürmesi sonrasında şirket hissesi Perşembe günü 57,04 dolarda son 52 haftanın en düşük seviyesine geriledi. Hisse Cuma günü ufak bir yükseliş kaydetmiş olsa da Ekim'de %8, 2020'de ise %10,5 değer kaybetti.
FedEx ve UPS güçlü sonuçlar elde etmeye devam edecektir
İlerideki dönemde hisse piyasasının karşı karşıya olduğu en büyük soru, sürdürülebilir bir ekonomik iyileşmenin ne zaman başlayacağı. Demokratlar ve Cumhuriyetçiler seçim öncesinde ikinci bir büyük teşvik paketi üzerinde anlaşma sağlayamadı ve bu da ay sonundaki elden çıkarmalara katkıda bulundu.
Hayal kırıklığının hakimiyeti öncesinde, ürünlere yönelik tüketici talebindeki artıştan fayda sağlamaya hazır görünen taşımacılık hisseleri güçlü hareketler kaydetti. Dow Jones Transportation Endeksi (DJT) ikinci ve üçüncü çeyreklerde yükselirken, ayı %1,1'lik düşüşle kapamasına neden olan ay sonu satışları öncesinde 20 Ekim'de kısa bir süreliğine rekor bir zirveye ulaştı. Taşımacılık hisseleri yıllık bazda hala %1,88 yükselmiş durumda.
Bu segmentin öncüleri FedEx (NYSE:FDX) ve United Parcel Service (NYSE:UPS) oldu. İki taşımacılık şirketi de salgın sürecinde teslimat hizmetlerine yönelik talepte bir patlama gördü. COVID-19 vakalarının artmaya devam etmesi durumunda bu talep güçlü kalmaya devam edecektir.
FedEx Ekim'de %3,2 yükselirken, UPS aynı dönemde %5,7 değer kaybetti. Ancak FedEx ve UPS hisseleri yıl başından bu yana sırasıyla %71,6 ve %34 yükselmiş durumda.
Havayolu hisseleri, seyahatteki çöküş sebebiyle zayıf kalmaya devam ediyor. NYSE Arca Airline Endeksi Ekim'de %1,6'lık ufak bir artış kaydetti ve yıl başından bu yana %48,3 düşmüş durumda. Delta Air Lines (NYSE:DAL) Ekim'de %1 yükselirken, yılda %47 değer kaybetti.
Enerjide sorunlar
Enerji hisseleri, düşük petrol ve doğal gaz fiyatlarının ağırlığı altında düşmeyi sürdürdü. West Texas Intermediate (WTI) ham petrol Ekim'de %11'lik düşüşle varil başına 35,79 dolara geriledi ve bu yıl %41 düşmüş durumda. Küresel benchmark Brent ise bu ay %10,3, yıl başından bu yana ise %41 değer kaybetti.
Dow'da hala listelenen son petrol devi Chevron (NYSE:CVX) Ekim'de %3,5, 2020'de ise %42 düşerken Exxon Mobil (NYSE:XOM) ayda %5, yılda ise %53 geriledi. Petrol fiyatlarındaki düşüş birçok küçük şirketi birleşme ortağı ya da alıcı arayışına, eğer bir çözüm bulamazlarsa iflas koruma talebine itiyor.
Gayrimenkul hisselerinde soğuma
Ev inşaatı ve ilgili şirket hisseleri, ilkbahar ve yaz çeyreklerindeki yüksek kazanımlar sonrasında Ekim'de bir soğuma yaşadı.
iShares Dow Jones Us Home Construction ETF (NYSE:ITB), altı aylık kazançlar sonrasında Ekim'de %8,2 düşüş yaşadı. Ailelerin salgından kaçarak daha geniş alanlı evlere sığınmak için şehirlerden çıkma istekleriyle birlikte yatırımcılar bu borsa yatırım fonunu ve ev inşaatı hisselerini yüksek miktarda satın almışlardı.
Bu hisselerdeki düşüşün arkasındaki faktör, Ticaret Bakanlığı'nın Eylül ayında yeni ev satışlarının az da olsa gerilediğini gösteren 26 Ekim tarihli raporu olabilir. Salgının yarattığı kaosun potansiyel alıcı sayısını düşürüp düşürmediği, daha önemli bir soru olabilir.
Faiz oranları bir sorun olmamalı. ABD 10 yıllık Hazine tahvil geliri Cuma günü %0,86, Ekim'de ise %27 yükseldi. Bu da 30 yıl için %2,6-2,8 arasında bir mortgage oranı üretecektir.
İnşaat aktivitesi, yapı ekipmanı üreticisi Caterpillar'ın (NYSE:CAT) aylık %5,3 artışının arkasındaki faktör oldu. Şirket, %11,6 değer kazanan ticari ve bireysel mülkiyet sigortacısı Travelers'ın (NYSE:TRV) arkasında ikinci sıradaydı.
Piyasaların şu an en ihtiyaç duyduğu şey
Şirketler ve yatırımcılar her şeyden çok yerel ve küresel ekonomiler konusunda daha çok açıklığa ihtiyaç duyduklarına—kuralların belirgin, siyasi dünyanın istikrarlı olmasına, korona virüsün kontrol altına alınabileceğine ve alınacağına—inanıyor.
Volatilite geçtiğimiz iki yılda piyasadaki tek sabit oldu; büyük kazanımlar Çin'le yapılan ticaret müzakereleri, salgın, petrol fiyatlarında çöküş ya da ABD Başkanı'nın azledilme davası gibi kötü haberlerle aniden yok oldu.
Geleceğe doğru bakıyorsanız, fiyatları yılın büyük bir bölümünde makul güçlülükte olan ve endüstride bir toparlanmaya yönelik umutları yansıtan bakır, gümüş ve paladyumda görebilirsiniz.
Önümüzdeki dönemde ulaştırma ve lojistik sektörleri yapbozun kritik parçaları olacak ve muhtemelen FedEx ve UPS'i güçlü seçenekler haline getirecek. Özellikle de otomobil satışları ve ev inşaatlarının makul seviyelerde olmaya devam etmesi durumunda, başta Union Pacific (NYSE:UNP) olmak üzere demiryolları da önem kazanacak.