2022’nin ilk iki ayında yaşanan kayıpların ardından, hisseler Mart ayını yükselişle tamamladı.
Mart kaotik bir ay oldu; 2021’in sonunda başlayan satışların ardından toparlanan hisseler, ay ortasında bir noktada %20 kadar geriledi. Düşüşleri tetikleyen gelişme ise, Fed’in Kasım ayında sinyalini verdiği şekilde enflasyonu kontrol altına almak amacıyla faiz oranlarını artırma kararıydı.
24 Şubat’ta, Rusya Ukrayna’yı işgal etti.
Mart ortasındaki düşük seviyelerden itibaren yaşanan toparlanma, bazı analistlerin bunun yeni bir boğa piyasasının başlangıcı olduğunu söylemesi için yeterliydi.
Ancak Mart ayının kapanışında, Dow Jones Industrial Average endeksinin 550 puan düşmesiyle birlikte, bu boğa piyasası ihtimali şüpheye düştü.
Ay Sonu Kazanımları Endekslerin Çeyreği Artıda Kapatmasına Yeterli Olmadı
Aslında, ABD ekonomisi istikrarlı bir şekilde büyüyor. Cuma günü yayımlanan aylık tarım dışı istihdam raporu oldukça güçlüydü. Ancak işsizlik oranı %3,6’yla Aralık 2019’dan bu yana en düşük seviyesindeydi.
Önümüzdeki dönem hakkında söylenebilecek en iyi şey, piyasadan para kazanma ihtimalinin yüksek olduğu. Ancak oynaklığın devam etmesine ve bazı potansiyel olumsuz faktörlerin bir kazanç serisini her an sona erdirebileceğine hazır olunmalı:
- Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ve bu işgalin etkileri
- Fed’in enflasyonla mücadele politikası ve yaklaşan bir resesyona dair endişeler
- COVID-19 salgını ya da başka bir sebepten dolayı etkisini sürdüren tedarik zinciri sıkıntıları
31 Mart’taki son seansın kapanışında, S&P 500 endeksi ayda %3,6 yükselmiş durumdaydı. Dow Mart ayında %2,3, NASDAQ Composite ise %3,4 tırmandı. 8 – 31 Mart kapanışları arasında, SPX %8,6, Dow ise %6,3’lük bir sıçrama kaydetti. NASDAQ ise 14 Mart’tan ay sonuna kadar %13 yükseldi.
Mart sonlarında yaşanan toparlanma, endekslerin çeyreği pozitifte kapatmalarına yeterli olmadı. S&P 500 %4,95 düşüşle, salgını ortaya çıktığı 2020’den bu yana ilk çeyreklik kaybını yaşadı. Dow %4,6, NASDAQ ise %9,1 düştü. Dow ve NASDAQ, 2021’in üçüncü çeyreğini de kayıpla tamamlamıştı.
Ukrayna-Rusya Etkisi
Ukrayna-Rusya savaşının etkileri ve yarattığı riskler hafife alınmamalı.
Çatışma petrol fiyatlarında ciddi bir sıçrama yaşanmasına yol açtı.
West Texas Intermediate ham petrol çeyrekte %33’lük bir sıçrama yaptı ve Mayıs sözleşmesi ayı 100,28 dolarda kapattı. Petrol Mart başında varil başına 123,70 dolarda bir zirve gördü. Ancak Biden yönetiminin Stratejik Petrol Rezervi’nden piyasaya ham petrol satma kararı fiyatı varil başına 100 dolar civarına çekti.
Akaryakıt pompa fiyatları geçtiğimiz yıldan bu yana yükselişteydi. Amerikan Otomobil Birliği’nin (AAA) günlük yakıt raporuna göre, ülke çapında pompa fiyatları Mart’ta %17, çeyrekte ise %28,6 yükseldi. Fiyatlar 2021’de de %14 yükselmişti.
Bu yüzden, sürpriz olmayan bir şekilde Enerji sektörü ilk çeyrekte %37,7, Mart ayında ise %8,9’luk yükselişle S&P 500’ün en iyi performansını kaydeden sektör oldu. Mart’ta %29,8 yükselen Occidental Petroleum (NYSE:OXY), endeksin en iyi üçüncü hissesiydi.
İlk çeyrekte S&P 500’deki en iyi 10 hissenin dokuzu enerji sektöründendi. Occidental %95,7’lik kazançla ilk sıradaydı. Halliburton (NYSE:HAL) %65,6, APA Corporation (NASDAQ:APA) %53,7, Marathon Oil (NYSE:MRO) ise %52,9 yükseldi. Mart’ta %13,1, çeyrekte ise %38,8 değer kazanan Chevron (NYSE:CVX), Dow’ın en iyi performans gösteren ismi oldu.
Çatışma küresel gıda fiyatlarını da yükseltti. Rusya ve Ukrayna toplamda küresel buğday ihracatının yaklaşık %30’unu gerçekleştiriyor. Perşembe günü kile başına 10,06 dolardan işlem gören buğday Mart’ta %7,7, çeyrekte ise %30,6 yükseldi.
Rus ordusu, 1991’de eski Sovyetler Birliği’nden bağımsızlığını ilan eden Ukrayna’yı ‘yeniden ele geçirmeyi’ hedefliyordu. İşgalin öncesinde, Rus ordusunun Ukrayna savunmasını hızla aşacağına dair küresel konsensüse ve Rusya Başkanı Vladimir Putin’in bu yöndeki beklentisine rağmen, milyonlarca Ukraynalı Polonya, Moldova ve diğer ülkelere kaçarken bile Ukrayna ordusu ve vatandaşları Rus güçlerine karşı güçlü bir savunma ortaya koydu.
Ancak bilinen bilinmeyenler korkutucu. En büyük korku; çatışmanın Ukrayna’dan Polonya, Estonya, Litvanya ve Letonya’ya da sıçraması. Putin aynı zamanda nükleer silah kullanımına yönelik üzeri örtülü tehditlerde de bulundu. Aynı zamanda kimyasal silah kullanımı ihtimali de gündeme geldi.
Ancak bunun aksine, çatışma bazı fırsatları da ortaya çıkardı.
Yatırımcılar her zaman kesinlik ve/veya öngörülebilirlik ister. Ek olarak, Rusya siber savaş konusunda oldukça gelişmiş bir isim.
Bu yüzden, siber güvenlik ve veri analiz hisseleri Mart ayının en büyük kazananları arasındaydı. Splunk (NASDAQ:SPLK), Verisk Analytics (NASDAQ:VRSK) ve CrowdStrike Holdings (NASDAQ:CRWD) Mart ayında %20’nin üzerinde değer kazanarak NASDAQ 100’deki en iyi isimler arasına girdi.
Siber güvenlik alanında önde gelen isimlerden biri olan Palo Alto Networks (NASDAQ:PANW), Şubat’taki %14,9’luk yükselişinin ardından Mart’ta da %4,8 değer kazandı. PANW ilk çeyrekte %11,8 yükseldi.
Dikkat Çeken Bölünmeler
Mart ayının kazananları arasındaki bir diğer isim de, elektrikli araç üreticisi Tesla’ydı (NASDAQ:TSLA). Hisseler Şubat’taki %7,1’lik düşüşün ardından Mart’ta %23,8 değer kazandı.
Bu geri sekmenin arkasında kısmi olarak yükselen yakıt fiyatları ve şirketin dördüncü çeyrek sonuçlarının başarısı var. Aynı zamanda, şirket iki yılda ikinci kez bir hisse bölünmesini gündeme getirdi.
Bölünmenin boyutu henüz netleşmedi, ancak 2020’deki 1’e 5’lik bölünmenin ardından hisse iki katın üzerinde değer kazndı. Ek olarak, Tesla Cumartesi günü ilk çeyrekte küresel çapta 310 bin araç teslimatı gerçekleştirdiğini açıkladı. Bu da bir yıl önce aynı çeyreğe göre %68’lik bir artış, ancak tedarik zinciri sorunları nedeniyle bir önceki çeyreğe kıyasla sabit kaldı.
Eğer hisse bölünmesi gerçekleşirse, Tesla hisselerini bölmeyi planlayan Amazon ve Alphabet gibi devlerin arasına katılacak. Amazon Mart ayında 1’e 20’lik, Alphabet ise Şubat başında yine 1’e 20’lik bir bölünme duyurmuştu.
Powell’ın Karşı Karşıya Olduğu Zorluklar
Başkan Jerome Powell liderliğinde Fed, COVID-19 salgınının normal yaşamı alt üst etmesinin ardından bu yıl piyasada etkili olan oynaklığa ciddi bir katkıda bulundu. 2020 ilkbaharında yaşanan paniğin ve ABD ekonomisinin yeniden açılmasının ardından fiyat artışları ivme kazandı ve küresel tedarik sıkıntıları koşulları daha da kötüleştirdi.
ABD’de TÜFE Şubat ayında yıllık (YoY) %8’e yakın yükseldi. Ticaret Bakanlığı’nın Şubat ayı kişisel tüketim harcamaları fiyat endeksi bir yıl önceye kıyasla %6,4 artışla Ocak 1982’den bu yana en hızlı artışını kaydetti. Kişisel tüketim harcamaları endeksi, Fed’in en yakından takip ettiği fiyat endeksi.
Bu yükseliş, Fed’i ülke ekonomisini yavaşlatmak adına faizleri artırmaya zorluyor. Bu kulağa iyi geliyor, ancak hisseler genellikle faizlerin çok hızlı bir şekilde yükseldiğini dönemlerde değer kaybeder.
Fed Kasım ayında, faizleri bu yıl ve sonrasında artıracağını söylemişti. İlk faiz artışı 17 Mart’ta yapıldı ve işaretler, yıl içinde altı kez daha 25 baz puanlık artışların yapılabileceği yönünde. Bu durumda, faiz oranı yıl sonunda %2’ye yaklaşacak ve 2023’te de ek artışlar bekleniyor.
Mart ayında yükselen bir başka şey de, ev kredi faizlerinin belirlenmesinde önemli bir rol oynayan 10 yıllık tahvil faiziydi. 10 yıllık faiz Fed’in faiz artışlarının sinyalini verdiği 5 Kasım’daki %1,45’ten, Mart’ta %2,2’nin üzerine çıkarak %60 yükseldi.
Birçok finans uzmanının da belirttiği gibi en büyük risk, Fed’in faiz artışlarında çok hızlı ilerleyip bir resesyona yol açması. Tahvil piyasası şimdiden bu endişelerin sinyalini veriyor ve 2 yıllık ve 10 yıllık tahvil faizler arasında verim eğrisi tersine döndü.
Normalde, daha uzun vadeli bir tahvili elde tutmanın risklerini yansıtacak şekilde, 10 yıllık tahvilin faizi 2 yıllık tahvilin faizinden daha yüksektir. Ancak 31 Mart’ta, 2 yıllık tahvil faizi %2,4 civarında, 10 yıllık tahvil faizi ise %2,33 civarındaydı. Buna da faiz ya da verimde tersine dönüş deniyor.
Fed’i eleştirenler, bunun ufukta bir resesyonun işareti olduğunu söylüyor. Bu gelişme 2000 yılında dotcom balonunun patlaması öncesinde ve yine büyük resesyon öncesinde 2006-2007’de yaşanmıştı. Tarihsel olarak da, Fed yumuşak iniş olarak tanımladığı resesyonsuz düşük fiyatları (ya da daha küçük artışları) sağlamakta pek başarılı olamadı.
Yine de, tahvil verimlerinde bir tersine dönüş bir resesyonun ne zaman gelebileceğini söylemiyor. Bu yıllar bile sürebilir. Resesyonun ne kadar kötü olacağına ya da ne kadar uzun sürebileceğine dair herhangi bir ipucu da vermiyor. Yine de, herkes fiyat artışlarının etkisini hissediyor. Ev kredisi (mortgage) aracı kurumları, şu an müşterilerine refinansman için neredeyse yalvarıyor. Bu kurumlar yükselen faizlerin son dönemde oldukça aktif olan konut piyasasını yavaşlatarak ev fiyatlarındaki kesintisiz yükselişi sekteye uğratacağından korkuyor.
Bu da gayrimenkul ve ev inşaatı hisselerinin bu yıl neden değer kaybettiğini açıklıyor. iShares US Home Construction ETF (NYSE:ITB), büyük oranda ev inşaatı şirketlerine yatırım yapan bir borsa yatırım fonu.
Fon ilk çeyrekte %28,5, Mart’ta ise %11,3 değer kaybetti. 2021’de ise %48,6 değer kazanmıştı.
Teknoloji Devlerindeki Köpük Azaldı
Enerji ve Kamu Hizmetleri, S&P 500’ün ilk çeyreği pozitif kapatan sektörleriydi. Finans sektörü hisseleri zorlandı, ancak faiz artışları bu hisselerin sonuçlarını iyileştirecektir.
Salgın döneminin favorileri olan teknoloji devleri, vasat performanslarıyla genel piyasayı ve bazı endeksleri frenledi. Teknoloji sektörü S&P 500’ün %28’ini temsil ediyor. Apple (NASDAQ:AAPL) ve Microsoft (NASDAQ:MSFT), endeksin toplam piyasa değerinde %9’a yakın paylara sahip.
Apple Mart’ta %5,8 yükseldi ancak çeyrekte %1,7 düştü. Şirketin piyasa değeri bir noktada 3 trilyon dolar seviyesine neredeyse geri döndü ancak Perşembe günü yeniden geriledi. Microsoft Mart’ta %3,2 yükseldi ancak çeyrekte %8,3 düştü.
Google’ın ana şirketi Alphabet (NASDAQ:GOOGL) Mart’ta %3 yükselse de, çeyrekte %4 geriledi. Amazon (NASDAQ:AMZN) ise hisse bölünmesi duyurusu sayesinde Mart’ta %6,1 yükselmiş olsa da, çeyreği %2,2 kayıpla kapattı.
Ufukta Bir Çıkış Var mı?
Kısa cevap: Ukrayna-Rusya savaşı bittiğinde ve enflasyonda ilerleme kaydedildiğinde. İlkini kimse öngöremez. Enflasyonda ise, her şey Fed’in faizleri ne kadar yükselteceğine ve enflasyonu ne zaman kontrol altına aldığını düşündüğüne bağlı. Belkim 2023 sonunda.
Üç risk daha mevcut; Kasım’daki ara seçim ve 2024’teki başkanlık seçimi öncesinde siyasi iklimde yaşanacak gerilimle birlikte, bir sonraki COVID-19 varyantının ne kadar tehlikeli olacağı. Aynı zamanda, ABD-Çin ilişkileri de yakından takip edilmeli.
Bu soruların dışında, ABD ekonomisinin temelleri hâlâ istikrarlı bir büyüme için uygun. İşverenler aktif bir şekilde yeni çalışanlar arıyor. Bunun için de daha yüksek maaşlar sunuyor.
Ancak belirsizz bir dünyada, ABD’deki istikrar da her zaman bir soru işareti. Bunun yansımasını Dolar Endeksi’nde de görebilirsiniz. Endeks bu yıl %3 yükseldi.
Eğer grafikleri takip ediyorsanız, bu ve önümüzdeki yılda piyasaların aralık içinde sınırlı bir çizgide ilerlemesini ve S&P 500’ün 4.300 – 4.800 arasında seyretmesini bekleyebilirsiniz. Kesin olan bir şey varsa, o da faizleri artırdığı zamanlarda Fed’le savaşamayacağınız. Yalnızca ekonomik indikatörleri dikkatli bir şekilde takip ederek onların da aynısını yaptığını umabilirsiniz.