Enflasyon konusunda endişelenen bir ekonomistseniz, hata yapma lüksünüz vardır. Ancak dünyanın en güçlü merkez bankasının başındaki isimseniz, çok daha dikkatli olmanız gerekir. Yapacağınız her hata, ciddi sonuçlara yol açar.
Fed Başkanı Jerome Powell yaklaşık bir yıl önce oldukça rahat bir şekilde enflasyonun geçici olacağını söylediğinde, ekonomist Mohamed El-Erian'ın daha sonra tanımladığı şekilde tarihi bir hata yaptı. El-Erian hatalı olabilirdi, ancak bu değerlendirmesine katılan birçok kişi vardı. Bunlardan biri de, aylar boyunca enflasyon riskine karşı uyarıda bulunan Harvard ekonomisti ve eski Hazine Bakanı Larry Summers'tı.
Powell artık enflasyonun geçici olmadığını kabul etmek zorunda kaldı ve bu ay içinde Fed'in daha erken hareket etmesi gerektiğini bile kabul etti, ancak bunu yalnızca şimdi geriye dönüp bakınca fark ettiğini de ekledi. Aslında bu doğru değil... bazıları aylar boyunca tehlike çanlarını çalmıştı.
Şimdi de, Fed Başkanı yeni bir hata yapmak üzere gibi görünüyor.
Powell, bu haftaki Federal Açık Piyasa Komitesi toplantısında faizleri yalnızca 25 baz puan yükseltmeye kararlı olduklarını belirtti ve bu taahhüdü, Şubat ayı TÜFE oranının yıllık (YoY) %7,9'luk bir artış göstermesi öncesinde verdi.
FOMC'nin diğer üyeleri 50 baz puanlık bir faiz artışını açık bir şekilde değerlendirse de, Powell bu artışı sınırlı seviyede tutma kararının arkasındaki isim olduğunu gösterdi.
Sorun şu ki, özel sermayede bir servet yapan bir avukat olan Powell, ekonomiye dair değerlendirmeler konusunda merkez bankasının ekonomistlerine ve kendisine sunacakları modellere bağlı durumda. Bu analistler de, yalnızca bilgiyi analiz eden tarafsız bilim insanları değil.
Danışmanların Siyasi Eğilimleri
Powell'ın son derece ısrarcı bir şekilde enflasyonun tedarik zincir sıkıntıları sonucu oluşan geçici bir durum olduğu dile getirmesi kafa karışıtırıcıydı. Ancak Wall Street Journal'da geçtiğimiz hafta yayımlanan bir yazı, Powell'ın niye bu görüşüne bağlı kaldığına dair bir ipucu sundu.
Florida'daki Nova Southeastern University'den Doç. Dr. Emre Kuvvet, Fed'deki 780'den fazla ekonomistin siyasi eğilimlerini belirlemek adına seçmen kaydı veri tabanlarını detaylı bir şekilde inceledi. Kuvvet, ekonomistler arasında sol ağırlıklı görüşlere yönelik çok ciddi bir eğilimi ortaya çıkardı. Fed'in ekonomistleri arasında Demokratların Cumhuriyetçilere oranı 10,4'e 1.
Washington'daki Yönetim Kurulu'nda Demokratların Cumhuriyetçilere oranı ise 48,5'e 1. Bu ekonomistler, Yönetim kurulu üyelerine para politikası kararları verirken kullandıkları verileri sunuyor ve Kuvvet'in analizi de analistlerin siyasi eğilimlerine dair bir kanıt sunuyor.
Kuvvet'in sunduğu iddia, bölgesel banka başkanlarının gösterdiği eğilimlerin de dışında, Fed'in çoktan politize hale geldiği. Geçmişte, Beyaz Saray Fed Yönetim Kurulu'nda Demokrat ve Cumhuriyetçi üyeleri dengelemeyi hedeflerdi. Ancak Başkan Joe Biden'ın kurula yaptığı son üç atamanın tümü ve iki başkan yardımcılığı pozisyonu için belirlediği isimler de Demokrat eğilimli.
İngiltere Merkez Bankası (BoE) Para Politikası Komitesi'nin eski bir üyesi olan İngiliz ekonomist Charles Goodhart ise, yakın gelecekte istihdam açıklarını ve maaş baskılarını kesinleştiren büyük demografik kaymalar sebebiyle enflasyonun kalıcı olacağını söylüyor.
Goodhart, Manoj Pradhan ile beraber kaleme aldığı "The Great Demographic Reversal" adlı kitabında, geçtiğimiz on yıl boyunca Çin ve Doğu Avrupa'daki yüz milyonlarca ucuz işgücünün küresel ekonomiye eklenmesinin fiyatları düşük tuttuğunu söyledi. Ancak bu günler artık geride kaldı ve istihdam açıkları maaşları ve fiyatları tırmandıracak. Goodhart'ın görüşleri büyük ilgi çekmeye başladı, ancak eleştirmenler yazarın demografik verilere gereğinden fazla ağırlık verdiğini belirtiyor.
Sadık bir Hazine Bakanı olan eski Fed Başkanı Janet Yellen bile, Beyaz Saray'ın enflasyonu geçici ve kısa ömürlü bir olgu olarak tarif etmesine rağmen geçtiğimiz haftada enflasyonun bir yıl boyunca daha kontrol edilemeyecek derecede yüksek seyredeceğini söyledi.
Avrupa Merkez Bankası da (ECB), Ukrayna'daki savaşın önümüzdeki iki ilâ üç yıl boyunca Avrupa'da enflasyonu yükselteceğini ve büyümeyi baskılayacağını söyledi.
ECB geçtiğimiz haftadaki politika toplantısının ardından tahvil alımlarını azaltacağını ve net alımları Nisan'da 40 milyar euroya (43,6 milyar dolar), Mayıs'ta 30 milyar euroya (32,7 milyar dolar) ve Haziran'da 20 milyar euroya (21,8 milyar dolar) çekeceğini belirtti. Banka daha önce, tahvil alımlarını Ekim'e kadar 20 milyar euroya indirmeyi planlıyordu ve üçüncü çeyrek itibarıyla yeni alımları durdurabilir.
Ancak ECB artık, tahvil alımlarını durdurmanın ardından faizleri artırmaya başlayacağını garanti etmiyor. Bunun yerine, enflasyon ve büyümeye dair yeni veriler ışığında bir faiz politikası belirlenecek.