Ekonomide Görünüm Bozuluyor

Merhaba,
Geçen yazımda Türkiye ekonomisinin bize sunulanın ötesinde bazı rakamsal gerçeklerini vermeye çalışmıştım.
Şimdi, 2016 ilk çeyrek sonrası kısa ve basit bir değerlendirme yapalım.
Bildiğiniz gibi, birkaç gün önce ilk çeyrek büyüme verisi açıklandı, %4,8 .
Türkiye bu büyüme oranı ile Avrupa’da ilk sıraya, Dünya’da 5. sıraya yerleşti.
Böyle bakınca her şey güzel görünüyor, peki gerçekten öyle mi ?
Büyümenin detaylarına bakınca iç talep; yani harcama, tüketim ve borçlanma sayesinde olduğunu görüyoruz.
Kamu harcamaları bir önceki yılın aynı dönemine göre %10,9, hane halkı tüketim harcamaları ise %6,9 oranında yükseldi.
Sene başında asgari ücreti %30 artırınca ve sayısı 3 milyonu aşan mültecilere ilişkin sağlık harcamalarını artırınca büyümüş mü olduk ?
Bakın, 2015 yılı ilk çeyreğinin sonunda 790 milyar dolarlık bir ekonomi olan Türkiye, 2016 ilk 3 aylık dönemde 228 milyar TL’lik artışa rağmen 83 milyar dolar gerileyerek 707 milyar dolara düşmüş durumdadır.
Türkiye dolar bazında şu an büyüklük olarak 2008 seviyelerindedir ve korkarım ki dolardaki artış devam ettiği sürece 700 milyar doların da altına inecektir.
Peki bize bahsedilen büyüme nedir ?
Dolar bazında bildiğiniz gerilemişiz oysa ki…
Zaten bakın cari açık düşüyor, büyüme yükseliyor ama borsada satış, dolarda artış. Demek ki piyasa bir şeylerin yanlış gittiğinin farkında.
ABD’nin beklenmedik gelen tarım dışı istihdam verisi sonrası 15 Haziran’daki toplantısında faiz artırımı yapmayacağının neredeyse kesinleşmiş olmasına, Türkiye’nin cari açığının ve MB rezervlerinin en güzel günlerini yaşamasına, Avrupa’da büyümede 1.sırada olunmasına rağmen Borsa’da sert satışlar, dolarda yükselişler nedendir acaba ?
10 ekonomistten 9 tanesi şunu söyler ;
Küresel ekonomideki belirsizlikler risk algısına negatif yansımakta ve azalan risk iştahı gelişmekte olan ülkelerde satış baskısı yaratmaktadır.
Biraz daha net konuşmakta fayda var ;
2014 yılı ortalarında başlayıp 2016 yılı Şubat ayına kadar devam eden yaklaşık 2 seneye yakın sürede 19 ana emtiayı kapsayan CRB Endeksi 313’ten 154’e indi ve % 50.6 geriledi.
Yani, içinde doğalgaz, petrol, altın da olan 19 emtia fiyatında müthiş bir gerileme yaşandı.
Türkiye son 2 senedir bunun faydalarını çok gördü, ithalatımız miktar olarak artsa da para karşılığı düştü.
Bu sayede cari açık 30 milyar doların altına indi, enflasyon tek haneli oranlarda kaldı.
Yani küresel bazda emtia fiyatlarındaki düşüşün Türkiye ekonomisine olan hediyesiydi, ama sanırım o dönemin sonuna geliyoruz.
Son 4 aydır, bahsettiğim endeks %26 arttı, yani emtia fiyatları artıyor.
20 Ocak’ta 27.10 dolarla dip düzeyini bulan petrol dün 52.5 dolara yükseldi. Petroldeki artış %93.
Şu an hala emtia fiyatlarında toplam düşüşün yarısı kadar bir yükseliş oldu, yani panik yapacak durumda değiliz, öte yandan geçen yazımda da belirtmiş olduğum ekonomik göstergelerdeki bozulmalara bir yenisi daha eklenecek gibi görünmektedir.
Yaz geliyor, bu seneki Turizm gelirleri pek iç açıcı olmayabilir.
İhracatın durumu da pek iç açıcı görünmüyor.
Emtia fiyatlarında (petrol, doğalgaz, vs..) düşüş de sona erdi.
Bakalım yıl sonuna kadar büyümeye ilişkin asgari ücreti artırıp, tüketimi ve borçlanmayı pompalamak dışında başka bir hikaye bulunabilecek mi.
FED faiz artırımları, İngiltere’nin ayrılık referandumu, Çin ekonomisindeki durgunluklar gibi küresel risklerin yanında Türkiye ekonomisinde içsel dinamiklerde de bozulmalar kaygı verici görünmektedir.
Çarşamba günü açıklanan Nisan ayı sanayi üretimi verisi daralmaya işaret etmişti. Mayıs ve Haziran aylarında sanayide büyümenin sınırlı kalması halinde, ikinci çeyrek GSYH artış hızında ivme kaybı da görülebilir.
Türkiye ekonomisinde tasarruf ve yatırımlar düşmüştür.
İmalat ve sanayi üretimi yavaşlamaktadır.
2002 yılında 130 milyar dolar olan borç, 2015 yılı itibarıyla 406 milyar dolara ulaşmıştır.
Türkiye üreterek değil, tüketerek ve borçlanarak büyümektedir.
İşin kötüsü, son 10 yılın büyük kısmında yanımızda olan konjenktürel birçok gelişme artık bizimle olmayacak gibi görünüyor.
Son olarak Dolar/TL ile alakalı bir dipnot;
15 Haziran’da açıklanacak olan ABD çekirdek enflasyon rakamı beklentiler düzeyinde çıkar ise, dolar gelişmekte olan ülke para birimlerine karşı değer kazanabilir ve Dolar/TL tekrar yükselişe geçebilir.
Herkese hayırlı günler ve bol kazançlar dilerim.
Saygılarımla,