Dünya’da Eksen Kayması
“Batı” tarzı kapitalist sistemi yerine Rusya – Çin tarzı “otoriter kapitalist” sisteminin gelmesiyle dünyada eksen kaymasına ve güç dağılımının değişmesine neden olduğu zamanlardan geçiyoruz. 2008 finansal krizinden sonra başta AB olmak üzere “Batı” tarzı demokratik kapitalist sisteminin ekonomik ve politik toparlanmada başarısız olduğunu ve ülkelerin birbirlerini suçladığını gördük. Böylece, Euro Birliği’nin geleceği için riskler günden güne yükseldi. Birlik, olması gibi davranmaktansa birbirlerini suçlamayı tercih eden açıklamalar da bulundular ve asıl sorunun “yapısal” olduğuna değinmediler.
ABD ise AB’den daha başarılı bir şekilde krizle mücadele etti. Fakat, krizin asıl nedeninin ABD’den yani kendisinden çıktığını unuttu (subprime mortgage crisis). Sonuç olarak her iki taraf da çözümü ekonomiye para enjekte etmekte buldular. Bu çözüm kolaydı, zordu tartışılabilir. Fakat, “yapısal” sorunları göz ardı ettiklerini söylemeden geçilmeyeceğine inanıyorum.
Batı tarzı demokratik kapitalist sistem krizle bu şekilde boğuşurken Çin-Rusya tarzı otoriter kapitalizm de yükselişine başlamıştı. Batılı sistemi benimseyemeyen ya da Çin – Rusya tarzına yakın olan sistemler Batı’nın krizden sonra ki başarısızlığını görünce daha da otoriter kapitalist sistemi benimsediler. 11 sene içinde Dünya’da yavaş yavaş güç değesi değişti ve Rusya – Çin sistemine doğru daha fazla yoğunlaşma görüldü. Bu duruma 11 sene boyunca piyasaya para enjekte ederek hem piyasaları hem de ekonomiyi “ucuz paraya” bağımlı hale getirmelerini de eklemek istiyorum.
2. Dünya Savaşı’ndan sonra ABD, dünyanın polisi rolüne bürünmüştü. Dün ise Başkan Trump’ın yaptığı açıklamasında artık ABD’nin bu rolü üstlenmeyeceğini ve uzak topraklar olmak üzere bütün savaşlardan çekilmek istediğini belirtti. Bu da Rusya, Çin ve İran üçlüsüne hareket alanı yarattı denilebilir. İşin özüne bakarsak ABD’nin kendisi için haklı olduğunu görebiliriz. Senelerce NATO üyeleri çok az harcama yaparken ABD bütün harekatlarda baş rol üstlendi. Sonunda Başkan Trump da topu NATO’ya attı ve artık böyle davranmayacağını belirtti.
Evet! Doğru anladınız. Trump’ın açıklamasıyla beraber (her zaman Trump’ın 180 derece dönme ihtimali var) bir dönem bitti ve yeni bir dönem başladı diyebiliriz. Türkiye ise bu yeni dönemden ne kadar pay alacak, ne kadar içinde olacak hep beraber göreceğiz. Fakat, askeri gücü ön planda tutan Rusya’ya ve kendi başına ABD’ye meydan okuyabilen Çin’e yakınlaşmak ne kadar mantıklı bunu siz okurlara bırakmak istiyorum.
Sabah Bülteni:
Sabah saatlerinde açıklanan ekonomik verilerde Güney Kore üçüncü çeyrekte yıllık bazda %2.0 ve çeyreklik bazda %0.4 büyüyerek beklentileri karşılayamadı. Avustralya imalat satın alma endeksi 50.1 ile beklenti üzeri, hizmet satın alma endeksi ise 50.8 ile beklenti altı gerçekleşti. Japonya imalat satın alma endeksi rakamları 48.5 ve hizmet satın alma endeksi 50.3 ile beklentileri karşılayamadı. Singapur’da işsizlik oranı %2.3 olarak gerçekleşerek bir önceki veri olan %2.2’den artış kaydetti. Asya endeksleri pozitif yönde kapanış gerçekleştirirken Çin endeksleri ve Hindistan piyasası satış baskısı altında kapandı. Yatırımcıların ABD – Çin ticaret gerginliğine olan tedirginliklerinin devam etmesi ve Çin’in HK ile yaşadığı sorunların artması Çin endekslerindeki satışın ana nedenleri olabilir. 10 seneliklerde ise Japonya -%0.142’ye ve HK %1.496’ya gerilerken Çin %3.241’e ve Singapur %1.702’ye doğru genişlemiş durumda. Asya’nın önce gelen para birimlerinde (AMB kararıyla beraber), tahvil hareketlerine paralel olarak USD/JPY 108.58’e ve USD/HKD 7.8393’e gerilerken USD/CNY 7.0121 USD/SGD 1.3622’ye yükselmiş durumda.
AMB faiz kararında Mario Draghi değişikliğe gitmeyerek faizleri sabit tuttu. Yapılan açıklamada ise gelen verilerin yavaşlamaya ve cansız enflasyonist baskılara işaret ettiğini vurguladı. Bu açıklama Draghi’nin AMB Başkanı olarak son açıklamasaydı ve görevi bundan sonra bir hukukçu olan C. Lagarde devraldı. Gelecek toplantılarda ise piyasanın AMB’den 10 baz puanlık bir faiz indirimi ve hafifi genişleme beklentisi hala sürüyor. AMB içinde fikir ayrılıkları da AB ekonomisi için risk oluşturuyor. Dün, AB’nin bütçe konusunda anlaşmaya varamaması birliğin mali politikalardaki, özellikle çevre ülkeler için, dengesizliğini gösteriyor ve hem AB ekonomisi için hem de birliğin devamı için risk oluşturuyor. Bu durumun farkında olan Draghi konuşmasında “mali alanda da bir an önce harekete geçilmesini” bir kez daha vurguladı. “Brexit” belirsizliğinin devam etmesi de Avrupa’ya yönelik riskleri attıran nedenler arasında yer alıyor. Avrupa borsaları dünkü kapanışta karışık seyir izlediler ve Avrupa gösterge endeks STOXX 600 %0.11 yükselerek 395.03 Euro’dan fiyatlandı. AMB açıklamalarıyla beraber endeks %0.62 genişleyerek 397.48 Euro’dan işlem görüyor. EUR/USD paritesi 1.1133 seviyesine yükselmiş durumda ve 10 senelik Almanya getirisi -%0.390’a yükselmiş durumda. Draghi’nin açıklamaları ve faiz kararı Euro’nun güç kazanmasını ve tahvil faizlerinin yükselişini tetiklemiş durumda. Avrupa’nın açıklanan PMI rakamlarında Almanya ve AB’nin rakamları beklenti altında kalarak daralmanın devam ettiğini gösterdi.
Yükselerek kapanış gerçekleştiren ABD piyasalarında S&P 500 %0.28 değer kazanarak, sonunda 3000$’ı geçerek, 3004.52$’dan fiyatlandı. Yükselişte beklenti üzeri gelen kar rakamları etkili olurken 3000$ olan psikolojik sınırın geçilmesi alımları da güçlendirdi. Vadeli endeks kontratları da, duruma paralel olarak, pozitif işlem görüyorlar. ABD Dolar endeksi 97.41$’a gerilerken S&P 500 VIX/oynaklık göstergesi 13.89$’a ve ima edilen oynaklık göstergesi de 15.94$’a düşmüş durumda. Oynaklıkta yaşanan geri çekilmeler de ABD endekslerinin yukarı yönlü hareketlerini destekleyebilir. Avrupa ve bazı Asya tahvillerinde yaşanan çıkışların aksine ABD tahvillerine olan iştahın yükseldiği görülüyor. 10 senelik ABD getirisi %1.754’e çekilirken 2 senelik gösterge faizi %1.574’e düşmüş duruda. Trump’ın azil süreci, Ortadoğu tutumu, FED’in repoda miktar artırımına gitmesi ve ABD ekonomisi için resesyon ihtimalinin yükselmesi ABD endeksleri için riskleri oluşturan nedenler arasında yer alıyorlar. Açıklanan ABD ekonomik verilerinde ise dayanıklı mal siparişleri ve çekirdek dayanıklı mal siparişleri beklentileri karşılamadılar.
Rusya ve Türkiye’nin Soçi’de anlaşmaya varması ve bunu başta ABD olmak üzere Nato’nun desteklemesi TL varlıkları için rüzgârın tekrardan arkadan esmesine neden oldu. Endeks dün 1.62 milyar TL’lik işlem hacmiyle %1.94 genişleyerek 99785.16 TL’den alıcı buldu. ABD seansında da iShares MSCI TUR ETF’i %3.40 değer kazanarak 25.26$’dan işlem gördü. İçin bulunduğu iShares MSCI EEM ETF’i ise %0.02 yükselerek 42.40$’dan fiyatlandı. iShares MSCI BRIC ETF’i de %0.07 genişleyerek 41.76$’dan talep gördü. Böylece ABD’de işlem gören Türkiye fonu kendi grubu arasında en iyi performansa sahip olan ülke oldu. Ilımlı havanın bugünde devam etmesiyle güne pozitif başlayan endeks %0.65 yukarıdan 100433.95 TL’den işlem görüyor. TCMB’nin, beklenti üzeri, 250 baz puan arttırmasına rağmen endeks %1.30 yükseliş gördükten sonra tekrardan açılış seviyesine geri çekilmiş durumda. Bu da endeksin TCMB’nin kararından çok fazla etkilenmediğini gösteriyor. Teknik indikatörler kısa vade için “yükselişi” desteklemeye devam edebilirler. Faiz kararından sonra Dolar/TL’nin 5.76 ve Euro/TL’nin 6.42 seviyelerine yükselmesi endeks üzerinde hafif baskı oluşturabilir. ABD’de devam eden Halk Bank davası, Trump’tan gelecek olan açıklamalar ve Suriye harekatı yönündeki haber akışıyla beraber şirket bilançoları endeksin yönünde belirleyici olacaktır.