BREXİT referandumu piyasaları ters köşede bırakarak AB karşıtlarının zaferi ile sonlandı. Bilindiği üzere son dönemde anket sonuçları AB yanlılarını önde gösteriyordu ve bu sayede piyasalarda pozitif fiyatlamalar yaşanmaktaydı. Daha önce AB’den ayrılan bir ülkenin bulunmaması dolayısıyla İngiltere gibi büyük bir ülkenin AB’den ayrılması tarihi bir an olarak olarak kayıtlara geçecek. Peki, bu süreçte piyasaları neler bekliyor?
BREXİT kararının çıkması ardından normal olarak küresel çapta çok sert satış dalgası yaşandı. GBP/USD paritesi 1.32 seviyelerine kadar gerileyerek en son 1985 yılından gördüğü dip seviyelere geriledi. Yurt ABD 10 yıllık tahvilleri 1.41 ve yen ise 99.00 seviyelerine kadar gerileme kaydetti.
Fiyatlamalarda ilk endişenin ardından bir miktar toparlanma görülse de belirsizlik bir hayli yüksek oluşu yaşanan bu toparlanmanın satış fırsatı kullanılma ihtimalini artırıyor.
İngiltere’nin AB’den çıkacak olmasının ciddi olarak bazı belirsizlikleri de tetikleyeceğini düşünüyoruz:
- AB ile İngiltere arasındaki serbest ticaret anlaşmalarına yönelik ekonomik belirsizlik… İngiltere ihracatının %44’ünü AB’ye yaparken ithalat kaleminde bu oran %56 oranında bulunuyor. Aslına bakarsak bu konu çözülemeyecek bir mesele değil. Yeni müzakereler ile anlaşmanın sağlanabileceği ve küresel ticaretin darbe yemesine neden olacak belirsizliğe izin verilmeyeceği beklentileri piyasada yaşanan ilk sarsıntıdan sonra güçlenebilir. Ekonomik yönden en hassas konu bu… Bu noktada yaşanacak belirsizlik hiçbir tarafın faydasına olmayacağı için iktisadi konuşlar titizlikle ele alınacaktır.
- Fakat en önemli risk siyasi tarafta bulunuyor. İngiltere’nin AB’den ayrılma kararı sonrası diğer AB ülkelerinde de bu akımı destekleyen grupların güç kazanma ihtimali göz ardı edilmeyecek kadar yüksek olasılık. Bu sayede AB’nin parçalanma ihtimali piyasalarda çok sık dile getirilecek ve birliğin geleceği konusunda endişe kaynağı olacaktır. Bu durum piyasalar adına hoş bir görüntü sunmayacaktır. Daha bu sabah Fransa ve Hollanda’da AB’den ayrılma temalı referandum çağrıları yapıldı !! Önümüzde İspanya seçimleri bulunuyor. Bu seçim BREXİT sonrası daha önemli bir hale gelmiş durumda. Tabii ayrılıkçıların daha yüksek ses çıkaracağı yer sadece AB’de olmayacaktır. Britanya’da da ayrılıkçı akımın sesini yükselttiğini görebiliriz. Özellikle İskoçya ve İrlanda’nın bu konuda öne çıkma ihtimali var. Savundukları konu AB’de kalmak ama İngiltere’den ayrılmak yönündeydi. Referandumda bu iki ülkenin AB yanlısı oy kullandığının görülmesinin aynında İngiltere ve Galler AB karşıtı bir tutum sergiledi.
- Tarihte bu tarz radikal kararların başka ülkelerde hatta başka kıtalarda siyasi oluşumları etkilediğini biliyoruz. Bu noktada Kasım ayında gerçekleştirilecek olan ABD Başkanlık seçimlerinin de dikkatle takip edilmesi gerekiyor. BREXİT kuşkusuz Trump’un işine yarayacak bir konjonktür yaratacaktır. Zaten Trump, İngiltere’de ki AB karşıtlarını desteklemekteydi. Bu noktada BREXİT ile Trump’un ABD’de güçlenmesi küresel piyasalar adına büyük bir risk olacağını düşüyoruz.
Tabii takip edilecek bir diğer konu da İngiltere siyasetinde yaşana gelişmeler olacaktır. Başbakan Cameron, referandum yenilgisi sonrası istifasını verdi. Bu noktada ülke yönetimine mevcut şartlar dâhilinde AB karşıtlarının gelme ihtimali bir hayli yüksek. Dolayısıyla ayrılık için minimum 2 yıl sürmesi beklenen AB – İngiltere görüşmelerinin beklentilerden daha zorlu geçme ihtimali oluşacaktır.
Yalnız şu konuyu açıklığa kavuşturmakta fayda var. Resmi sonuçlarda BREXİT’in gerçekleştiğinin açıklanması ile İngiltere bugünden yarına AB’den çıkmayacak. Yani belli bir süreç işleyecek. Genel çerçevede:
- İlk olarak AB konseyine referandum sonucu iletilecek
- Ardından İngiltere ile AB arasında müzakereler başlayacak ve bu müzakerelerde süre konusunda herhangi bir anlaşma sağlanmazsa ( süre uzatımı gibi… ) AB ile İngiltere arasında ki müzakereler 2 yıl devam edecek.
- Çıkış anlaşması AB parlamentosunun onayına gidecek ve parlamentoda tartışılacak. Fakat önemli bir nokta da çıkış anlaşması gerçekleşene kadar AB yasaları İngiltere için geçerli olmaya devam edecek.
BREXİT olasılığının gerçekleşmesi piyasa beklentisine paralel bir olay olmasa da bazı kurumların beklentilere göre hareket etmediğini ve her zaman riskleri hesaplayarak izlemede kaldığını biliyoruz. Yani Merkez Bankaları…. Bu konuda İngiltere, Euro Bölgesi ve ABD Merkez Bankaları BREXİT referandumunu takip ettiklerini belirtmişlerdi. Özellikle ECB ve BOE, BREXİT’in gerçekleşmesi senaryolarına hazırlandıklarını açıklamalarının yanında FED Haziran ayında faiz artırımını gerçekleştirmemelerinin bir sebebi olarak da BREXİT riskini işaret etmişti. Referandum ardından BOE yaptığı yazılı açıklamada, gelişmelerin yakından izlendiğini ve istikrarın tesisi için gerekli tüm adımların atılacağını dile getirdi. Ayrıca Maliye Bakanlığı ve diğer küresel merkez bankaları ile yoğun planlama çalışmalar yapıldığı ve fiyat istikrarı ve finansal istikrar görevlerini yerine getirmek için gerekli tüm adımları atmaya hazır olduğunu ifade etti.
Geçtiğimiz günlerde, referandum sonucunda BREXİT’in gerçekleşmesi halinde ECB’nin BOE ile birlikte piyasalara destek olacağına yönelik açıklamalarda bulunacağına yönelik haberler okumuştuk. Bu bağlamda ECB vereceği sözler arasında İngiltere Merkez Bankası (BOE) ile arasında döviz takas hattı kurulması da bulunuyor. Takas hattı bankaların sınırsız tutarda euro veya sterlini alabilmesini veya satabilmesini sağlayacak. Dolayısıyla sadece siyasiler açısından değil merkez bankalarında gelecek açıklamalar da piyasalarda ki volatiliteye yönelik olarak dikkatle takip edilecektir.