2004 senesinde Amerikan Merkez Bankası (FED) politika faizini %1,0’den %1,25’e çekmeden önce piyasaları yeni bir kavram ile tanıştırdı. Banka kişilerin ve işletmelerin ileriye dönük planlamalarını daha iyi yapabilmesi için “rehberlik” edecekti. FED özellikle majör politika değişiklikleri öncesinde piyasalara sinyal verecek piyasalar da bunun ışığında planlamalarını yapacak. Çok doğru bir yaklaşım, lokomotif ekonomi Amerikan Merkez Bankası’nın atacağı adımlar öngörülebilir olunca yine bizim deyimimizle herkes ayağını yorganına göre uzatacak. Daha önemlisi bankanın rehberliği ile piyasalarda volatilite sınırlı kalacaktı.
2008 krizinin şok etkisi atlatıldıktan sonra FED ile başlayan merkez bankaları kolay para politikaları piyasaları memnun etmeye yetti. 2008-2013 yılları arasında FED’in “alternatif enstrümanlar” konusunda ne kadar yaratıcı olduğunu hepimiz takdir ettik. Bunun da ötesinde Amerikan ekonomik verileri iyileşmeye başlayınca diğer merkez bankaları da Amerika’yı takip etme yoluna gitti. Bahsettiğimiz dönemde son on altı yılın on dördünde hayli iyimser ekonomik büyüme tahminleri olan banka aşağı yönde güncellemeler ile piyasaları doğru noktaya taşıdı. Ne zaman ki “21 Mayıs 2013’de” eski başkan Ben Bernanke çıktı ve 85 milyarlık aylık tahvil alım programının ileride azaltılacağını söyledi işler değişti.
Bernanke’nin söylemi ardından bir ay içerisinde 10 yıllık tahvil faiz oranları yüzde 33 yükselirken S&P 500 endeksi yüzde 7,5 değer kaybetti. Piyasaların bu tepkisi çok anlamsızdı, Bernanke’nin konuşmasının üzerinden yirmi ay geçtikten sonra tahvil alım miktarında değişiklik yapıldı. Piyasaların verdiği sert tepki ardından hem FED Başkanı hem de üyeler para politikasına ilişkin daha fazla yorum yapma ihtiyacı duydular. Son aylarda bu konuşmalar daha da sıklaşırken, kişiler, işletmeler ve piyasalar için ışık oluyor mu konusuna gelince hayır cevabını vermek durumundayız.
Bölge başkanlarından değişik açıklamalar gelirken Başkan Yardımcısı Fischer’in açıklamaları da çelişkili; Stanley Fisher Eylül 2013 tarihinde Hong Kong’ta yaptığı bir konuşmada “FED’den ne yapacağını söylemesini bekleyemezsiniz çünkü o da bilmiyor” derken 26 Ağustos Jackson Hole toplantısında “Amerikan ekonomisi iki kez faiz artırabilir durumda” çıkışını yaptı.
Küreselleşmenin etkisi ile Amerika kaynaklı krizden nasibini alan tüm Dünya’nın gözü kulağı Amerikan Merkez Bankası’nda iken son dönemde yapılan çelişkili açıklamalar ile bu “algı yönetimi” işinin iyice tadı kaçtı. Bu sadece bizim fikrimiz değil son aylarda toplantı tutanakları açıklandığında, üyeler her fırsatta politika faizine ilişkin yorumlar yaptığında yazılı basında Amerika’nın öz be öz halkının eleştiren alt yorumlarına sıkça rastlıyoruz. İşletme yatırımlarının beklenen ölçüde artmadığından bahsediliyor banka sebebini öğrenmek istiyorsa aynaya bakmalı. “iş dünyası geleceği görmekte zorlanıyor”.
Verilere bağımlıyız dendi doğrudur; Tüketici enflasyonunda kıpırdanma var, istihdam piyasası son aylardaki gerçekleşmeler ile gücünü koruyor, konut sektörü canlı şimdi Eylül ayı istihdam verisi de beklentileri karşılar ise banka daha neyi bekliyor? En güzeli FED Kasım ayı seçimlerinin belirsizliğini de hesaba katarak hiç beklemeden 2016 yılı için hedeflediğini faiz artırımını bir kalemde yapsın ve başarısız olduğunu kabul edip piyasalara rehberlik etme görevinden vazgeçsin. Piyasalar bir şoke olur iki sarsılır üç bu çile bitti der kısaca “su akar yolunu bulur.”