Bu makale 13.06.2016 tarihinde İngilizce olarak yayınlanmıştır
Analistler, petrol fiyatlarındaki son artış (50 dolar/varilin üzeri) sonrası bu durumun geçici arz problemlerinden mi kaynaklandığı yoksa arz fazlasının hafiflediği sonucunda mı gerçekleştiği konusunda fikir ayrılığına düştü.
Piyasalar üzerindeki önemli etkenler şunlar:
1- Yaz Talebi
Genellikle petrol talebi yaz aylarında yükselmektedir. Amerika’da benzin tüketimi, Haziran – Ağustos arası günlük 90 bin varil ile en yüksek seviyesini görmektedir. Suudi Arabistan ise küçük bir ülke olmasına rağmen temel hizmetler için petrole bağımlıdır (bu yüzden General Electric (NYSE:GE) ile yeni bir rüzgar gücü anlaşması yaptı). Suudi Arabistan, sadece yaz aylarındaki klima kullanımı için günlük 0,9 milyon varil ek petrole ihtiyaç duymakta. Bu mevsimsel talep artışı, bu yıl arz problemleri ile çakıştı.
2- Asya’da Ham Petrol Tüketimi
Çin’de ham petrol tüketimi güçlü seyrediyor ancak bunun sebebi Çin’deki tüketimin artması değil. Büyümenin genel olarak Çin’deki ihracatın artışı ile bağlantılı olduğunu görüyoruz. Yani Çin, ucuz ham petrolü alıyor, işliyor ve ticaret ortaklarına işlenmiş olarak satıyor. Yeni ihracat işletmeleri, Çin’deki ham petrol talebini desteklemeye devam edebilir ancak ticaret ortağı ihtiyacı sebebiyle sürdürülebilir olmayabilir.
Diğer yandan Hindistan, bir sonraki büyük imalat merkezi olmaya hazır. Hükümetin “Hindistan’da Üretin” kampanyasının başarılı olması halinde ülkede büyük bir ham petrol ve rafine ürün talep artışı gerçekleşecektir. Ulusal Enerji Kurumu, Hindistan’ın 2015’te 4 milyon varilden 2040’ta günlük 10 milyon varil ham petrol talebine kadar yükseleceğini öngörüyor. OPEC de bu fikre katılıyor ve Hindistan’ın ilerleyen dönemde büyük bir talep artışı yaşayacağını öngörüyor. Bu tahminler, Çin’in geçtiğimiz 10 yıldaki büyümesi temel alınarak yapılmıştır, bu yüzden Hindistan’ın ekonomik, politik ve sosyal koşullarıyla farklılık gösterebilir.
3- Petrol Arzı
Bu büyük bir soru işareti. Kuzey Dakota’daki birçok petrol sahası, yüksek petrol çıkarma maliyetleri sebebiyle askıya alındı. ABD’de geçtiğimiz haftalarda ham petrol sondaj kuyusu sayısında artış gerçekleşti ancak bu artışın küresel arz rakamlarında fark yaratıp yaratmayacağı belirsiz. Aynı zamanda petrol endüstrisindeki iflas sayısında da artış gerçekleşiyor. Bu, petrol sondaj kuyusu işletme donanımı olmadan en az bakım maliyetini karşılayarak kârlı bir şekilde satış yapmayı hedefleyen şirketlerde ortaya çıkmakta. İşin aslı biraz daha karmaşık. Üretim maliyeti şirketten şirkete, coğrafyadan coğrafyaya değişmektedir. Bu yüzden petrol fiyatı kârlılık sınırlarında dolanırken değişken sonuçlar görmemiz normal.
4- Nijerya’daki Arz Kaygıları
Niger Delta Avangers, Nijerya’da karışıklık yaratmaya devam ediyor. Son olarak Nijerya Hükümeti ile görüşmeleri reddederek Chevron'un (NYSE:CVX) petrol kuyusuna saldırıda bulundular. Shell (NYSE:RDSa), saldırıda bulunulan petrol boru hattını tamir etme çalışmalarını bile durdurdu. Bu noktada sabotaj yapan kişilerin Nijerya hükümeti tarafından ödeme yapılarak durdurulacağı merak konusu. Hükümet, bu grubu askeri olarak yok etmekten yana değil, bu sebeple bu üretim sıkıntılarının en az birkaç ay daha devam etmesini bekliyoruz.
5- İran’daki Arz Artışı
Diğer yandan İran’daki üretim, Nijerya’daki boşluğu dolduracak nitelikte. İran petrolü günlük 4 milyon varile yaklaştı ve hükümet, önümüzdeki birkaç ay boyunca bu artışın sürmesini beklediğini belirtti. Ancak İran, petrol ve az varlıklarında yabancı yatırımcıların dikkatini henüz çekebilmiş değil. Ülke, İtalya, Güney Kore ve Japonya ile mutabakat muhtırası düzenledi ancak henüz firma anlaşması yapmadı. Bunun en büyük sebebi, İran hükümetinin yabancı yatırımcılar için bir şart belirlememiş olması (politik sebepler). İran, bu şartları Haziran veya Temmuz ayında yayınlayacak, ancak bu aşamada kesin bir şey söyleyemeyiz.
6- Piyasa Spekülasyonu
Spekülatörlerin hareketleri, petrol eğilimlerinde etkili oluyor. Yeni ham petrol sondaj kuyuları, petrolü bu seviyelerden aşağı çekebilecek mi? Veya OPEC’in piyasaların “dengesini bulduğuna” dair yorumları mı daha güçlü gelecek? Volatilitenin kendisi, ham petrol piyasalarında işlem yaparak kâr edecek kişiler için bir fırsattır. Fiyatların yükselmeye devam edeceği veya bu seviyelerde kalacağı işareti olsa da olmasa da spekülatörlerin mevcut fiyatları hareket ettirmek için yeterli sebepleri bulunmakta.