Yurt içi yerleşiklerin, yurt dışındaki portföy yatırımları 3,5 milyar dolar ile tarihin en yüksek seviyesine çıktı.
Merkez Bankasının geçen yıl sonunda bankalardan döviz transferlerine getirdiği ek yükümlülükler ve yurt içinde döviz geliri elde etme yollarının azalması yaşanan artışın en büyük nedeni olarak gösterildi.
Vatandaşların, yurt dışındaki portföy yatırımları yılın ilk çeyreği itibarıyla tarihin en yüksek seviyesine çıktı. Merkez Bankası verilerine göre yurt içi yerleşiklerin yurt dışı portföy yatırımları toplamı, 3 milyar 471 milyon dolara yükseldi. Bu, 2006 son çeyreğindeki 3,1 milyar doların ardından görülen en yüksek seviye. Geçen yılın ilk çeyreğine göre toplam yurt dışı portföy yatırımları yüzde 52,3, son çeyreğe göre ise yüzde 26 arttı.
Hanehalklarının tavrı ise çok daha dikkat çekici.
Hanehalklarının yurt dışındaki hisse senedi ve tahvil yatırımları, geçen yıl son çeyreğe göre yüzde 47 arttı ve 1 milyar 257 milyon dolara yükseldi.
Uzmanlar hem yurt dışı piyasalardaki yatırım ürünlerine ilginin arttığını ve kolaylaştığını hem Merkez Bankasının yurt dışına döviz çıkışta getirdiği zorunlulukları aşma yolu aldığını hem de parasını TL’de tutmak istemeyen ve döviz geliri elde etmek isteyenlerin bu yolu tercih ettiğini vurguladı.
Merkez Bankası bilgilendirme yükümlülüğü getirdi
Merkez Bankasının her çeyrekte açıkladığı uluslararası yatırım pozisyonu verileri, yurt içi yerleşiklerin yurt dışındaki portföy yatırımlarını da takibi sağlıyor. Veriler ise yurt içi yerleşiklerin yurt dışına ilgisinin arttığını ortaya koyuyor.
Geçen yılın sonunda Merkez Bankası, bankalara gönderdiği yazıda bankaların EFT, havale ve SWIFT işlemlerinde yer alan ödeme kategorisi detayının, katılımcılar tarafından doldurulmasının talep edildiği hatırlatıldı ve eksik veya hatalı uygulamaların giderilmemesi durumunda, gerekli aksiyonların alınacağı bildirildi.
Yazıda, talimatların uygun raporlanmadığının tespit edildiği kaydedilerek eksik raporlayan, hatalı raporlama yapan, gerekli belgelerle tevsik edemeyen bankalardan 2 Ocak 2023 tarihi itibarıyla tespite konu ödemenin yüzde 5'i kadar ek ücret alınacağı duyuruldu.
Bu uygulama sonrası ise Şubat sonunda bankalara bilgilendirme yükümlülüğünü yerine getirmedikleri gerekçesiyle 700 milyon liralık ek ücret uygulaması yapıldı.
Tüm bunlar yurt içi yerleşiklerin yurt dışına döviz transferinde zorluklarla karşılaşmasına yol açarken bunu aşmanın bir yolu, yurt dışı hisse senedi yatırımlarında bulundu. Bankacılık sektörü kaynakları, vatandaşların hem yurt içinde döviz geliri elde etme yolunun döviz mevduatlarında azalmanın teşvik edilmesiyle gerilediğini ve kur korumalı mevduat dışında da yol kalmadığını vurgulayarak hem döviz geliri elde etmek hem de yurt dışına para transferi yapabilmek için hisse senedi ve tahvil yatırımlarının yükseldiğini dile getirdi.
Merkez Bankası verileri de hanehalklarının toplam yurt dışı portföy yatırımları içindeki payının da yüzde 30’a dayandığını ortaya koydu.
TL’de kalmak istemeyen de yurt dışını seçti
Merkez Bankasının yurt dışına döviz çıkarma konusunda getirdiği uygulama ve zorunluluklar, yurt içi yerleşikleri yabancı finansal varlıklara yatırıma yöneltti.
Merkez Bankası verilerine göre ilk çeyrek itibarıyla hanehalklarının yurt dışındaki hisse senedi yatırımı, 1 milyar 20 milyon dolara yükseldi.
Bu geçen yılın son çeyreğine göre yüzde 71'lik bir artış yaşandığını ortaya gösterdi. Kaynaklar yurt dışı hisse senedine eğilimin artmasının tek nedeninin, Merkez Bankasının getirdiği ek yükümlülükler olmadığını, yurt içi yerleşiklerin tasarruflarını TL’de ve yurt içinde tutmak istemediği için güvenli hisse alımına da yöneldiğini kaydetti.
Bankacılık sektörü kaynakları, amacın para kazanmak da olmadığını GE, Apple, Google gibi şirketlerin hisselerine yatırımların çok daha arttığını belirtirken Merkez Bankası verileri de bu durumu doğruladı.
Merkez Bankası verilerine göre yurt içi yerleşiklerin yurt dışı hisse senedi yatırımlarında, Amerikan hisse senetleri yüzde 82,12 ile en yüksek paya sahip.
Yurt içi yerleşikler hane halkları, aracı kurumlar, firmalar ve bankaların hisse senedi yatırımlarının 1 milyar 247 milyon doları Amerikan hisselerinde bulunuyor. Avrupa hisse senetlerine yatırım ise 251 milyon dolar seviyesinde ve toplam yurt dışı portföy yatırımlarında yüzde 16,56 orana sahip.
Borsada negatif seyir devam etti
Yurt içinde hisse senedi piyasalarındaki dalgalı seyir ise dün de devam etti.
Güne yüzde 0,13 artışla başlayan BIST 100 endeksi pozitif görünümü koruyamadı.
Öğleden sonra ise satışlar tüm endekslere yayıldı. BIST 100 endeksi tepki alımlarıyla güç toplamaya çalışsa da gün içinde kayıp yüzde 0,8'i aştı. Bankacılık endeksi gün içinde yüzde 0,84, ulaştırma endeksi yüzde 0,93, holdingler endeksi ise yüzde 1,23'lük kayıplarla dikkat çekti.
Piyasada olumsuz seyir yaşanırken bile yükseliş gösteren halka arz ile BIST 100 dışı hisse senetlerinden oluşan XTUMY endeksi de dün negatif görünüm sergiledi.
Yurt dışı hisselere yatırım sağlayan fonlar arttı
Yurt dışı hisse senetlerine de ilgi arttı.
Özellikle Nasdaq endeksinde bu yıl yaşanan ayrışma ve yükselişin talebi arttırdığını belirten bankacılık kaynakları, bunun yanı sıra ABD tahvillerine de yoğun ilgi bulunduğuna işaret etti.
Nasdaq endeksi bu yıl yüzde 25 yükseliş sağlarken Mayıs'taki getirisi de yüzde 3,22’yi buldu. Yurt içinde Borsa İstanbul’un bu yıl yaşadığı sert dalgalanma ve kayıpların hisse senedi yatırımcılarını da yurt dışına yönlendirdiğini söyleyen kaynaklar, kurulan yatırım fonlarının da yatırımı oldukça kolaylaştırdığına işaret etti.
Döviz getirisinin artmasının da ilgiyi perçinlediğini ifade eden bankacılık sektörü kaynakları, portföy yönetim şirketleri yabancı hisse senetlerine yatırım yapan bir çok fonu devreye aldığını da hatırlattı.
TEFAS verilerine göre 9 adet yabancı hisse senedi fonu bulunuyor
Yılbaşından bu yana en düşük getiri yüzde 2,9 kayıp yaşayan alternatif enerji fonu olurken en yüksek getiriyi yüzde 31,5 ile yeni teknolojiler yabancı hisse senedi fonu sağladı.
Yabancı borçlanma araçlarına yatırım yapma imkanı sağlayan üç fon ise bu yıl yüzde 5,7-7,8 arasında getiri sağladı. Yabancı hisselere yatırım sağlayan fon sepeti şemsiye fonu ise 7 tane ve bunların da bu yıl en fazla getiri sağlayan yüzde 28,15 ile Amerika teknoloji yabancı BYF fon sepeti fonu oldu.