(Geçmiş bilgi, istatistikler ve görüş ile yenilendi)
Ceyda Caglayan
İSTANBUL, 12 Ocak (Reuters) - Hükümet, en az bir milyon dolar tutarında taşınmazı üç yıl satılmamak kaydıyla satın alan yabancılara Türk vatandaşlığı verilmesinin önünü açarken; sektör temsilcileri ekonomiye kaynak yaratmak ve gayrimenkul sektörünü canlandırmak amacıyla atılan adımı olumlu bulmakla birlikte, kısa vadede yabancı ilgisini önemli artış olasılığını ise zor görüyor.
Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlanan yönetmeliğe göre, en az bir milyon dolar tutarında taşınmazı üç yıl satılmaması şerhiyle satın alan yabancı uyruklulara Türk vatandaşlığı verilecek.
Türkiye'de özellikle belli bir meblağnın üzerinde konut alımı yapan yabancılara vatandaşlık hakkının verilmesi uzun yıllardır sektör temsilcileri tarafından talep ediliyordu.
Yabancılara konut satışı 2016 Ocak-Kasım döneminde bir önceki yıl aynı döneme göre yüzde 19.5 gerileyerek 16,549 olarak gerçekleşirken; yabancıya satışlar Nisan ayından itibaren sert düşüş kaydetmeye başladı.
Yabancıya konut satışı Nisan'da yüzde 14, Mayıs'ta yüzde 19, Haziran yüzde 32, Temmuz'da yüzde 48.5, Ağustos'ta yüzde 26, Eylül'de yüzde 28, Ekim'de yüzde 30, Kasım'da ise yüzde 16.3 geriledi.
Sektör temsilcilerine göre, yabancıya konut satışındaki sert düşüşte jeopolitik gelişmeler ve Türkiye'ye ilişkin güvenlik kaygıları, 15 Temmuz darbe girişimi ve sonrasındaki OHAL sürecinin yanı sıra, Türkiye konut piyasasının en büyük alıcısı konumundaki Ortadoğu ve Körfez ülkelerindeki alım gücünün petrol fiyatlarındaki düşüşe bağlı gerilemesi etkili oldu.
Yabancı talebindeki sert düşüşün ardından düzenlemenin olumlu bir gelişme olduğunu belirten TSKB Gayrimenkul Değerleme Genel Müdürü Makbule Yönel Maya, "Yabancılara satışta ciddi bir düşme var. Sektörde yabancı tarafını canlandırmak için birkaç girişime ihtiyaç vardı. Dünyada da bu tür uygulamalarla ciddi yatırımcı çekişleri oluyor. Ancak düzenleme pazara bir hareket getirse de, kısa vadede çok büyük bir etki yaratacağını düşünmüyorum" dedi ve ekledi:
"Çünkü burada en önemli nokta yabancı yatırımcının psikolojisi ve ülkeye bakış açısı. Jeopolitik gelişmeler ve güvenlik endişeleri nedeniyle zamanlama istenen etkiyi kısa vadede yaratmayabilir."
2016'da sert gerileyen yabancıya konut satışı 2015 yılında ise yüzde 20.4 artışla 22,830 adet olarak gerçekleşmişti. Sektör temsilcilerine göre, 2015 yılında yabancılara konut satışının toplam büyüklüğünün yaklaşık 5 milyar dolar seviyesinde olduğu tahmin ediliyor.
CARİ AÇIĞI AZALTICI ETKİSİ OLACAK
Gayrimenkul alan yabancıya vatandaşlık hakkı tanınmasının makro ekonomiye de destek sağlayacağını belirten Nef İcra Kurulu Başkanı Erden Timur ise, "2016'da yabancılara konut satışında azalış söz konusuydu. Yabancıya satılan konutun toplamda yüzde 1-2 seviyesinde seyretmesi bu alanda bir canlılığa ihtiyaç hissettiriyordu" dedi ve ekledi:
"Hükümetin bu adımı sektöre can suyu olacaktır. Nitekim Avrupa'da beş yıllık oturma iznini 500,000 euroluk gayrimenkul yatırımı ile alabiliyorsunuz. Biz de bu şekilde yabancıya satışı yüzde 8-10'lar seviyesine çıkarıp özellikle cari açığın azalmasına ciddi katkı sunulmasını sağlayabiliriz."
KARARDA GEÇ KALINDI AMA DÖVİZ İHTİYACI OLAN DÖNEMDE OLUMLU
Uygulamanın gayrimenkul satın almaya teşvik eden bir model olduğunu belirten Ağaoğlu Şirketler Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Ali Ağaoğlu da, sektörün yıllardır talep ettiği düzenlemenin "geç kalınmış" bir karar olduğunu, ancak döviz sorunu yaşanan bir dönemde uygulamanın hayata geçirilmesinin konut piyasasını olumlu etkileyeceğini söyledi.
Ağaoğlu, "Mütekabiliyet yasası öncesi yabancılar ülkemize gezmek için gelirken şimdi burada yaşamaya ve yatırıma geliyorlar. Özellikle Körfez ülkelerinin batıdaki İslamafobia nedeniyle Türkiye'de kendilerini rahat hissetmesi, ülkemizin sahip olduğu tarihi ve kültürel mirası, iklim avantajları, coğrafi konumu gibi faktörler Körfez yatırımcısının ilgisini çekiyor. Dört milyon Suriyeliye kapımızı açtık. Şimdi parası olana da kapımızı açmalıyız" diye konuştu.
Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlanan Türk vatandaşlığı kanunu uygulama yönetmeliğinde değişiklik yapan yönetmeliğe göre, bir milyon dolar tutarında taşınmazı üç yıl satılmaması şerhiyle satın alan yabancı uyrukluların yanı sıra, en az iki milyon dolar tutarında sabit sermaye yatırımı yapan veya en az üç milyon dolar tutarında mevduatı üç yıl tutma şartıyla Türkiye'de faaliyet gösteren bankalara yatırdığı belgelenen yabancılara da Türk vatandaşlığı verilebilecek.
Değişiklikle, en az 100 kişilik istihdam oluşturduğu belgelenen yabancıların da Türk vatandaşlığı almaya hak kazanacağı hüküm altına alındı.