Ritvik Carvalho / Karin Strohecker
LONDRA, 15 Ağustos (Reuters) - Türk Lirası'nın USD/TRY son haftada peş peşe rekor değer kayıpları yaşaması küresel piyasalarda ciddi sarsıntıya yol açtı.
TL Salı gününden bu yana bir miktar toparlandıysa da, yatırımcılar yabancı bankalar üzerinde doğabilecek baskılar yoluyla durumun bulaşıcı bir hal almasından ve gelişmekte olan ülke varlıklarında satışlar başlamatsından korkuyorlar.
Aşağıdaki grafiklerde liranın düşüşünü ve diğer varlık sınıflarına etkisini izleyebilirsiniz.
1. TOPLAMDAKİ ETKİ
Bu grafik, bu ayın başından bu yana varlıklarda görülen değişimi ve Türkiye'deki gelişmeleri gösteriyor.
MSCI gelişmekte olan piyasalar hisseleri .MSCIEF bu yıl içinde bugüne kadar yüzde 9.9 düştüğü gibi, MSCI World Index'deki .MIWO00000PUS küresel hisselerin yönünden de uzaklaşıyor.
Bu gelişme aynı zamanda, gelişmekte olan ülkelerin merkez bankalarının hep birlikte parasal politikalarını sıkılaştırdıkları bir dönemde yaşandı.
Analistler, Türkiye'de süren TL krizinin küresel piyasaları ne kadar süreyle ve ne kadar derinden etkileyebileceği konusunda farklı görüşler belirtiyorlar.
Pictet Asset Management'tan Steve Donze, "Rusya'ya uygulanan yaptırımlar ve Türkiye'nin ABD ile ilişkileri gibi sadece kendisine özgü risklerden söz ediyorsak, büyük çaplı bir bulaşma söz konusu olmaz" dedi.
"Gelişmekte olan piyasalar genelinde bulaşma olması için geniş tabanlı dolar gücü gereklidir."
2. BORSALAR
Türk Lirası'nın düşüşü yerel menkul kıymetler piyasasını da salladı. Türkiye'nin menkul kıymetler (equity) XXXX endeksi .MITR00000PTR Ağustos başından bu yana değerinin yaklaşık yüzde 24'ünü kaybetti. Endeks yılın başından bu yana da yüzde 50'den fazla düşüş yaşadı. Buna kıyasla geniş kapsamlı EM endeksi .MSCIEF ise yaklaşık yüzde 10 düşüş gördü.
3. DİĞER EM PARA BİRİMLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİ
Liranın hızlı değer kaybı diğer gelişmekte olan para birimlerini de etkiledi. Arjantin pesosu rekor düzeyde zayıflarken, acil olarak yapılan bir faiz artışı da düşüşü engellemekte fazla başarılı olamadı. Hint rupisi rekor düşük düzeye inerken, Rus rublesi, Güney Afrika randı ve Endonezya rupisi de en az iki yıldır gördükleri en düşük düzeylerden işlem gördüler.
Exotix Capital'den Stuart Culverhouse, satıcıların sadece Türkiye ile benzerlik gösteren ülkeleri hedef almakla kalmadıklarını söyledi.
"Ana tema bulaşma ve risktir ancak burada benzer nitelikler teorisini değil, genel bir satış görüyoruz."
Culverhouse, "Geniş ve genişlemeye devam eden cari açıklar birden fazla ülkeyi, yatırımcıların riskli varlıkları azaltmaları karşısında riskli durumda bırakmıştır." dedi.
"Bu ölçülere göre Türkiye, Arjantin ve Pakistan en kırılgan durumda olan ülkeler arasındadır."
Gelişmekte olan piyasaların paralarında genel olarak görülen düşüşler, aynı zamanda bu para birimlerinin 1 aylık ima edilen volatilitesinde de bir sıçramaya yol açtı. Ki bu da, yatırımcıların önümüzdeki günlerde daha yeni büyük çaplı gelişmeler beklediklerine işaret ediyor.
4. EURO VE EURO BÖLGESİ BANKALARI
Avrupa bankaları .SX7E , özellikle Türkiye'de büyük çaplı faaliyetleri ve riskleri olanların hisseleri, Avrupa Merkez Bankası'nın bazı bankalar hakkında ciddi kaygılar beslediği yolundaki haberler üzerine hisse satışa gittiler.
TS Lombard'dan Shweta Singh, "Giderek kötüleşen kriz karşısında en kırılgan olanlar İspanyol bankaları; bunların ardından Fransız ve İtalyan bankaları geliyor" dedi.
"Bankacılık sektörü akışları nedeniyle Avrupa'nın Türkiye'de riski büyük olduğu için, kriz geliştikçe giderek yatırımcıların kaygıları da artıyor."
Avrupa bankalarının hissettiği baskı aynı zamanda euroya da sıçradı ve euro, euro bölgesinin finansal sisteminin istikrarı konusundaki kaygıların yeniden canlanmasıyla zayıfladı.
5. GÜVENLİ LİMAN VARLIKLARI
Yatırımcılar, riskli varlıklardan çıkarak, dünyanın en güvenli varlığı sayılan ABD hazine tahvillerine yöneldikçe, ABD doları güvenli limana yönelen bu akışlardan yarar sağladı. 10 yıllık ABD hazine tahvillerinin getirisi iki haftanın en düşük düzeyine inerken, dolar da bir yılın en yüksek değerini gördü.
Japon yeni ve İsviçre frankı gibi güvenli liman kabul edilen diğer para birimleri de durumdan yararlandı.
(Haberi çeviren Ayşe Sarıoğlu; Redaksiyon Nevzat Devranoğlu)