Nevzat Devranoglu
ANKARA, 5 Mayıs (Reuters) - Koronavirüs nedeniyle 17 Mayıs'a kadar sürecek kısıtlamaların enflasyon üzerindeki etkisini değerlendiren ekonomistlere göre, bu dönemde satılamayan bazı ürünlerin fiyatlarında değişim olmaması Mayıs ayı özelinde bu ürünlerin etkisiyle enflasyonun daha düşük çıkmasına neden olabilir.
Ekonomistler kapanmanın yaratacağı bu etkinin yine kapanmanın sona ermesiyle birlikte yani Haziran ayında ortadan kalkacağına dikkat çekiyorlar. Benzer sürecin daha önce de yine pandemi döneminde yaşandığını hatırlatan ekonomistler TÜİK'in de kapanmalarda fiyat toplamaya ilişkin daha detaylı bilgi vermesini de istiyorlar.
Öte yandan her ne kadar geçici de olsa bu süreçte, enflasyonla birlikte enflasyona endeksli tahvil ve kira kontratları ilk etkilenecek alanlar olarak öne çıkıyor.
Ekonomist Uğur Gürses, Reuters'ın kapama döneminde kapalı işyerleri ile bazı ürünlerin satışının yasaklanmasının enflasyon hesabını nasıl etkileyeceğine yönelik sorusuna şöyle yanıt verdi:
"TÜİK'in enflasyonu hesapladığı endekste 415 kalem mal ve hizmet var. TÜİK'in günlük, haftalık ve ayda iki defa fiyat topladığı farklı ürünler var. Mayıs ayı özelinde en önemli sorun gerçek enflasyonu nasıl ölçeceğimiz. Karmaşa oluşacak çünkü haftada bir fiyat toplanan ürünlerde fiyat alınamayacak ürünler olacak." dedi ve ekledi:
"Ayda iki kez fiyat toplanacak ürünlerde ayın ilk haftası ve son haftası kullanılıyor. Bu ay çoğu ürün ve hizmette bir kez fiyat alınacak ve bu muhtemelen tam sağlıklı bir ölçüm olmayacak. Mayıs enflasyonu diye açıklanacak oranın gerçekte enflasyonu tam olarak ölçemeyecek. Özellikle de politika yapıcıların TCMB'nin Mayıs ayı verisine bakıp daha da gevşek duruş göstermemesi lazım."
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, sıkılaştırılan tedbirlere rağmen koronavirüs vakalarındaki artışın ardından Nisan sonunda başlayan ve 17 Mayıs'ta sona erecek yeni kapanma tedbirleri açıkladı.
Açıklanan tedbirlerde üretime yönelik bir sınırlama olmadı ve daha çok hizmetler sektörlerini etkileyen sokağa çıkma kıstılamaları uygulamaya başlandı.
Tedbirlerin bir kısmı ise gelen talepler ve uygulamadaki sorunlarla sonradan genelgeler ile değiştirildi.
Buna son örnek yaş sebze ve meyve ile fide satışı yapan pazar yerlerinin ilk açıklanandan farklı olarak 8 ve 15 Mayıs'ta açılması kararı oldu.
İçişleri Bakanlığı'nın dün 81 il valiliğine gönderdiği "Pazar Yerleri" konulu genelge bazı üreticilerin topladıkları mahsülleri çöpe dökmesine ilişkin görüntülerin dün sosyal medyada yayımlanması ardından geldi.
Pazar yerlerinin yeniden açılmasıyla sınırlı fiyat toplamanın tekrar gündeme gelebileceğini de belirten Gürses, "TÜİK'in bu konuyu özel bir açıklama ile öncesinden belirtmesi lazım, çünkü enflasyona endeksli tahvil faizleri, kira kontratları ve ücret kontratları ilk akla gelen etkilenecek ilişkili alanlar" dedi.
Bir başka ekonomist de, "Hizmetler tarafı bu dönemde kapalı. Geçmişte de aynısı oldu. Hizmet tarafının kapanması ile enflasyon daha düşük çıkacak. Mal tarafında ne olacak? Belirli yerler seçiliyor o noktalardan fiyat toplanacak ve marketler her şeyi satmıyor en son geçerli fiyatı alacaklardır. Dolayısıyla bir önceki aya göre bu ürünlerde değiliklik olmayacak ya da olması gereken artış ya da fiyat değişimi ekonomi açılınca Haziran'a kalacak. Enflasyon gerçekleşmesi 1 ay gecikme ile yansıyacak." dedi
Merkez Bankası (TCMB) geçen hafta yıl sonu enflasyon tahmini %9,4'ten %12,2'ye yükseltti ancak bu piyasa beklentisi olan %14'ün çok altında kalıyor. Bugün açıklanan (TCMB) Mayıs ayı beklenti anketinde, yıl sonu TÜFE beklentisi bir önceki anketteki %13,12'den %13,81'e yükseldi.
Reuters anketlerinde yıl sonu enflasyon tahmini %14'ün üzerinde oluşurken, son dönemde ekonomistler daha da yukarı yönlü revizyon yapmaya başladılar. Tepe noktası tahminleri ise son dönemde TL'deki değer kaybı ile Nisan'dan Mayıs'a doğru kayarken, politika faizi olan %19'u aşma ihtimali de doğdu. Ekonomistler bu nedenle politika faizinde artış ihtimali oluşabileceğini düşünüyordu.
Kavcıoğlu enflasyonun bu yıl tepe noktasını ne zaman göreceği sorusuna, "Enflasyon ile ilgili olarak baz senaryomuzda Nisan verisinin zirveyi oluşturacağını öngörüyoruz. Raporda söylediğimiz nedenlerden ötürü Mart enflasyonunun üzerinde %17 civarında gerçekleşeceğini öngörüyoruz. Bu aydan sonra da enflasyonun aşağı yönlü geleceğini tahmin ediyoruz." cevabını verdi.
Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) TL'deki değer kaybının da etkisiyle Nisan ayında %17,14 ile 2 yılın rekor seviyesine yükseldi. Nisan'da üretici enflasyonu ise %35'i aştı.
Haberin yazıldığı sırada TÜİK'e ulaşılamadı.