Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu’nda, Türk lirasındaki değer kaybı ve emtia fiyatlarındaki gelişmelere bağlı olarak tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskılarının güçlendiği aktarıldı.
TCMB tarafından yayımlanan Kasım Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu’nda, kasımda tüketici fiyatlarının yüzde 1,49 arttığı, yıllık enflasyonun 1,08 puan yükselerek yüzde 12,98 olduğu bildirildi.
Bu yükselişe en belirgin katkının, işlenmemiş gıda fiyatlarından geldiği aktarılan raporda, Döviz kuru ve petrol fiyatlarındaki yükselişin, enerji enflasyonunu olumsuz etkilemeye devam ettiğinin altı çizildi.
Raporda, temel mal enflasyonunun Türk lirasındaki birikimli değer kaybına bağlı olarak dayanıklı tüketim malları öncülüğünde artış eğilimini sürdürdüğüne, hizmet grubunda ise yıllık enflasyonun gerilediğine işaret edilerek, bu çerçevede, çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonunun temel mal grubu kaynaklı arttığı, ana eğiliminin ise yüksek seviyesini koruduğu söylendi.
Kasımda tüketici fiyatlarının yüzde 1,49 arttığı ve yıllık enflasyonun 1,08 puan yükselerek yüzde 12,98’e çıktığı hatırlatılan raporda, “Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 0,38 ve 0,26 puan artarak yüzde 12,17 ve 12,08’e ulaşmıştır. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre gıda, temel mal ve enerji gruplarının katkılarının sırasıyla 0,63, 0,25 ve 0,22 puan arttığı, hizmet grubunun katkısının ise 0,07 puan azaldığı görülmüştür.” ifadeleri kaydedildi.
Raporda, mevsimsellikten arındırılmış verilerle çekirdek enflasyon göstergelerinin üç aylık ortalamalarına göre kasımda enflasyonun ana eğiliminin yüksek seviyesini koruduğu aktarılarak, şu değerlendirmelere yer aldı:
“Bu dönemde ana eğilim temel mal grubunda sınırlı bir oranda gerilerken, hizmet grubunda görece yatay seyretmiştir. Yakın dönem fiyat hareketlerinde etkili olan geçici unsurlar (giyim grubunda ağırlıklandırma yönteminin değişmesi ve dayanıklı mal gruplarındaki vergi indiriminin sona ermesi) arındırıldığında enflasyonun ana eğiliminin bir önceki aya kıyasla yükseldiği görülmüştür. Kasımda hizmet grubu fiyatları sınırlı bir oranda (yüzde 0,11) artmış, yıl başından bu yana yükselen grup yıllık enflasyonu 0,21 puan azalarak yüzde 9,42’ye gerilemiştir.
Bu dönemde, yıllık enflasyon kira grubunda artarken lokanta-otel grubunda yatay seyretmiş, diğer alt gruplarda ise bir miktar azalmıştır. Ulaştırma grubunda fiyatlar havayolu ile şehirlerarası kara taşımacılığı hizmetlerine bağlı olarak düşüş kaydetmiştir. Diğer hizmetler grubu enflasyonundaki azalışta ise paket tur fiyatlarındaki düşüş (yüzde 3,52) etkili olmuştur. Kiranın aylık artışı ise bir miktar hızlanmıştır.”
“Kırmızı et fiyatları gerilemeye devam etti”
Raporda, temel mal grubu yıllık enflasyonunun kasımda 0,74 puan artarak yüzde 15,05 ile endeks tarihindeki en yüksek seviyesine ulaştığı bilgisi verildi.
Bu dönemde yıllık enflasyonun giyim grubunda yataya yakın seyrettiği, diğer alt gruplarda temelde Döviz kuru kaynaklı yükseldiği belirtilen raporda, “Dayanıklı mal grubunda özellikle otomobil, beyaz eşya ve diğer elektrikli aletlerde gözlenen yüksek fiyat artışları dikkat çekmiştir. Giyim ve dayanıklı tüketim dışı temel mallarda ise fiyat artışları hızlanmıştır. Bu dönemde temel mal grubu enflasyonunun yukarı yönlü seyrinde Döviz kuru gelişmeleri ana belirleyici olurken, toplam talep koşulları da bu görünümü desteklemiştir.” denildi.
Raporda, enerji fiyatlarının kasımda yüzde 2,53 ile yüksek bir oranda arttığına işaret edilerek, bu gelişmede,döviz kuru ile petrol ve diğer girdi fiyatlarına bağlı olarak sırasıyla yüzde 4,46 ve 2,66 artan akaryakıt ve tüpgaz fiyatlarının yanı sıra yüzde 4,97 yükselen katı yakıt fiyatlarının belirleyici olduğu, böylelikle, enerji grubu yıllık enflasyonunun 1,62 puanlık artışla yüzde 12,23’e yükseldiği bildirildi.
Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonunun ise kasımda 3,04 puan artarak yüzde 15,78 olduğu anımsatılan raporda, bu dönemde, mevsimsellikten arındırılmış işlenmemiş gıda fiyatlarının sebze grubu öncülüğünde kayda değer bir oranda yükseldiği dile getirildi.
Raporda, kırmızı et fiyatlarının gerilemeye devam ettiğine vurgu yapılarak, “Böylelikle, işlenmemiş gıda yıllık enflasyonu yüzde 19,48’e ulaşmıştır. İşlenmiş gıda grubunda ise aylık bazda yüksek bir fiyat artışı (yüzde 1,17) gerçekleşmiştir. Çiğ süt fiyatlarındaki artış eğilimine bağlı olarak bu grupta peynir, diğer süt ürünleri ve tereyağındaki güçlü fiyat artışları devam etmiştir. Bu çerçevede, taze meyve-sebze dışı gıda yıllık enflasyonu kasımda yüzde 13,36’ya yükselmiştir.” değerlendirmeleri yapıldı.
“Üretici fiyatları döviz kuru ve petrol fiyatlarındaki gelişmelerle arttı”
Raporda, yurt içi üretici fiyatlarının kasımda döviz kuru ve petrol başta olmak üzere emtia fiyatlarındaki gelişmelerle yüzde 2,02 arttığı belirtilerek, yıllık enflasyonun sınırlı bir yükselişle yüzde 17,30 seviyesinde gerçekleştiği ifade edildi.
Yıllık enflasyonun imalat sanayisinde yatay seyrettiği, petrol ve ana metal hariç imalat sanayisinde ise yüzde 14,98’e yükseldiği aktarılan raporda, “Petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış ana eğilimi ise önemli ölçüde hızlanmıştır.” ifadeleri kullanıldı.
Raporda, ana sanayi gruplarına göre kasımda fiyatların dayanıksız tüketim mallarında görece ılımlı arttığı dile getirilerek, şunlar kaydedildi:
“Diğer alt gruplarda ise güçlü fiyat artışları gözlenmiştir. Ara malı fiyatlarındaki belirgin artışta demir-çelik, plastik, diğer ana metal ve kimyasal ürünler; sermaye malı fiyatlarında ise metal yapı ürünleri, motorlu kara taşıtları ve makine imalatı öne çıkmıştır. Bu dönemde, dayanıklı tüketim malları fiyatları mobilya ve ev aletleri kaynaklı artış kaydetmiş, dayanıksız tüketim malı fiyatları ise tekstil, meyve ve sebze ile süt ürünlerine bağlı olarak yükselmiştir. Sonuç olarak, Türk lirasındaki değer kaybı ve emtia fiyatlarındaki gelişmelere bağlı olarak tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskıları güçlenmiştir.”
