(Görüşler ve ayrıntılar eklendi)
Behiye Selin Taner
İSTANBUL, 3 Aralık (Reuters) - Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) Kasım'da otomotiv, beyaz eşya ve mobilya vergi indirimleri, TL'deki değerlenme ve petrol fiyatlarındaki gerilemenin etkisiyle beklentilerin üzerinde yüzde 1.44 azalırken, enflasyonun yıl sonunda YEP hedefine yakın gerçekleşmesi bekleniyor.
Banka ve aracı kurum ekonomistleri TÜFE'de 2018 sonunda önceki beklentilerine göre daha düşük gerçekleşme beklerken, 2019 için yukarı yönlü risklere dikkat çekiyorlar.
Enflasyon aylık bazda Haziran 2017'den bu yana ilk kez düşüş kaydederken, aylık en büyük gerileme petrol ve TL'nin etkisiyle ulaştırma grubunda gözlendi.
Ekonomistler Aralık'ta enflasyonun yine düşük gerçekleşmesini, yılı da YEP hedefine yakın ve TCMB tahmininin altında yüzde 21-22 civarında tamamlayacağını öngörüyor. Bu çerçevede bazı ekonomistler yılsonu beklentilerini aşağı yönlü revize ederken, vergi indirimlerinin gelecek yıl devam etmemesi halinde 2019'da enflasyonun tekrar yükselişe geçmesi bekleniyor.
Garanti Bankası Yardımcı Baş Ekonomisti Seda Güler Mert, Kasım'da vergi indirimleri ve kampanyaların katkısının beklentilerinden daha yüksek olduğunu, Aralık'ta da sıfıra yakın bir gerçekleşme beklediklerini söyleyerek, "Bu yıl sonu için yüzde 23.5 tahminimiz vardı ancak hükümetin yeni programdaki hedefine yakın bir gerçekleşme ile yüzde 21'e yakın bitirebiliriz. Petrol fiyatlarındaki gerilemenin etkisini Yİ-ÜFE üzerinde de görüyoruz. Artık tepeyi gördüğümüzü ve kur ile petroldeki kazanımlarla aşağı trendin başladığını düşünüyoruz bu da kademeli olarak TÜFE'yi destekleyecektir" dedi.
Ekim ayında açıklanan Yeni Ekonomi Programına (YEP) göre enflasyon yıl sonunda yüzde 20.8 öngörülüyordu. TCMB ise 31 Ekim'de açıklanan yılın son Enflasyon Raporu'nda 2018 sonu enflasyon tahminini yüzde 13.4'ten yüzde 23.5'e revize etti.
TÜİK verilerine göre yıllık enflasyon Ekim ayında geldiği 15 yılın zirvesi olan yüzde 25.24'ten yüzde 21.62'ye geriledi.
Reuters'ın 17 kurumun katılımıyla yaptığı ankette TÜFE'nin yüzde 0.75 düşüş göstermesi, böylece yıllık enflasyonun son 15 yılın rekoru olan yüzde 25.24'ten yüzde 22.58'e gerilemesi bekleniyordu.
Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) Ekim'deki yüzde 0.91'lik artışın ardından Kasım'da yüzde 2.53 düştü. Tüketici fiyatlarına yansımaları nedeniyle yakından takip edilen üretici fiyatları enflasyonu yıllık bazda Ekim'deki yüzde 45.01'den yüzde 38.54'e geriledi.
Özel kapsamlı TÜFE göstergelerinden "B" endeksi yıllık bazda Ekim ayındaki yüzde 24.37'den Kasım'da yüzde 21.21'e, "C" endeksi ise yüzde 24.34'ten yüzde 20.72'ye geriledi.
Dolar/TL veri sonrası 5.1449'a kadar gerilese de kalıcı olamayarak saat 1210'da 5.2158 seviyesinde bulunuyor.
2019 İLK ÇEYREKTE YUKARI YÖNLÜ RİSKLER
Enflasyonda 2019'un ilk çeyreğinde yukarı yönlü riskler olduğunu söyleyen Mert, "Yapılan indirimlerin devam etmemesi ve kampanyaların bitmesinin getirdiği etkiler ve bir de baz etkisi var. Bu yılın ilk çeyreğindeki olumlu etkinin tersini göreceğiz, 2-3 puanlık yukarı etki olabilir. Dolayısıyla 2019 ilk çeyrekte yüzde 22'leri geçtiğimiz bir patikayı görebiliriz. Haziran'a kadar yatay bir enflasyon görünümü sonrasında ise baz etkileri ve ekonomide daralmanın gecikmeli etkileri ile daha düşük bir oranda yılı bitirmeyi bekliyoruz. Gelecek yılı da yüzde 15'e yakın bitirme ihtimalimiz arttı" dedi.
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak enflasyonun Ekim'de 15 yılın zirvesine çıkması ardından 9 Ekim'de "Enflasyonla Topyekun Mücadele Programı"nı açıklarken, programa göre perakende başta olmak üzere reel sektör de bu mücadele kapsamında yüzde 10 fiyat indirimine gitme kararı aldı. topyekün mücadele kapsamında giyim ve gıda tarafında yapılan indirimlerin yanı sıra mobilya, beyaz eşya, otomotiv başta olmak üzere bazı kalemlerde vergi indirimlerine gidildi. veri sonrası açıklamasında ise Kasım ayına ilişkin verilerin enflasyonda düşüşün güçlü bir şekilde başladığını ve bu düşüş eğiliminin süreceğini gösterdiğini söyledi. Albayrak, "Fiyatlardaki köpüğün ortadan kalkmaya başladığı bu süreci, para ve maliye politikalarımızdaki güçlü duruş ile desteklemeye devam ediyoruz" diyerek, dengelenme süreci etkisini Aralık ayında da göstereceğini belirterek Yeni Ekonomi Programı'ndaki 2018 hedefinin tutturacaklarını kaydetti. SONU AŞAĞI YÖNLÜ GÜNCELLENİYOR, 2019 BEKLENTİSİ AYNI
İş Yatırım Ekonomisti Muammer Kömürcüoğlu da vergi indirimlerinin ilk etkisi sona erdiği için Aralık'ta enflasyonun sınırlı da olsa tekrar artıya geçmesini beklediğini söyleyerek, "Ancak bugünkü veri ardından yüzde 25 olan yıl sonu enflasyon beklentimizi yüzde 21.5'e çekiyoruz. Gelecek yıl sonuna ait yüzde 16'lık enflasyon beklentimizde ise bir değişiklik yok" dedi.
Verilerin ayrıntılarına bakıldığında Kasım'da aylık en yüksek artış yüzde 2.37 ile giyim ve ayakkabı grubunda oldu. Ana harcama grupları itibariyle Kasım'da endekste yer alan gruplardan, sağlıkta yüzde 0.57, konutta yüzde 0.47, lokanta ve otellerde yüzde 0.41 ve alkollü içecekler ve tütünde yüzde 0.17 artış gerçekleşti.
Aylık en fazla düşüş gösteren grup yüzde 6.46 ile ulaştırma olurken, ev eşyasında yüzde 2.85, eğlence ve kültürde yüzde 2.08, çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 0.96 ve gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 0.74 düşüş gerçekleşti.
Yıllık en fazla artış yüzde 32.73 ile ev eşyası grubunda gerçekleşti. TÜFE'de, bir önceki yılın aynı ayına göre çeşitli mal ve hizmetler yüzde 27.87, gıda ve alkolsüz içecekler yüzde 25.66, konut yüzde 24.76 ve eğlence ve kültür yüzde 21.18 ile artışın yüksek olduğu diğer ana harcama grupları oldu. (Redaksiyon Birsen Altaylı)