Bitcoin başta olmak üzere bazı kripto para ağlarında belirli sürelerde gerçekleşen halving olayı, Blockchain ağının işleyişi konusunda en önemli etkinliklerinden biridir. Kripto para madencileri olarak adlandırılan bilgi işlem faaliyetlerini yürüten kişi ve kurumları direkt etkileyen bu olay, aynı zamanda kripto yatırımcıları tarafından da yakından takip edilir. 

Halving, iş ispatı konsensüs mekanizmasında çalışan Blockchain ağlarında madencilik ödülünün yarılanması anlamına gelir. Kabaca kripto para arzını düşüren bu olay, talep artışına bağlı olarak fiyatın yükseliş eğilimini artırır. 

Bitcoin, ilk kripto para birimi olarak halving’in uygulandığı ilk Blockchain ağıdır. Bitcoin, hâlâ gizemini koruyan geliştiricisi Satoshi Nakamoto tarafından piyasaya sürüldüğü 2009 yılında madencilik ödülü 50 BTC idi. 4 yılda bir gerçekleşen ödül yarılanmasıyla blok ödülü sırasıyla 2012 yılında 25 BTC’ye, 2016 yılında 12,5 BTC’ye, 2020 yılında 6,25 BTC’ye düşürüldü. Şu an madenciler çıkardıkları her blok için 6,25 BTC kazanırken bu miktar, 2024 yılında Bitcoin ağında 4.sü gerçekleşecek olan ödül yarılanmasıyla 3.125 BTC’ye düşecek. 

Bitcoin ağının yazılımına göre ödül yarılanması, 2140 yılında 32. halving ile sona erecek. Bitcoin, arzı sınırlı bir varlık olarak her 210.000 blok üretiminde verilen ödülün yarılandığı bir blockchain ağı olarak ayarlanmıştır. Bitcoin arzı, azami 21 milyon BTC olarak ayarlandığı için bu miktara ulaşıldığında Bitcoin üretimi sonlanacak ve madenciler de blok ödülü alamayacaklar. Bunun yerine madenciler, mevcut bloklar üzerinde gerçekleşen işlemleri doğrulayarak sadece işlem ücretleri kazanabilecekler. Şu anda, 19,42 milyon BTC (toplam arzın yaklaşık %92,5’i) çıkarılmış durumda.

Bitcoin halving neden önemlidir? Fiyat üzerinde etkisi nedir? 

Halving, Bitcoin ağındaki token ekonomisinin temelini oluşturur. Zira bu yolla Bitcoin arzı kontrol altına alınırken itibari para birimlerinin sınırsız para arzına karşılık önemli bir avantaj sağlar. 

Ayrıca arzının 21 milyon ile sınırlı tutulması, varlığın kıtlığı açısından önemli bir faktör olarak görülür. Bitcoin yazılımına kodlanan halving mekanizması, Blockchain ağının merkezsizlik doğası gereği otomatik olarak gerçekleşir. Şimdiye kadar gerçekleşen 3 halving olayının Bitcoin fiyatı üzerinde önemli etkileri oldu. Ancak uzmanlar, yıllar geçtikçe halving’in Bitcoin fiyatı üzerindeki olumlu etkisinin azalabileceği görüşünü paylaşıyor. Öyle ki yıllar geçtikçe madencilerin kazanacağı ödül miktarı azalacağından bazı madencilerin piyasadan çekilmek zorunda kalmasının kripto para fiyatı üzerinde olumsuz etkiye neden olabileceği görüşleri bulunuyor. 

Ancak diğerleri Bitcoin fiyatında uzun vadeli yükseliş eğilimine güvenerek madencilerin elde edecekleri BTC’lerin dolar bazında tatmin edilci tutarlarda olacağını savunarak bu görüşü reddediyor. Ayrıca Bitcoin ağında madencilik faaliyetleri azaldığında zorluk derecesindeki düşüşten dolayı faaliyete devam eden madenciler, daha düşük maliyetle işlemlerini sürdürebileceğinden bu alanda otomatik olarak bir denge kurulmaya devam edileceği görüşü de ağırlık kazanıyor.

Diğer yandan halving’in kripto para fiyatı üzerindeki olumlu etkisi büyük ölçüde spekülatif hareketlere bağlıdır. Teorik olarak bir malın talebi sabit kaldığında ya da arttığında arzın azalması fiyatını yukarı taşır. Ancak bu noktada kripto varlığa yönelik talebi etkileyen diğer faktörler de göz önüne alındığında ödül yarılanmasının kesin olarak fiyat artışına neden olacağını söylemek yanlış olur. 

Tarihsel veriler şimdiye kadar halving olayı sonrası fiyatlarda artışın gerçekleştiğini gösterdi. Ancak fiyatın yükseliş eğilimi, ilgili periyotlarda farklı zamanlarda gerçekleşti. Bu yüzden volatil piyasalarda kripto para fiyatının halving sonrası hızlı şekilde yukarı hareket etmesini beklemek de doğru olmaz.

Bitcoin halving’in tarihi anları

Bitcoin ağı şimdiye kadar 3 halving gördü. İlk halving olayı 2012 yılında başladı ve 2024 yılında 4. halving olayı gerçekleşecek.

Bitcoin’in ilk halving’i 2012 yılında gerçekleşti

Bitcoin ağındaki ilk ödül yarılanması, Bitcoin token ekonomisinin test edilmesi konusunda son derece önemliydi. Bu olay, Bitcoin büyümesine nasıl etki edeceği konusunda soru işaretlerine sahipti. 

28 Kasım 2012 tarihinde gerçekleşen ödül yarılanmasıyla blok ödülü 50 BTC’den 25 BTC’ye düştü. Bitcoin fiyatı, yarılanmadan bir yıl sonra 12 dolardan yaklaşık %8.500 oranında artarak 1.030 dolara kadar muazzam bir yükseliş kaydetti. 

Tarihler 2016 yılını gösterdiğinde ikinci yarılanma olayı aynı merakla bekleniyordu. Aradan geçen dört yılın ardından Bitcoin benimsenmesi daha da artmıştı. Kripto paranın popülerliğinin artmaya başladığı bu dönemde 9 Temmuz tarihinde ikinci ödül yarılanması gerçekleşti. Bu sefer ilk olaydan farklı olarak halving öncesi kısa vadeli fiyat artışları gerçekleşti. 

madencilik ödülü 12,5 BTC’ye düştükten sonra  BTC 650 dolar seviyesinde işlem görüyordu ve halving’in ardından düşüş birkaç hafta daha devam etti. İkinci halving’in ardından yaklaşık 1,5 yıl geçtikten sonra Bitcoin, o dönem tüm zamanların en yüksek değerini 20.000 dolarda belirledi. 

3. halving’in gerçekleştiği 2020 yılında ise Covid 19 krizi, tüm küresel ekonomiye ağır bir darbe vurmuştu. Bitcoin ise o dönem 10.000 doların altında işlem görüyordu. Halving sonrası yine 1,5 yıllık bir periyodun sonunda Bitcoin, tarihi zirvesini Kasım 2021 döneminde 69.000 dolar olarak belirledi. 

Bir sonraki yarılanmanın 2024 yılında gerçekleşmesi beklenirken blok ödülleri, 840.000 blokta 3.125 BTC'ye düşecek.

Bitcoin dışında hangi kripto para ağları halving mekanizmasına sahip?

İş ispatı konsensüs mekanizmasını kullanarak madencilik yöntemiyle arz edilen kripto paralar birimleri arasında halving etkinliği görülürken bazı kripto para birimleri geliştiricileri, kod değişikliğiyle halving yerine arzını çatallanma gibi farklı yöntemlerle kontrol edebilir. 

Diğer yandan Bitcoin ile birlikte halving mekanizmasına sahip altcoin’ler arasında en çok bilineni Litecoin’dir. Litecoin, 2023 yılı Ağustos ayında gerçekleşmesi planlanan ödül yarılanmasının ardından şu an 12,5 LTC olan ödül miktarı 6,25 LTC’ye düşecek. 

Ağında halving gerçekleşecek olan diğer kripto para birimleri arasında 2024 yılında Bitcoin ile birlikte Bitcoin fork varlıkları olan Bitcoin Cash ve Bitcoin SV’nin de ödül yarılanması olayı gerçekleşecek. An itibarıyla bu kripto para birimlerinin beklenen ödül yarılanma tarihleri şu şekilde:

Piyasa değeri yüksek kripto paralar arasında halving gerçekleştiren diğer kripto para birimleri arasında Monero, Zcash, Dash ve Raven gibi varlıklar bulunuyor. 

Sonuç olarak halving, yatırımcıların başta Bitcoin olmak üzere bu mekanizmayı kullanan kripto paralara ilgi göstermesine neden olarak temel bir faktör. Buna gerekçe olarak ise sınırsız arz mekanizmasına sahip ve enflasyonist baskı altında kalan itibari para birimlerinin aksine Bitcoin gibi kripto para birimlerinin sınırlı bir arz sahip olarak halving’den dolayı dezenflasyonist bir yapıya sahip olması.

Bunun yanında kripto paranın sınırlı arzından dolayı yatırımcılar, spekülatif yaklaşımla Bitcoin varlıklarını uzun vadeli tutma eğiliminde olması, varlığı bir para birimi gibi olarak harcama eğilimini azaltıyor. Bu da Bitcoin’in bir para birimi özelliğini zayıflatarak emtia gibi bir yatırım aracı özelliğini öne çıkarıyor.

Yazar: Günay Caymaz