Investing.com - Katman-2 Blockchain ağları, temelde ana Blockchain ağlarının ölçeklenebilirliğini iyileştirmek ve ağlardaki tıkanıklığa çözüm olmak adına Bitcoin veya Ethereum gibi katman-1 Blockchain ağları üzerinde geliştirilen zincir dışı çözümler olarak tanımlanabilir.
Katman-2 ağlarının ana amacı Blockchain’deki ölçeklenebilirlik sorununa çözüm olmaktır. Böylece ana Blockchain ağı, ayrı Blockchain ağlarında işlenen işlemlerin toplu iletimiyle daha efektif şekilde kullanılarak sağlıklı bir şekilde büyüyebilir. Katman 2 ağları, gelişen kripto para endüstrisinde önemli bir role sahip olarak daha yüksek işlem hacimlerinin sorunsuz bir şekilde karşılanmasını sağlayacak şekilde herhangi bir katman-1 ağının üzerine inşa edilebilir.
Bu yolla ilgili Blockchain ağında işlemlerin daha hızlı ve sorunsuz şekilde gerçekleşmesi sağlanırken işlem maliyetlerinin önemli oranda aşağı çekilmesi gibi avantajlı çözümler sunulur. Ölçeklenebilirlik, bir Blockchain ağı için en büyük sorunlardan biridir. Bunun yanında ağlarda görülen tıkanıklık durumu zaman zaman işlem ücretlerinin de hızla yükselmesi gibi olumsuzlukları beraberinde getirir. Katman-2 ağları ise ödeme kanalları, yan zincirler, roll-up gibi çeşitli ölçeklendirme çözümleriyle ağın işleyişini daha verimli hale getirme amacı taşır.
Protokollerin temel amacı ise daha önce de bahsedildiği üzere Blockchain mimarisinde merkezsizlik, güvenlik ve ölçeklenebilirlik üçlemesinden sadece ikisine ulaşılabileceği azami durumu değiştirmektir.
2023 yılının son aylarında kripto para sektöründe çeşitli kaynaklara göre 15 ila 20 arasında katman-2 Blockchain ağı faaliyette bulunurken bu ağların yerel varlıklarının toplam piyasa değeri 10 milyar dolara yakın seyrediyor.
Katman-2 ağları arasında en çok bilineni ve en büyüğü Polygon (MATIC) olurken MATIC, 5 milyar dolara yakın piyasa değeriyle toplam katman-2 piyasasının yarısını oluşturuyor.
Ardından 1 milyar doların üzerinde piyasa değerine sahip 3 protokol; Mantle (MNT), Optimism (OP) ve Arbitrum (ARB) geliyor. Bu 3 katman-2 çözümünü ise 100 milyon doların üzerindeki piyasa değeriyle sırasıyla Immutable X, Loopring (LRC) ve Skala (SKL) takip ediyor.
Polygon (MATIC)
Piyasa ilk olarak Matic Network olarak çıkan katman-2 ağı, daha sonra Polygon olarak yeniden markalaştı. Polygon, Ethereum ağının ölçeklenebilirliğine katkı sağlayan ve Blockchain altyapısı oluşturulmak için kullanılan ilk katman-2 ağı olma ünvanına sahip. Bundan dolayı piyasada önemli bir pazar payına sahiptir.
Polygon, Ethereum ağında hızlı ve daha düşük maliyetli işlemlere olanak sağlayan bir yan zincir görevi üstlenir. Bunun yanında Polygon Network, Ethereum ağıyla uyumlu yeni Blockchain ağları oluşturmak için de kullanılan bir protokoldür.
Polygon ağındaki faaliyetlerde kullanılan yer varlık ise MATIC’dir. MATIC, aynı zamanda kripto para piyasasında şu an 4,9 milyar dolar piyasa değeriyle en büyük 14. kripto paradır. 2024 yılına doğru Polygon ekibi, yeniden bir markalaşmaya giderek piyasadaki MATIC varlıkları yerine aynı işlevi görecek olan Polygon (POL) adında varlığı piyasaya sürecek. Böylece Polygon 2.0 vizyonu kapsamında yeni bir yol haritası açıklayan ekip, MATIC tokenlerini POL tokenleriyle değiştirecek.
Optimism (OP)
Optimism, Ethereum ağı üzerinde çalışan en büyük ikinci katman-2 ağıdır. Optimism, rollup teknolojisine odaklı bir katman-2 çözümü olarak Ethereum ağının ölçeklenmesine katkı sağlar.
Optimism ağının yerel varlığı OP, ağın hızlı şekilde benimsenmesiyle birlikte 1 milyar doların üzerinde piyasa değerine ulaşırken bugün en büyük 39. kripto para birimi konumundadır.
Optimism (OP), diğer katman 2 çözümleriyle karşılaştırıldığında rollup teknolojisini kullanmasıyla farklılık oluşturur. Bu teknoloji sayesinde ağda işlem verileri daha az yer kaplayacak şekilde sıkıştırılabilir ve böylece Ethereum ana ağına daha az yük binmiş olur. Optimistic rollup teknolojisi, Ethereum ana ağından bağımsız olarak çalışması ve işlemleri Ethereum ana ağı dışında gerçekleşmesiyle diğer ağlardan farklılık gösterir. Daha sonra bu işlemler ana ağa toplu şekilde iletilir.
DeFi sektöründe Optimism, Eylül 2023 dönemi itibarıyla 650 milyon dolar kilitli toplam değeriyle en büyük Ethereum katman-2 çözümlerinden biridir. Blockchain ağı, başta Synthetix, Velodrome, Aave ve Uniswap olmak üzere 100’ün üzerinde aktif protokole ev sahipliği yapmaktadır. Geçen yıl 31 Mayıs OP tokenini airdrop ile piyasaya süren katman-2 ağı, 1,5 yıl gibi kısa bir sürede ciddi bir yol kat ederek DeFi sektörünün önemli oyuncuları arasına yerini aldı.
Arbitrum (ARB)
Arbitrum, Ethereum katman-2 çözümü sunan diğer büyük ağlardan biridir. Optimistic Rollup teknolojisi kullanılan ağda diğer katman-2 çözümlerinde olduğu gibi daha hızlı ve daha düşük maliyetli işlemlerin yapılması hedefleniyor.
Abritrum geliştiricileri, otonom bir organizasyon olarak Arbitrum DAO’yu geçiş yaparak ağın yönetimini merkezsiz hale getirdi. Böylelikle ağın yönetişim tokeni olarak kullanılan ARB’ye sahip olanlar ağ yönetiminde söz sahibi olurken yükseltmeler, yeni özellikler, fon tahsisi gibi konularda sunulan öneriler, seçim yoluyla değerlendirmeye alınıyor.
Arbitrum, bu yıl öne çıkan katman-2 ağlarından biri olarak Mart 2023 döneminde gerçekleştirdiği ARB airdrop’u ile büyük bir ilgi gördü. Arbitrum ağını öne çıkan özellikler arasında Optimistic Rollup çözümünü kullanmasının yanı sıra mevcut Ethereum merkezsiz uygulamalarıyla uyumlu olması, düşük ücretlerle hızlı ve sorunsuz işlemlere olanak tanıması, geliştiriciler açısından popüler programlama dillerini kullanma esnekliği ve ARB stake eden doğrulayıcılar ağı aracılığıyla merkezsiz bir ağ olması var.
ARB tokeni, 2023 Eylül ayı itibarıyla 1,05 milyar dolar piyasa değeriyle 41. en büyük kripto para konumunda bulunuyor. Ancak Arbitrum ağı, bugün 1,7 milyar dolar kilitli toplam değeriyle (TVL) 783 milyon dolar TVL’ye sahip Polygon’un önünde yer alarak en yüksek değeri barındıran katman-2 çözümü olma ünvanına sahip.
Şu an Arbitrum ağında en büyükleri GMX, Uniswap, Radiant, Aave ve Stargate olmak üzere 451 protokol bulunuyor. Arbitrum ayrıca mevcut durumuyla Blockchain ağları arasında Ethereum, Tron ve BSC’den sonra en büyük 4. ağ konumunda bulunuyor.
Kripto para sektöründe daha spesifik faaliyetlerde bulunan katman-2 çözümleri arasında yine Ethereum ana ağı üzerinde inşa edilen Immutable X, zk-rollup teknolojisini kullanan ve NFT sektörüne yoğunlaşmış ilk katman-2 çözümü olmasıyla farklılaşıyor.
Böylelikle Immutable X, daha hızlı ve güvenli bir NFT çözünü sunmayı amaçlarken kullanıcıların pazar yerlerine cüzdanlarını bağlarken ağ değiştirmek zorunda kalmayacağı bir çözüm sunuyor. NFT koleksiyonları için katman-2 çözümü olarak adlandırılan Immutable X ağının yerel varlığı IMX, 624 milyon dolar piyasa değeriyle 55. sırada yer alırken ağdaki toplam kilitli değer, 32 milyon dolar gibi mütevazı bir miktara işaret ediyor.
Loopring, LRC varlığıyla piyasa değeri yüksek olan katman-2 kategorisinde yer alırken açık bir protokol olarak merkezsiz kripto borsaları oluşturmak için kullanılan bir ağdır. Bugün 82 milyon dolara yakın TVL’ye sahip olan Loopring, 238 milyon dolarlık piyasa değeriyle kripto sıralamasında 108. sırada yer alıyor. Loopring protokolü, 2019 yılında Ethereum ana ağına dağıtılırken o dönemden bu yana merkezi ve merkezsiz kripto para borsalarının avantajlarını birleştirerek benzersiz avantajlar sunmak ve verimsizlikleri ortadan kaldıran bir protokol oluşturmayı amaçlıyor.