İSTANBUL, 11 Mart (Reuters) - Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), Türkiye'nin geçen on yılda enerji kaynaklarını çeşitlendirdiğini, bundan sonra yenilenebilir enerjinin büyümesini hızlandıracak ve sanayinin kullandığı enerjiyi azaltacak politikalara odaklanması gerektiğini belirtti.
IEA tarafından yayımlanan Türkiye 2021, Enerji Politikası Değerlendirmesi raporunda, "Son yıllarda enerji arzının güvenliği ve çeşitlendirilmesi alanında büyük ilerleme kaydeden Türkiye, enerji sektörünün uzun vadedeki karbon ayak izi ve sürdürülebilirliğini yakından izlemeli." denildi.
Petrol ve doğal gazda neredeyse tamamen dışa bağımlı olan Türkiye son yıllarda altyapı yatırımlarıyla ve artan yenilenebilir enerji üretimi ile enerji kaynaklarını çeşitlendirdi. Ayrıca Karadeniz'de keşfedilen doğal gaz, 2023'te devreye girecek Akkuyu nükleer santrali ülkenin enerji kaynaklarını daha da çeşitlendirmiş olacak.
Türkiye'nin yenilenebilir enerjide kurulu gücünü beş yılda %50 artırdığını hatırlatan IEA, Türkiye'nin güçlü olarak nitelediği rüzgar, güneşlenme ve jeotermal kaynaklarını kullanarak yenilenebilir enerji üretiminin daha da hızlı artırabileceğine dikkat çekti.
Raporda, "Yenilenebilirdeki büyüme sadece elektrik üretimi ile sınırlı değil, aynı zamanda ısıtmayı da ilgilendiriyor. Türkiye'nin güneşte potansiyelinin %3'ünü, karasal rüzgarda ise %15'ini kullandığı tahmin ediliyor." denildi.
IEA, uzun vadede enerji sektörünün karbon ayak izini azaltmasını sağlayacak adımlara da göz atılmasını tavsiye etti. Kuruluş linyit santrallerinin elektrik üretimindeki rolünün gözden geçirilmesini ve sanayi politikalarının elektrikli araçları özendirecek şekilde şekillendirilmesi tavsiyesinde bulundu.
Türkiye'nin geçen 10 yılda enerji piyasalarını serbestleştirmek için attığı adımlarla öngörülebilirlik ve fiyat oluşumunda şeffaflığı artırdığını belirten IEA, doğalgaz ve elektrik piyasalarında rekabeti artıracak ek reformların yatırımları artırıcı etkilerinin olacağını ifade etti.
Toplam 191 sayfalık raporda şu tavsiyeler yer aldı:
- Sistem maliyetlerini düşük tutmak için EÜAŞ'ın zorunlu olarak üretilen elektriğin büyük bir bölümünü satın alması ve sübvansiyon gibi piyasa destek mekanizmaları kademeli olarak kaldırılmalı.
- Sanayi ve inşaat sektörlerindekiler başta olmak üzere enerji verimliliği projeleri için finansmana erişim kolaylaştırılmalı, teşvikler ve piyasa mekanizmaları önemli ölçüde güçlendirilmeli.
- Talebin azalmasını sağlayarak petrol tüketimini düşürmek ve taşımacılık sektöründe kullanılan yakıtların değişmesini sağlayacak hükümet politikaları genelini etkileyecek bir program oluşturulmalı, bu program elektrikli araçları da kapsamalı.
- Türkiye doğal gaz piyasasında rekabetin artırılmalı ve BOTAŞ'ın piyasadaki hakimiyeti azaltılmalı.
- Yenilenebilir enerji alanındaki teknolojilerin potansiyelinden azami oranda yararlanılmasını sağlayacak uzun vadeli hedefler belirlenmeli.
- Orta-uzun vadeli emisyon hedefleri ile yurt içinde geçerli hava kirliliği hedeflerinin belirlenerek sürdürülebilir enerji politikalarına rehber olunmalı, emisyonların zirveye varacağı dönemi öngören bir plan hazırlanmalı.