ŞEYTAN GÖZLÜ AMCANIN HİKAYESİ

Arz ve talebin buluştuğu yerde fiyat oluşur. Dünya üzerinde maddesel her varlığın zaman içerisinde geçerli bir fiyatı oluşabilir. Olay tamamen ihtiyaç veya tercihler olayıdır. Örneğin içten yanmalı motorlar üretilmeden önce Arap yarımadası'nda kirli su diye adlandırılan petrol günümüzde çağın emtiası olarak karşımıza çıkmaktadır.

Kim bilir bu mantıkla düşününce belki de bu günün ucubeleri olarak gördüğümüz mal ve hizmetler gelecekte ayyuka çıkmış fiyatlarla işlem göreceklerdir. Piyasalarda geçirdiğim az sayılamayacak yıllardan sonra edindiğim bir tecrübe oldu. Özellikle mal ve hizmetlerin alıcıları tarafından dokunulmadan,koklanmadan ve görülmeden işlem gördüğü organize ikincil piyasalarda yani borsalarda fiyatlama davranışları kısa zaman içerisinde dahi oldukça değişkenlik gösterebiliyor.

5 DUYU ORGANI VE FİYATLAMA DAVRANIŞLARINA ETKİSİ

Değerli yatırımcılar siz pazarda ne kadar tüketiciyseniz; borsada o kadar yatırımcı olabilirsiniz. Akşam eve çürük elma, ezilmiş domates alarak gelmiş adamdan sağlıklı hisse senedi yatırımı yapması beklenemez. Ortalama bir insan ihtiyaçları dahilinde fiyatlama davranışı içerisine girdiğinde kendisine beş duyu organı yardım eder. Beş duyu organımız ( Koku,görme,dokunma,duyma,tatma) Örneğin; Kokmuş elma beynimiz hemen sinyal verir: ALMA, ALMA, ALMA seni kazıklamaya çalışıyorlar ALMA...

Örneğin kötü kokan bir parfüm; beynimiz hemen sinyal verir : ALMA, ALMA, ALMA... Kazıklanacaksın alma...

Ve ya berbat görselliğe sahip bir film, tiyatro ; gelen sinyaller : ALMA, ALMA, ALMA... Git evine televizyon seyret daha iyi ALMA vs. vs.

Böylece duyu organlarımız ihtiyaçlarımızı taleplerimize yönlendirmemiz de büyük rol oynayarak piyasalarda fiyatların oluşmasını sağlarlar. Kötü olan, çirkin olan seçilmezken talebi azalır ve fiyatı düşer. Görsel olan, güzel kokan daha çok tercih edilerek daha yüksek taleple daha yüksek fiyatlanabilir.

İşte menkul kıymetler borsalarında alım satım işlemlerinde, arz ve talebin buluştuğu noktada fiyatların zaman zaman yanılgı içerisinde hareket etmesinde görülen beş duyu organı kullanma eksikliği vardır. Piyasa katılımcıları ( büyük olsun küçük olsun fark etmez) alıp sattığı ürünleri görmediği için, koklamadığı için tatmadığı için yanılgı fiyatları gerçek fiyatlar olarak algılayabilmektedirler. Hisse senedi kokmuş mu? Çürümüş mü? Bozulmuş mu? Her şeyden önce tadı nasıl tadı? BORSACI sonra BORS-ACI olmasın...

GERÇEK BİR HİKAYE'DEN ( 1990' lı Yıllar)

Çocukluğumda şehrin ileri gelenlerinin uğrak yeri olan babamın ofisinde otururken içeri şeytan gözlü bir adam girmişti. Ya ne bileyim işte adamın gözü kulağı oynuyordu. Babam adama:

Ooo ağa hoş geldin sen nerelerdesin yahu diye şöyle esnaf muhabbetiyle giriş yapmıştı. ( Genelde böyle konuşurlardı, bizim oralarda iş bağlamada bire birdir.)

Şeytan gözlü adam abi ne olsun İstanbuldaydım. İşler güçler işte uğraşıp duruyoruz çocuklar burada koşturuyor biz orada. Babam neler yaptın ağa ne kazandın ne aldın ne verdin diye şöyle yukarıdan yukarıdan konuşunca adam anlatmaya başladı:

Şöyle eliyle sorma sorma diye işaret etti. O konuyu anlatmaya başlayacakken ben babamın 'oğlum bize kahve söyle' talimatıyla kahveleri söylemeye gittim.

Şeytan gözlü amca anlatmaya başladı:

Usta taksimde büyük bir çay ocağı aldım. Tam yüz milyar hava parası* verdim. ( Bu günün parasıyla yüz bin TL), Meğer bizi kandırmışlar, İstanbul işte bilirsin piyasasını, sonra bizde başkasını kandırdık sattık gitti. ( Gülerek anlatıyordu)

Efendim ben kendi ifadelerimle anlatayım: Şeytan gözlü amca taksimin ünlü bir pasajında, çok işlek bir çay ocağını alma işine girişmiş. Bu girişimiyle de büyük bir kumpasın içerisine düşmüş. Çay ocağının eski sahipleri paralı, yağlı müşteri bulduklarını görünce şöyle bir oyun kurmuşlar: mekanın eski sahibi memlekette ne kadar işsiz güçsüz akrabası, tanıdığı varsa İstanbul'a çağırmış. Hepsinin eline bir çay tepsisi vermiş, üç tane de diyafon koymuş, ne diyafon susuyor ne garsonlar duruyor. Kırtasiye'ye beş çay, eczaneye dört çay, arka sokağa iki tane gönder, günde on bin bardak çay gidiyor! İşler kıyamet gibi. Bizimkinin zaten niyeti varken almaya daha da iştahlanmış hemen ver elini bakalım demiş. Çay ocağını devralmış.

Geçmiş oturmuş başına yarım saatte bir çaycı diyafonu ya çalıyor ya çalmıyor. Ulan bu nasıl iş demiş, almadan önce üç diyafon susmuyordu, on tane garson çay çekiyordu, şimdi ne oldu da kimse çay istemiyor. Düşünmüş düşünmüş, bulamamış en sonunda ocağı devraldığı kişiyi bulmuş sormuş, ya aldığın para helal hoş olsun, ama bana bu işin sırrını söyle, senden para falan istemiyorum demiş. Eski mekan sahibi cevap vermiş. On Kg çay demiş.

Nasıl yani? Ya anlasana garsonlar benim yeğenlerimdi, on kg çay aldım diyafonlara da biz seslendik, yiğenler çayı aldı gitti arka sokakta döktü geldiler. Sen de istersen bu yolla bir enayi bulabilirsin vallahi bana satan adam da böyle sattı ben de ondan parayı geriye alamayınca seni buldum. Darılmaca gücenmece yok.

Özetle: Bu günlerde borsalarda görülen iyimserlik, piyasalardaki gül bahçesi olayı bana göre on kg çayın olayıdır!

* Hava parası: Ceketini alıp çıkmak. Borcuyla, harcıyla, kirasıyla başkasına devretmek için önerilen/talep edilen para.

Sevgiler.
Mustafa ÖZTÜRK
@Mosturk