4 Aralık Pazar günü İtalya’da anayasa değişikliği için referandum yapılacak. İtalya’nın referandum sürecinden önce ülkedeki partiler ve parlamento sistemini kısaca hatırlamak gerekirse;
İtalya Parlamentosu’nda Temsilciler Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu olmak üzere iki ayrı organ var ve bu iki organın da yasama yetkileri eşit, tek fark seçilme yaşı, seçmen sayısı ve süresi. Aynı yetkilere sahip iki organın olması hem çift başlılığa neden olduğu hem de işlerin ilerleyiş süresini uzattığı ve de karar aşamasını zorlaştırdığı gerekçesi ile senatonun yetkilerinin kısıtlanmasını öngören bir anayasa reformu oya sunulacak.
Anayasa reformuna göre, Cumhuriyet Senatosu’nda yer alan 315 koltuk sayısı 100’e düşürülecek, alınan her karar ve yasayı senatonun onaylaması gerekmeyecek ve halk tarafından seçilecek üyelere maaş bağlanmayacak.
Pazar günü yapılacak referandum öncesindeki son anketlerde ‘hayır’ oyları yaklaşık 10 puan kadar öndeydi, kritik olan 3 nokta var referandum sonucunda. Bunlardan ilki: İtalya Başbakan’ı Renzi’nin ‘evet’ taraftarı olması ve hayır sonucunun çıkması durumunda istifa edeceğini açıklamasıydı. Başbakanın istifası durumunda mecliste değişiklik olmuyor aslında ve Cumhurbaşkanı yeni başbakan atayabiliyor, ancak bu süreç bir belirsizlik yaratacaktır, çünkü erken seçim gündeme gelebilir.
İkinci önemli durum ise, 2013 genel seçimlerinde yaklaşık %25 oy alan Yeşil Yıldız Hareketi Partisi’nin Başbakan Renzi’nin istifa etmesinin ardından erken seçilme gidilmesi durumunda yönetime gelmesi olasılığı. Bu neden önemli? Çünkü 5 Yıldız Hareketi, Avrupa Birliği’ne karşı ve seçim sürecinde bunu çok defa dile getirmişti. 5 Yıldız Hareketi’nin yönetime gelmesi İngiltere gibi bir ayrılma sürecine neden olabilir endişesi var. Yani Brexit’ten sonra İtalexit durumu..
Üçüncü önemli durum ise, bankalarda yaşanan sorun. Geçtiğimiz yaz, Monte dei Paschi di Siena, yeniden yapılandırma konusunda JP Morgan, Golman Sachs ve Deutsche Bank ile konsorsiyum konusunda anlaşmıştı. Ancak tek banka Monte dei Paschi di Siena değil, yaklaşık 10 banka yeniden sermayelendirme üzerinde çalışıyor ve Başbakan Renzi bu konuda destek sağlıyor. Eğer Renzi istifa ederse AB’den çıkma endişelerinin yanına bankaların durumu da eklenecek.
İtalya’daki referandum ECB’nin Aralık toplantısı için de önemli. Piyasalar ECB’den Mart 2017’de bitecek varlık alımlarının süresinin uzatılmasını bekliyor (en az Eylül’e kadar) ve referandumdan ‘evet’ sonucu çıkarsa ECB için iyi bir sonuç olacak. Ancak ‘hayır’ sonucunun ECB için de durumu zorlaştıracağı da bir gerçek.