27 Şubat 2022 tarihinde Avrupa Birliği ülkelerinin tamamı; Rus hava yolu firmaları, bunların sahibi olduğu ve işlettiği uçaklar ve özellikle Rus Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin’in yakın çevresini oluşturan iş adamlarının özel uçaklarını da kapsayacak şekilde hava sahalarını kapatma kararı aldılar.
Ancak bu yasak, yalnızca Rusya merkezli hava yolu firmalarının bu yasak süresince AB ülkelerine yolcu ve kargo taşımasını, AB hava sahası üzerinden dünyanın başka noktalarına transit geçiş yapmasını engellemiyor; aynı zamanda Rusya’nın iç hat uçuşlarına da darbe vurabilecek çeşitli noktalar içeriyor.
Kiralık Uçaklar
Lease olarak anılan ve kabaca kapsamlı ve profesyonel bir kiralama hizmeti tabir edebileceğimiz, Rusya merkezli hava yolu firmaları tarafından dünyanın farklı yerlerindeki firmalardan kiralanmış uçaklar da bu yasak kapsamına giriyor. Hatta AB Komisyonu’nun kararları neticesinde AB ülkelerinden kiralanmış bu uçakların da firmalara iadesi öngörülüyor. Bu uçakların iadesinde de uçuş yasağından dolayı nasıl bir prosedür işletileceği henüz belirsiz.
Rus bayrak taşıyıcı hava yolu şirketi Aeroflot’un filosundaki uçakların yaklaşık %50’si bu yöntemle işletilen, yani firmanın kendisine ait olmayan uçaklar. Yani bu iade sonucunda Aeroflot, filosunun %50’sini kaybetmiş olacak. Halen sipariş durumunda olan ve teslim edilmesi beklenen uçaklarını da bu yasaklar kapsamında teslim alamayacak.
Bakım-Onarım Sorunları
Yine Aeroflot’un en büyük bakım merkezlerinden birisi Almanya’da bulunuyor ve firmanın artık buraya erişimi bulunmuyor. Haliyle Rusya içerisindeki diğer bakım tesislerinde çeşitli bakımlarını sürdürmesi olası. Ancak bu sefer de ortaya yedek parça tedarikinde karşılaşılacak sorunlar çıkıyor. Yarısını kaybedecek olan hava yolu şirketi, elinde kalan uçakları en azından iç hatlarda ve kendisine hava sahasını kapatmamış ülkelere uçurmaya devam edecek ve bu uçakların daha çok yıpranmasına yol açacak. Özellikle ABD, Avrupa ve Brezilyalı imalatçılardan alınmış uçakların yedek parçalarını tedarik edemeyecek olmaları Rus firmayı zor durumda bırakacak.
Irkut firması tarafından geliştirilmiş MC-21 tipi yolcu uçağı Rusya’da uçuş sertifikasına sahip, ancak Pratt&Whitney marka Amerikan yapımı motorlar kullanıyor ve yine bu motorun yedek parçalarında da dışa bağımlı durumda. Bu uçağın Rus yapımı motorlar kullanılan bir varyantı da geliştiriliyor ancak bunun sertifikalandırılması için de bir yıldan fazla bir süre var.
Bir diğer Rus imalatı yolcu uçağı olan Sukhoi-100 modeli Rus yapımı motorlar kullanıyor ancak yine bu motorların da kritik parçaları Batılı üreticilerden tedarik ediliyordu.
Artan Yakıt Maliyetleri
Rus hava yolu firmaları hâlâ Avrupa dışındaki pek çok ülkeye uçuş yapabiliyor, ancak AB hava sahasının kapalı olması bazı rotalarda uçakların uçuş süresinin çok uzamasına ve haliyle yakıt tüketiminin aşırı seviyelere çıkmasına yol açıyor. Bu da yine bu firmaların bazı rotalardaki uçuşlarını verimli olmaktan çıkarıyor.
Bu durum devam ettiği sürece Rus sivil havacılığının tamamen batmakla karşı karşıya kaldığı bazı yorumcular tarafından dile getiriliyor.
Kaynaklar: