Ham petrol fiyatları Suudi Arabistan’ın petrol tesislerine yapılan saldırının Eylül ortasında ani bir artışa neden olmasının ardından toparlanmış görünüyor. Saldırının üzerinden yalnızca iki buçuk hafta geçmişken, Brent 4 ayın yükseği 69,02 dolara yükseldi. 2 Ekim’le beraber Brent fiyatı 58,66 doların altına geriledi – tam olarak bir ay önce, 2 Eylül’deki açılış fiyatlıyla aynı.
Suudi Arabistan’ın, müşterilerine belirli ham petrol sınıflarını arzu edilebilir şekilde tedarik etmesiyle ilgili şüpheler devam etse de piyasa genel olarak küresel petrol arzına yönelik saldırının etkisini umursamadı.
1. Talep Tahminleri Düşüş Yönlü Revize Edildi
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) petrol talebi büyümesine yönelik öngörülerini düşüş yönlü revize etti. Salı günü IEA Yönetici Müdürü Fatih Birol’un Bloomberg’e yaptığı açıklamaya göre, kuruluş şu an talep büyümesini günlük yalnızca 1,1 milyon varil – Mayıs 2019’da tahmin edilen 1,4 milyon varilin altında – olarak tahminliyor ve bu tahminin daha da düşük revize edilmesi muhtemel.
Salı günü Arz Yönetim Enstitüsü (ISM) tarafından yayınlanan imalat aktivitesi anketinde görülen ABD imalat aktivitesinin Eylül ayında 10 yılın düşük seviyesine gerilemesiyle endişe edecek çok sebep var. ABD imalatında yaşanan bir gerileme petrol talebini olumsuz etkiler.
2. Basra Körfezi’ndeki Jeopolitik Gerilimler
Suudi Arabistan Abqaiq ve Khurais (Abhazya ve Hurais) petrol tesislerine yapılan saldırı için İran’ı suçlama konusuna katılmış olsa da, iki ülke arasındaki gerilimler gerçekte yatışmış görünüyor. İran Parlamento sözcüsü Suudi Arabistan ile bir diyaloğa girme fikrine açık ve “güvenlik ve siyasi sorunları” çözmek için araç olarak askeri hareketten ziyade diplomasiyi seçiyor.
Veliaht Prens Muhammed bin Salman da 60 Dakika’da yaptığı bir röportajda İran ile “siyasi bir çözümü” desteklediğini söyledi. Diğer yandan, İran petrol bakanı Bijan Zanganeh, Suudi petrol bakanı Prens Abdülaziz bin Salman’a (Veliaht Prens Muhammed bin Salman’ın üvey kardeşi) “22 yıllık arkadaş” göndermesi yaptı. İki petrol bakanı arasındaki ilişki, Moskova’da bir enerji konferansında aynı sahneyi paylaştıkları zaman başlamıştı.
Suudi Arabistan ile İran ya da İran ile ABD arasında yakın zamanda yüz yüze görüşmeler yapılması beklenmezken, gerilimler azaldı. İki hafta önce, uzmanlar bir savaş çıkması ihtimalini konuşup, Basra Körfezi’ndeki şiddetli bir çatışmada ABD’nin olası müdahalesini düşünüyordu. Kısa zamanda atmosfer değişti ve dolayısıyla petrol fiyatları da tepki veriyor.
3. Rusya ve Irak’ın Aşırı Üretimi
Rusya OPEC+ ile anlaştığı üretim kotasından daha fazla üretim yapmaya devam ediyor. OPEC+ bakanlarının Eylül toplantısında günlük 11,17 milyon varil kota uyumu ile üretim kesintisini kabul ettikten sonra, son veriler Rusya’nın üretimini 11,29 milyon varilden yalnızca 11,25 milyon varile düşürdüğünü ortaya koyuyor ancak Ekim ayında kotaya tam uyum sağlayacağını iddia ediyor.
Irak’ın da Eylül OPEC kotasıyla uyum sağlamak için üretim kesintisi sözü verdikten sonra aşırı üretim yaptığı bildirildi. Argus Irak’ın Majnoon petrol sahasındaki üretimini 75.000 varil düşürdüğünü söylerken, S&P Global Platts raporuna göre, Irak OPEC kotasını 370.000 varil aştı. Rusya’nın Eylül kesintisi gibi Irak’ınki de sembolik ancak arzın büyük ölçüde azalması söz konusu değil. Irak’ta izlenecek yeni mesele, yolsuzlukla mücadele ve İran karşıtı protestoların ortaya çıkışı.
4. ABD Petrol ve Benzin Üretimi
Petroldeki düşüş, geçen hafta stoklarda yaşanan 3,1 milyon varil artışı gösteren bu haftanın Enerji Bilgilendirme Dairesi raporu ile de alevlendi. Rafineri etkinliği de yaklaşık 500.000 varil düşüş yaşadı. ABD’de rafineri bakım dönemi başladığından, bu rakamlar bekleniyordu. Geçen hafta da stok artışlarında ve düşen rafineri etkinliğinde de benzerlikler yaşandı.
Bununla birlikte, GasBuddy’ye göre California rafinerilerinde yaşanan plansız kesintiler de düşük rafineri kullanım oranlarına ve daha yüksek ham petrol stok rakamlarına katkı sağlıyor.
id="Resim_x0020_1" o:spid="_x0000_i1025" type="#_x0000_t75" alt="Crude Oil WTI Futures Weekly Chart"
style='width:453.5pt;height:507pt;visibility:visible;mso-wrap-style:square'>
o:title="Crude Oil WTI Futures Weekly Chart"/>
Sonuç Olarak
İleriye bakacak olursak, bu faktörlerin petrol fiyatlarını diğerlerine göre daha çok etkilemesi olası. Karamsar ekonomi verileri manşetlere hâkim olmaya ve 2019 petrol talebi tahminlerinde düşüşe neden olmaya devam edecek, ta ki ABD-Çin arasında Ekim ayında yapılacak ticari müzakereler olumlu sonuçlarla şaşırtana kadar.
Jeopolitik olarak, Basra Körfezi olası bir huzursuzluk kaynağı olmaya devam ediyor ancak gerginliğin tırmandığı gibi yatışması da muhtemel. OPEC ve OPEC+ Aralık ayının başında tekrar toplanacak ve üretim kotaları Mart ayına kadar kilitlense de, daha derin kesintiler uygulamaya çalışabilirler. Özellikle Rusya ve Irak'tan gelen tam uyum, her zaman olduğu gibi belirsiz kalmaya devam edebilir. Amerika Birleşik Devletleri'ndeki düşük rafineri kullanım rakamları mevsimsel olarak makul ve olağan bir şekilde çözülecektir.