FED ve Avrupa Merkez Bankası cephesinden gelen parasal genişlemeye yönelik söylemler, gelişen piyasa ülkeleri merkez bankalarını faiz indirimi konusunda cesaretlendirirken, geçtiğimiz hafta Güney Afrika, Endonezya ve Güney Kore gibi ülkeler politika faizlerinde 25’er baz puan indirime gittiler. Avrupa Merkez Bankası faiz kararını TCMB ile aynı gün açıklayacakken; yavaşlayan büyüme ve zayıf seyreden enflasyon rakamları, Avrupa Merkez Bankası’nı parasal gevşeme konusunda teşvik ediyor. Piyasa analistleri Avrupa Merkez Bankası’ndan bu toplantıda faizlerde herhangi bir indirim beklemezken, Eylül’ deki bir faiz indirimine yönelik olarak kapıyı aralamasına kesin gözüyle bakılıyor. FED ise 30-31 Temmuz tarihleri arasında gerçekleştireceği toplantı sonrasında faiz kararını açıklayacak. FED toplantısına yönelik beklentiler bu ay 25 baz puan indirime gidileceği yönünde ağırlık kazanıyor. Küresel ticarette yaşanan ivme kaybı ve ABD ile Çin arasındaki ticaret gerilimi gelişmiş piyasa ülkelerinin büyüme oranlarında da yavaşlamalara sebep olurken, küresel iktisadi faaliyetteki aşağı yönlü riskler canlı kalmaya devam ediyor. Tüm bu sebepler gelişmekte olan piyasa ülkelerine yönelik portföy akımlarının dalgalı bir seyir izlemesine neden olabilecek gelişmeler olarak karşımıza çıkıyor.
Enflasyondaki düşüş trendinin devam etmesi ve küresel bazda faizlerin düşeceği beklentileri TCMB’ye Temmuz ayında faiz indirimine gitmesi için hareket alanı yaratırken, yukarıda sıraladığımız aşağı yönlü riskler ise politika faizi belirlenirken dikkate alınması gereken hususlar arasında yer alıyor. Önceki analizlerimizde de değindiğimiz üzere Merkez Bankası politika faizi konusunda enflasyonun dinamiklerini yakinen takip ediyor. Haziran ayı toplantısından sonra açıklanan enflasyon verisi piyasa beklentilerinden bir miktar daha iyi gelerek %15.72 seviyesinde gerçekleşirken, enflasyonda enerji ve dayanıklı tüketim malları fiyatlarının etkileri görülmüştü. Merkez Bankası Başkanı değişikliği sonrasında yapılacak ilk toplantı olması nedeniyle Temmuz ayı Para Politikası Kurulu toplantısı daha önemli hale geldi. Piyasa beklentilerinin büyük çoğunluğu bu toplantıda politika faizinde indirime gidileceği yönünde iken indirim miktarına dair farkı görüşler dikkat çekiyor. Toplantı sonrasında yayınlanacak karar metnindeki ifadeler de kurulun önümüzdeki dönemde izleyeceği stratejiye dair yol gösterici olacak.
Merkez Bankasının yayınladığı TÜFE beklenti anketinde yıllık enflasyon beklentilerinin düşüş eğiliminde olduğunu Grafik 1’de gözlemlemekteyiz. 2018 yılında döviz kuru ve gıda fiyatları farklı şoklara maruz kalmıştı. Bu durum enflasyon beklentilerinin de yukarı yönlü şekillenmesine neden olurken, bu sebeple 2019 yılında aşağı yönlü baz etkilerinin olacağı piyasalar tarafından bilinmektedir. Geçen sene Kasım ve Aralık aylarında dayanıklı tüketim mallarındaki vergi indirimleri sebebiyle, bu sene negatif yönlü baz etkisi görülecekken, geçen sene yaz aylarında temel mal ve hizmet fiyatlarındaki hızlı yükseliş nedeniyle baz etkisinin Haziran - Eylül arasındaki zaman diliminde pozitif bir şekilde yansıyacağını söyleyebiliriz. Yıllık enflasyonun baz etkisiyle Ekim ayında tek hanelere kadar düşeceği, yıl sonuna doğru tekrardan yükseliş eğilimine geçeceği bilinmekte. Yılsonu tüketici enflasyonu beklentileri ise %15 seviyelerinde kümeleniyor. Enflasyonun gerilemesinde Merkez Bankasının kararlı duruşu ve atacağı adımların oldukça önemli olduğunu hatırlatmakta fayda var.
Grafik 2 bize tarihsel perspektifte reel faizin seyrini göstermekte. 2006 yılından başlamak üzere reel faizler gerileme eğiliminde olurken, bu dönemde enflasyon ve faiz arasındaki makasın daraldığı gözlemleniyor. Son dönemde enflasyon ve faizler arasındaki makasın açılması da dikkat çekiyor.
Merkez Bankası Temmuz Ayı Toplantısında Kaç Baz Puan Faiz İndirimi Yapabilir?
Türkiye’nin faiz ve enflasyon grafiğini 2005-2008, 2008-2019 ve 2005-2019 olacak şekilde 3 farklı zaman serisine ayıracak olursak reel faizin kimi zaman ekside seyrettiğini gözlemlemekteyiz. 2008-2019 zaman aralığında eksili seviyelere kadar düşen reel faizler ortalamada enflasyonun 1.01 üzerinde seyretmiş bu durum da enflasyon ve kura negatif olarak yansımış. 2005 ve 2008 yılları zaman aralığında ise faizler enflasyonun 1.83 katı olarak gerçekleşmiş. Türkiye’nin o dönemdeki risk primi dikkate alındığında, yüksek faiz düşük kur şeklinde tanımlanan bu zaman aralığı Türkiye’nin dışarıdan yabancı sermaye çektiği yıllar olarak karşımıza çıkmakta. 2005 ve 2019 yılları arasındaki zaman aralığına baktığımızda da faizler ortalamada enflasyonun 1.26 katı üzerinde seyretmiş. Türkiye’nin risk primini ve gerçekleştirmesi gereken yapısal reformları dikkate aldığımızda ortalama faiz/enflasyon oranının 1.25 olduğunu söyleyebiliriz. Merkez Bankası geçmiş verilerin ışığında, Türkiye’nin ekonomik realitesini göz önüne alarak faizleri yıl sonu enflasyon beklentisi olan %14-15 seviyesinin 1.25 katı olan %18 seviyelerine kadar indirmesi beklenilebilir. Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin ekonomi dinamikleri yabancı portföy akımlarına bağlı olduğu için, reel faizlerin düştüğü zaman dilimlerinde bu durum kura ve finansal istikrara da olumsuz yansımakta. Dengeler yerine tam manada oturmamışken önden yüklemeli yapılacak bir faiz indirimi kurdaki istikrarı da tehlikeye sokma ihtimali bulunuyor. ‘’Manevra alanı’’ bu noktada kısıtlanıyor.
Enflasyondaki düşüş trendini hesaba kattığımızda Merkez Bankasından Temmuz ayı toplantısında 300 baz puan indirim bekliyoruz. Yılsonuna kadar Eylül, Ekim ve Aralık aylarında 3 toplantı daha yapacak olan TCMB’ nin faiz indirimlerini zaman yayması da muhtemel gözüküyor. Eylül ve Ekim aylarında kademeli olarak 200 ve 100 baz puan indirime daha gitmesi, aşağı yönlü riskler dikkate alındığında uygun olacağı görüşündeyiz.