Türkiye'nin Enflasyon, Dolar ve Petrol Fiyatları Üzerine

Günaydın Değerli Yatırımcılar,
Bugün ele alacağımız konu, enflasyonun Türkiye ekonomisine ve varlıklarımıza ne oranda etki ettiği, bu etkiyle beraber Türk varlıklarında ne gibi gelişmeler olduğu ve önümüzdeki dönemde bu gelişmelerin ne yönde devam edebileceğini inceleme üzerine olacaktır. Ayrıca analiz içerisinde günlük piyasa verilerinin yorumlanmasını da bulabilirsiniz.
Enflasyon,
Hepimizin neredeyse her gün en az bir kere duyduğu bir terim. Peki enflasyon aslında ne demek? Evet çoğunuz biliyorsunuz fakat analiz içerinde çizeceğim resmin daha net oturabilmesi adına biraz açalım.
Enflasyon, kabaca fiyatlar genel düzeyinde sürekli artışın ve bu artış ile bizim bu fiyat yükselişlerini hissettiğimiz durumdur. Yani burada iki temel unsur var. 1 ncisi fiyatlar genel düzeyinin artış eğiliminin sürekli olması, 2'ncisi tek bir malın fiyatı değil fiyatların genel düzeyi alınmasıdır.
Yeri gelmişken kısaca fiyatlar genel düzeyine de bir tanım bırakalım.
FGD: Bir ulusal ekonomide, onbinlerce mal ve hizmetin değeri ortak değer ölçüsü ile fiyata dönüştürüldükten sonra, ortaya çıkan fiyat topluluğuna fiyatlar genel seviyesi veya fiyatlar genel düzeyi denmektedir. Yani pazara gittiniz ve elma alacaksınız. Dört tane manav gezdiniz ve her manavdan aldığınız fiyatların ortalaması 2 TL diyelim. Bu durumda elmanın ortak bir para değerine göre karşılığını bulmuş olacaksınız. Tabi ki bu tanım kabaca sadece kafanızda canlanmasını istedim.
Enflasyon konusuna kısaca değindik. Toparlarsak, enflasyon dediğimiz canavar bizim için tam bir baş belası diyebiliriz. Çünkü neredeyse her ay artış gösteren ve bizim için artık kronik bir sorun haline gelmiş durumdur. Şimdi aşağıda yer alan grafiğe bakmanızı istiyorum.

Bu grafikte 2014 yılının ocak ayından aralık ayına ve 2015 yılının ocak ayından eylül ayına kadar gerçekleşen enflasyon rakamlarını görüyorsunuz. İlk olarak bu grafiğe bakan herkes şunu söyleyecektir. “yahu kardeşim bak geçen sene ortalama %8,85 olan enflasyon 2015 yılının eylül ayına kadar ki süreçte %7,5” bunu söyleyen kişi ilk etapta haklıdır fakat olayın arka planını bilmiyor demektir.
Şimdi konuyu başka bir grafikle zenginleştirelim. Petrol fiyatları…
Aşağıdaki grafik petrol fiyatlarını gösteren ve 2014/haziran ayından 2015/eylül ayına yani bugün ki fiyata kadar görüyorsunuz.

Şimdi de bunun üzerine konuşalım. Önce şu bilgiyi verelim. Petrol fiyatları ile enflasyon doğru orantılıdır. Yani Petrol fiyatları artarsa, enflasyonda artar. Petrol fiyatları düşerse enflasyonunda düşmesi beklenir. Peki gelelim grafiğe, Yaklaşık olarak petrol fiyatları 115 dolardan 49 dolara düşüyor. Yani varil başına 66 dolarlık bir düşüş anlamına gelecektir. Peki ülkemizde petrol fiyatları ne durumda? Aşağıdaki grafiğe bakın lütfen.



Bu grafik 2014/haziran ayında İstanbul’da satılan benzinin ve mazotun fiyatlarını gösteriyor. Pompa fiyatı görüldüğü gibi 5 TL. Peki petrol fiyatları ne durumdaydı? Tarihi zirvede yani 115 dolardaydı (Varil başına). Gelelim bugüne. Bugün pompa fiyatı nedir? Bugün için ayrı bir grafik koymayacağım bugün ki fiyat 4,53 TL peki petrol fiyatları? Üst tarafta ki grafikte göreceksiniz 49 dolar.. Kısaca 66 dolar düşen petrol fiyatlarının pompaya yansıması maalesef 50 krş bile olamadı. Peki neden?
Bu ülkenin en temel sorunlarından birisi de döviz sorunudur. Gelin kısaca dolar fiyatlarına da bir göz atalım. Neden derseniz, çünkü alınan petrol karşılığında dolar borçlanıyoruz. Aşağıda dolar fiyatlarının 2014/06 tarihinden itibaren fiyatlarını görüyorsunuz.


Dolar başına neredeyse 1 TL artış görüyoruz ve bunlar sadece 1 yıl gibi bir süreçte oldu. Şimdi gelelim genel anlamda toparlamaya, ülkemizin başlıca sorunlarından 3 ünü ele aldık.
-Enflasyon
-Petrol fiyatları
-Dolar
Bu sorunlar bizim kronik sorunlarımızdandır ve bu yukarıda saydıklarım Türkiye’nin başını hep ağrıtacaktır.
Dün en son enflasyon rakamları açıklandı ve eylül ayı için 0,89’luk bir artış meydana geldiği ve enflasyonun %8’e yaklaştığını gördük. Normalde piyasalar bu duruma nasıl tepki vermeliydi?
Normal şartlarda eğer ki bizim gibi gelişmekte olan bir ülke ve kronik enflasyon sorunu olan bir ülkede açıklanan enflasyon rakamlarında yükseliş varsa bu doğrudan Faizleri, Borsayı ve Doları etkiler. Peki dün ne oldu? Dün sanki bu ülkede enflasyon rakamı açıklanmamış hatta açıklanmış ve düşüş göstermiş gibi eşine az rastlanacak bir durum meydana geldi. Borsa %3 prim yaptı, faizlerde düşüşler göründü ve dolar fiyatları yataya yakın kapandı. Bu ne demek? Piyasa açıklanan rakamı umursamadı bile demek. Çünkü ortada enflasyon rakamlarından çok daha önemli durumlar var. Bahçeli’nin koalisyon durumuna karşı tutumu piyasada açıkçası olumlu bir hava yarattı. Fakat hala gelen anketlerde kafa karıştıracak düzeyde. Seçim sonuçları ile birlikte piyasamız yeniden denge bulacak.
Cevap beklediğiniz sorular.
1-Dolar artışı sürecek mi duracak mı?
En çok sorduğunuz sorulardan birisi, sizlere her zaman şunu söyledim. Bu ülkede dolar fiyatlarının düşüş eğilimine girmesi için katma değeri yüksek ürünler üretip bunları ihraç etmemiz lazım. Bunları yapamadan sadece sıcak para girişi ile doları uzun süreli düşürmek mümkün olmayacaktır. Yukarıda sizlere bir çok sebep sıraladım aslında, petrol fiyatları olsun enflasyon olsun. Eğer ki biz ithalatı azaltamayıp ihracatı da artıramıyorsak her 2-3 senede bir faiz artışı yapmak zorunda kalır sonrada o faiz artışını 2 senede telafi etmeye çalışır ve bu durumda da dolara değer kazandırmaya devam ederiz. Büyümeye de bunun etkisinin ciddi anlamda balta vurduğunu görüyoruz ki 3.çeyrek büyümesi tam anlamıyla korkutucu gelecek gibi duruyor. Şimdi gelin doların yükselişinin devam edeceğini neden savunduğuma..
-Ülkeye döviz girişi sağlıklı değil, yani ihracat yapılmıyor ve ihracat rakamları düşüşte,
-Ülkeye döviz girişi turist sayısında gerçekleşen azalma ile birlikte düşüşte,
-Ülkemizde yabancı yatırımcının tedirginlikleri var,
-Önümüzde seçim var ve kimse bu dönemlerde yatırım yapmaz,
-Önümüzde Fed’in faiz artışı var,
Daha birçok sebep sıralanabilir. Bu yüzden ülkemizde doların orta ve uzun vade de düşmesi için inanın hiçbir ortam yok. Bunu zaten sizde görebilirsiniz.
2-Borsada yükseliş sürecek mi?
Dün ki yükselişle 77.000 seviyesine yaklaşan bir borsa gördük. 70.000’den aldığı destek ile ciddi yükseliş kaydetti. Fakat önümüz belirsizlik önümüz seçim.. Borsa bu dönemleri sevmez. Bakın gerçekleşen bu yükselişlerin temel sebebi Fed’in faiz artışının 2015 yılı sonu yada 2016’ya ertelemesi durumunun fiyatlamasıdır. Fed’in Ekimde faiz artışı ihtimali %4 görülmekte.. Bunların fiyatlamaları Avrupa borsalarında gerçekleşti ve bizde takip ettik. Bu yüzden bu konuda ki endişelerimi sizlerle paylaşayım. Rüzgar nereye giderse oraya giden yorumlar yapanlara da dikkat edin.
Sonuç olarak, yılsonu enflasyon beklentim %7,5-%8 aralığında olacaktır. Dolarda ise 3.12-3.16 arası bir noktayı test etmesini bekliyorum. Borsada 77.000 seviyesi kritik, dün Twitter hesabımdan birkaç grafik paylaştım. Onlara da göz atabilirsiniz.
Herkese bol kazançlar.
Zeki Özalp
İç Kontrol ve Risk Yönetim Uzm. Yrd.
Twitter: zekiozalp