SÜPER EKONOMİ HİKAYESİ - 2

Dün Başbakanı dinlerken, ekonominin 10 yıllık performansını değerlendirirken ABD ve Avrupa'nın büyüme rakamlarıyla bizim büyüme rakamlarımızı karşılaştırdığını ve bizi başarılı ilan ettiğine şahit oldum.Makroekonomi bilen herkes büyüme rakamlarının gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler için aynı standartta karşılaştırılmaması gerektiğini bilir.ABD ve Avrupa için %3-4 yeterli bir büyüme rakamı iken bizim için yeterli olmayabilir.Tıpkı Çin için % 7 altı büyüme durgunluk demek olduğu gibi.Bu mantıkla düşünecek olursak Çin mesela iki yıldır uyguladığı reformlar sonucunda % 7 gibi kendisi için yetersiz bir büyüme rakamıyla "ABD ve Avrupa’nın 2-3 katı büyüdük " diye övünebilir mi?Övünse dahi bu gerçeği yansıtır mı?Bu sorulara Türkiye'nin kendi içindeki değerlendirmesini yıllar bazında verilerle,son 10 yıllık performansı ise gelişmekte olan ülkelerle(BRIC ve Kırılgan 5'li) karşılaştıracağım.Birinci grafikte büyüme rakamlarının 1923-2002 yılları arasında ortalama büyümesi,BRIC ülkelerinin ve Kırılgan 5'linin 2002-2012 yılları arasındaki ortalama büyüme rakamlarıyla karşılaştırılmasını görüyoruz.Veriler TÜİK ve Dünya Bankası'ndan alınmıştır.2002-2012 arasındaki ortalama büyüme rakamımız 5,2'dir.1923-2002 yılları için ortalama rakam ise 4,8.Demek ki düzelme olsa da arada bir uçurum yoktur.Ülke'nin ekonomik modeli 2002'den bu yana değişmediği için zaten anlatıldığı gibi bir büyük sıçramanın olmasını beklemek ilginçtir.Ben bu artışın dahi son 10 yılda Dünya merkez bankalarının uyguladığı bol likidite nedeniyle olduğunu düşünüyorum.Bunu ise gelişmekte olan ülkelerin en önemli iki kategorisi olan BRIC(Brezilya,Rusya,Hindistan ve Çin) ve Kırılgan 5'liyle(Endonezya,Güney Afrika,Hindistan ve Brezilya) karşılaştırıyorum.




Grafikte de görüldüğü üzere BRIC ülkeleri 2002-2012 yılları arasında ortalama yıllık % 6,67 büyürken Kırılgan 5’li olarak tabir edilen ve bizim de içinde olduğumuz ülkeler ise %4,9 büyümüş durumdalar.Yani kategori olarak asıl değerlendirilmemiz gereken ülkeler arasında öyle pek de övünülecek bir durum söz konusu değil.Çünkü görüldüğü gibi Cumhuriyet tarihi boyunca ortalama büyümenin çok az üzerinde bir büyüme var.Ayrıca son dönemdeki büyümenin de Dünya şartlarından olduğu ise gelişmekte olan ülkelerin oranlarına bakınca anlaşılıyor.Hatta bu Kırılgan 5’lideki ülkelerden en kırılganı Türkiye olunca bu süreçte üretim modeli değiştirmek yerine yüksek büyümeyi seçerek yüksek cari açık ve yüksek dış borcu seçtiğimizi görebiliriz.Bu nedenlerle anlatılan kadar %300 lük bir büyüme olmadığını görebiliriz.Reel Büyümeye baktığımızda 1998 fiyatları sabit alındığında 2002’de Reel GSYH 72.550 milyon TL iken 2012 de 117.675 milyon TL olduğunu görüyoruz.Yani reel GSYH büyüme bu 10 yıllık süreçte %62,1 büyüdüğünü söyleyebiliriz.
Çok yakın bir arkadaşım reel kişi başı GSYH’ya bakmak gerektiğini söylemişti.Bu konuyu da verilerle incelemek isterim.Bu konuda da Türkiye’de oluşan algının yanlış olduğunu düşünüyorum.Kişi başı gelirin 3 bin $’dan 17 bin $’a geldiği dillendiriliyor.Fakat bu bir ülke için zaman serisi karşılaştırmasında kullanılması gereken yöntem değildir.Bir ülke için yıllar arası karşılaştırma yapılırken reel rakamlara bakılır.Bu nedenle TÜİK’ten 1998 rakamları sabit tutularak hesaplanmış reel kişibaşı GSYH ve cari kişibaşı GSYH’nın karşılaştırılmasını grafikte görebilirsiniz.Kırmızı olan sürekli vurgulansa da vatandaşın cebinde asıl hissettiği değişim mavi olan verilerdir.


Reel kişi başı GSYH değişimine bakarsak 2002’de 1099 TL iken 2012’de 1572 TL olduğunu görüyoruz.yani yaklaşık %43 arttığını görürüz.Gerçek olan budur çünkü vatandaşın cebine yansıyan değişim için fiyat değişimlerinden ve nüfus artışından arındırılmış değerleri dikkate almalıyız.
“Peki anlatılan kadar olmayabilir ama hiç mi değişme olmadı?”diyenler içinse yukarıda yaptığım gibi 1923’ten bu yana cumhuriyet tarihiyle karşılaştırıyorum.Sonuçlar grafikte de görüldüğü üzere, çok da farklı bir performans olmadığı aşikardır.Ortalama etrafında dünyadaki konjonktür nedeniyle dalgalanan bir performanstır.





Aslında yukarıda anlattığım bilgi ve verilerde şaşılacak bir şey yoktur.Çünkü 12 yıl önceki Türkiye’nin ekonomik ya da üretim modelinde net bir değişim yoktur.Bu nedenle aynı denklemlerle farklı bir sonuç beklemek asıl ilginç olandır.