Abqaiq ve Khurais’teki Aramco tesislerine yapılan saldırılar, bu hafta petrol piyasalarından büyük ilgi gördü. Bunun sebebi büyük ölçüde, jeopolitik söz sahiplerinin en kötü durum senaryoları ve hatta savaş çalkantısı ile öngörülen sonuçları abartması oldu. Güvenlik ve jeopolitika uzmanları – genelde petrol piyasaları ya da üretimi ile ilgili hiçbir şey bilmezler – saldırıların küresel petrol arzına ve küresel ekonomiye aylar boyu zarar vereceği konusunda ısrar etti. Yanılıyorlardı.
Yine de petrol sanayisinin kesin dilinin önemini ve piyasa için önemli kavramların neler olduğunu anlamanın üzerinde durdukça, bu olaydan öğrenmeye değer.
Kapasite & Üretim
Abqaiq ve Khurais’i onarmanın ne kadar zaman alacağı tartışılırken, birçok insanın “kapasite” ve “üretim” kavramları arasında kafası karıştı. Aramco şu anda günlük 12 milyon varil ile dünyanın en büyük kapasitesine sahip. Kapasite, bir şirketin gerekli kaynakları sağlaması halinde bir günde pompalayabileceği maksimum petrolü ifade eder. Normal şartlarda bile Aramco günlük 12 milyon varil kapasiteye ulaşmadan yaklaşık üç ay önceden haber verilmesini ister.
Üretim, şirketin o anda pompaladığı petrol miktarını ifade eder. Saldırıların öncesinde Aramco günlük 9,8 milyon varil üretim yapıyordu. OPEC kotası 10,3 milyon varil. Bu geçtiğimiz hafta sonu meydana gelen gibi ciddi zararların ardından, ilk olarak kısmi üretime ardından tam üretime dönmeye çalışmak ve nihayet tam kapasiteyi karşılamak normaldir.
Saldırı sonrasında tüm Abqaiq tesisinin kapanması ve Khurais alanının kısmen zarar görmesi nedeniyle, Aramco üretimini günlük 5,7 milyon varil düşürdü. Şirket, 5,7 milyon varillik üretimin yarısının Pazartesi günü telafi edildiğini ve Eylül sonuna kadar üretimi günlük 9,8 milyon varile tekrar çıkarmayı beklediğini bildiriyor. 11 milyon varillik kapasite o zaman ve 12 milyon varillik kapasite de Kasım’a kadar eski haline gelecek olmalı.
Üretim & Arz
“Üretim” kavramı da sık sık “arz” (tedarik) kavramı ile karıştırılır ancak aynı şey değiller. Üretimin aksine (yukarıda inceledik), arz piyasaya sürülen petrolü tanımlar. Bununla birlikte şirketler genelde petrol üretir ve bunu depolarlar. Bir dış uydu veri ve analiz firması Aramco’nun Suudi Arabistan’da depoda 73,1 milyon varil kadar petrolü olduğunu söylese de, CEO Amin Nasser’e göre, Aramco’nun stokunda 60 milyon varil petrol var.
Depolanmış petrol küresel arzın bir parçası olmaz. Dahası, petrolün bir kısmı genellikle yurtiçi tedarik için kullanılır ve pek çok durumda – Aramco’nunki gibi – yurtiçi kullanıma yönelik petrol açık piyasada satılmaz.
Açık piyasaya arz için sağlanan petrol genellikle efektif değeri ile daha çok ilgilidir. Aramco, bu hafta sonu yaşanan saldırıların ardından üretimi düştüğünde arzı korumak istedi. Müşterilerine %99 güvenilirlikle övünen şirket, müşteri teslimatlarını kaçırmayacağını garantilemek için deponun musluğunu açtı ve diğer üretim hatlarından sağladı. Böylece, üretim rakamlarındaki düşüşe rağmen açık piyasanın petrol arzı büyük oranda zarar görmemiş oldu.
Depoyu Yeniden Doldurmanın Etkileri
Spekülatörler genelde “üretim” kavramına odaklanır. Bu, kısmen, üretim rakamlarının arz rakamlarından daha kolay elde edilmesinden kaynaklanır. Örneğin, OPEC üretim rakamları sunarak üye ulusların üretimini kontrol eder. Çoğu spekülatöre cazip görünen üretim rakamları olduğundan, yatırımcıların bunları takip etmesi önemlidir. Bu, yaşanan saldırıların önümüzdeki aylarda Brent fiyatları üzerinde bir miktar düşüş baskısı yaratma olasılığına sahip olduğu noktadır.
Aramco onarımına devam ederken, müşterilerine tedarik sağlama için depodan petrol çekiyor. Bu saldırılardan önce Aramco, OPEC taahhütleri altında üretimi düşük tutarken, müşteri taleplerine yetişmek amacıyla aylarca depolanmış petrolünden kullandı.
Aramco’nun deposunu yeniden doldurmak için daha çok petrol üretmesini beklemeliyiz – bu, Aramco stratejisinin hayati bir unsuru. Tam da bu sebepten, şirket azalan deposunu muhtemelen olabildiğince çabuk dolduruyor. Böyle bir durumda, spekülatörler artan üretime tepki gösterecek (bu arza girmese bile) ve emtia fiyatlarını bir miktar düşürecek.