Suudi Enerji Bakanı Prens Abdülaziz bin Salman, kameraların önünde zafer kazanmış bir edayla OPEC+'ın geri kalanının 2024 yılına kadar petrol kesintisi sözünü tutacağını, krallığın ise önümüzdeki ay günde bir milyon varil daha ek kesintiye gideceğini açıkladı ve gülümseyerek ekledi:
"Bu bizim için gerçekten harika bir gün çünkü anlaşmanın kalitesi emsalsiz ve işbirliğinin kalitesinin de emsalsiz olduğunu söylemeliyim."
Etrafındaki OPEC+ delegeleri de gülümsüyorlardı, muhtemelen Suudiler kesintileri iki katına çıkarma sözü verirken üretim yapacaklarını bildikleri için.
Odadaki gazeteciler not defterlerine bir şeyler karalıyor, merak ediyor ama muhtemelen petrolde açığa satış yapanlardan nefret ettiği kadar muhalif gazetecilerden de nefret eden prense bariz olanı sormaya korkuyorlardı. Ve bu soru şu olacaktı:
"Ekselansları, bu anlaşma aslında Suudiler için berbat değil mi?"
Pandemiden bu yana sadece ikinci kez yüz yüze düzenlenen OPEC+ toplantısının asıl olayı, eşi benzeri görülmemiş bir anlaşma olmamasıydı - en azından Abdülaziz'in tarif ettiği türden.
Zira petrol fiyatlarını varil başına eksi 40 dolara kadar düşüren COVID salgınından bu yana geçen üç yılda, emtiaya olan talep neredeyse pandemi öncesi seviyelere geri dönmüş durumda ancak bazı aksilikler de mevcut:
- En büyük ithalatçı Çin'de beklenenden daha yavaş petrol talebi
- Küresel resesyon korkusu
- Amerika Birleşik Devletleri'nde, Fed tarafından bir yıldan uzun süredir yapılan agresif faiz artışlarına rağmen, enflasyonun yetkililerin istediği kadar hızlı bir şekilde düşmeyi reddetmesi.
OPEC+ ve üretim kesintileri burada devreye giriyor.
Petrol geliri, OPEC ya da Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü'ndeki ekonomilerin can damarıdır. Suudi Arabistan liderliğindeki 13 üyeli grubun temel amacı emtianın fiyat belirleyicisi olmaktır.
Aralarında Rusya'nın da bulunduğu, OPEC üyesi olmayan diğer 10 petrol üreticisi ülke de fiyat uğruna üretimlerini grubunkine yakın tutuyor. 23 ülkeden oluşan ittifak topluca OPEC+ olarak biliniyor.
Kuveyt ve Irak gibi çekirdek OPEC üyeleri gelirlerinin %90'ından fazlasını petrolden elde ediyor. Birleşik Arap Emirlikleri'nde petrol, ihracatın %13'ünü ve GSYİH'nin %30'unu oluştururken, Cezayir'de GSYİH'nin %25'ini oluşturuyor.
OPEC'in en büyük üyesi olan Suudi Arabistan'da petrol, toplam ihracat değerinin %70'ini ve hükümet gelirlerinin %53'ünü oluşturuyor. Hepsi bu kadar da değil. Basında yer alan haberlere göre Suudilerin ekonomilerini petrolden başarılı bir şekilde uzaklaştırmak için en az 500 milyar dolara ya da 8,5 trilyon dolar kadar büyük bir rakama (rakamlar sürekli değişiyor) ihtiyaçları var.
Dolayısıyla OPEC'in -özellikle de iddialı planlarını gerçekleştirmek için varil başına 80 doların üzerinde bir değere ihtiyaç duyan Suudi Arabistan'ın- istediği fiyatı elde etmek için neden her yola başvurduğunu anlamak çok kolay.
OPEC'in düşük petrol fiyatlarına yanıtı her zaman, piyasayı günde milyonlarca varil ham petrolden mahrum bırakarak yapay bir arz sıkışıklığı yaratan ve nihayetinde piyasayı yükselten üretim kesintileri oldu.
Ancak daha önce bahsedilen türden uyarılara sahip küresel bir ekonomide, açığa satanlar ya da petrol fiyatlarının düşeceğine dair bahis oynayanlar, dünya petrol arzı son yılların en düşük seviyelerinden birinde olmasına rağmen OPEC'ten daha sık kazanan taraf oldu.
Bu durum Abdülaziz'i öylesine kızdırdı ki, 2019'da göreve geldiğinden beri defalarca petrolde açığa satış yapan spekülatörlere "ah" çektireceği uyarısında bulundu.
Suudi Prens son dört yıl içinde pek çok kez bu sözde "ah"ı üretme becerisiyle övündü - tipik olarak her seferinde önemli ve beklenmedik bir üretim kesintisi ilan ettikten sonra. Ancak prensin aleyhine olacak şekilde, acı genellikle açığa satış yapanlardan, kesintilere rağmen fiyatların düştüğünü gören OPEC'e hızlı bir şekilde geri döndü.
İşte son OPEC toplantısı bu ortamda gerçekleşti. Toplantıdan yaklaşık iki hafta önce Suudi Enerji Bakanı petrolde açığa satış yapanları bir kez daha "dikkatli olmaları" konusunda uyararak yeni bir üretim kesintisi planladığı yönündeki spekülasyonları tetikledi.
Ancak asıl sürpriz, Abdülaziz'in Rus mevkidaşı Alexander Novak'ın söyledikleriydi. Novak bir kesintinin gerekli olduğunu düşünmediğini söyledi. Muhalefet tohumları çoktan ekilmişti, ancak Novak'ın yorumlarının yayımlanmasının ardından kopan fırtınada Rus bakan, bir Rus gazetesi de dahil olmak üzere diğer haber servislerinin benzer haberlerini yalanlamadan, Bloomberg'i kendisini yanlış aktarmakla suçladı.
Ardından tuhaf bir şekilde Bloomberg, Reuters ve The Wall Street Journal'ın 4-5 Haziran OPEC toplantısını takip etmelerine izin verilmedi. Hiçbir gerekçe gösterilmedi. Investing.com tarafından yapılan araştırmalar, toplantı öncesinde her üçünün de petrol ya da OPEC hakkında Abdülaziz'in benimsemeyi sevdiği türden parlak anlatılara meydan okuyan hikayeler yayınladığını gösterdi.
Toplantı başladıktan sonra, işler daha yanlış gidemezdi.
Suudi Arabistan ve Rusya arasındaki gerginlik gerçekti ve Moskova her gün yaptığını iddia ettiği 500,000 varillik kesintiye anlamlı bir ekleme yapmayı reddetti - OPEC+'ta zaten kimse buna inanmıyordu ama ittifak içinde bir dayanışma resmi çizmek için doğruymuş gibi davranmak zorundaydı. Elbette herkesin doğru olduğunu bildiği şey, Rusya'nın Ukrayna'ya karşı savaşını finanse etmek için G7'nin belirlediği varil başına 60 dolar sınırı dahilindeki her fiyattan satabileceği her damla petrolü satacağıydı. Bunun kanıtı için Hintli ve Çinli alıcılara sorabilirsiniz.
Abdülaziz için bir başka büyük baş ağrısı da Afrika ülkelerinin enerji bakanları tarafından yaratıldı. Petrol sahalarına yeterince yatırım yapılmaması nedeniyle bu hedefleri karşılayacak kadar varil üretmekte zorlanmalarına rağmen, pandemi öncesinde kendilerine verilen üretim kotalarını düşürmeyi ilk başta reddettiler.
İsteksizlikleri anlaşılabilirdi: Daha düşük kotalar için daha yüksek kotalarından vazgeçtiklerinde, bunun yerine Suudilerin en yakın müttefiki BAE'nin kotasını artırmaya çalışan Abdülaziz'in kuralları altında daha fazla üretmeye geri dönemezlerdi.
Abdülaziz bazı Afrikalı bakanları odasına götürerek onları ikna etmeye çalıştı. Kaç tanesinin onun cazibe saldırısına (ya da isterseniz göz korkutma ya da zorbalığına) gönüllü olarak boyun eğdiği konusunda net bir bilgi yok. Ancak basında yer alan haberlere göre, başından beri Suudilerle anlaşmazlık içinde olan Angola sonunda pes etti ve Abdülaziz'in toplantı sonrası basın toplantısında zafer ilan etmesine izin verdi.
Peki ama bu gerçekte hangi zaferdi?
Abdülaziz, OPEC+'ın mevcut günlük 3,66 milyon varillik kesintisine ek olarak 1,4 milyon varillik bir kesintinin daha yapılacağını söyledi. Ancak Reuters'in bir haberinde gözlemlediği gibi:
"Grup, Rusya, Nijerya ve Angola'nın hedeflerini mevcut üretim seviyeleriyle uyumlu hale getirmek için düşürdüğü için bu azaltımların çoğu gerçek olmayacak."
Reuters ayrıca şunları da ekledi,
"Buna karşılık, Birleşik Arap Emirlikleri'nin üretim hedeflerini gün yaklaşık 0,2 milyon varil artırarak günlük 3,22 milyon varile çıkarmasına izin verildi."
Wall Street Journal, Investing.com'un bir süredir raporlarında dile getirdiği bir hususu teyit etti: OPEC+'ın üretim hedeflerine genellikle Abdülaziz'in kendisi (ve ekliyoruz, üvey kardeşi ve Veliaht Prens Muhammed bin Salman - görkemli Suudi ekonomisinin yeniden yapılandırılması planının baş mimarı) karar veriyor. The Journal'a göre hedefler daha sonra "genellikle diğer grup üyelerine danışılmadan" OPEC+ kararları gibi gösteriliyor ve bu konudaki haberimizi destekliyor.
Abdülaziz'in açıklamasına piyasanın tepkisi en hafif tabirle ilginç oldu.
Hem ABD West Texas Intermediate, ya da WTI ham petrol, hem de İngiltere Brent fiyatları Pazartesi günü New York'taki normal seanslarından önce varil başına 2 dolardan fazla artarak Asya'daki elektronik işlemlerde yukarı yönlü bir boşluk (gap up) yaptı.
Ancak takip eden saatlerde, gün içindeki kazançları bir noktada varil başına yaklaşık 50 sente düştü ve bu yazı yazılırken (TSİ) 09:30'da 1 doların üzerinde sabitlendi. SKCharting.com'un baş teknik stratejisti Sunil Kumar Dixit şunları söyledi:
"WTI 72 dolarda bıraktığı kaçak bir boşlukla açıldı ve fiyatları 74,30 dolara taşıdı. Ancak, aşağı yönlü fiyat hareketlerinin ardından bu boşluk büyük ölçüde dolduruldu."
"Şu anda 71,70 dolar acil destek konumunda ve bunun altında 71,40 ve 70,50 dolara doğru konsolidasyon görülebilir. Tekrar yükselişe geçerse, kısa vadede 74,30 doları yakalayabilir ve ancak momentumu sürdürürse bir sonraki yükseliş seviyesi olan 75,60 dolara ulaşabilir."
Suudi Arabistan'ın Temmuz ayında günlük bir milyon varil kesintiye gitme ve gerekirse Ağustos ayında da aynı kesintiyi tekrarlama taahhüdü tüm dünyanın dikkatini çekti. "Buna Suudi lolipopu demek zorundayım," diyen Abdulaziz, bunu daha yüksek ham petrol fiyatları isteyen herkese verilen tatlı bir Suudi hediyesine benzetti.
Petrol piyasası, yaz aylarında talebin en yoğun olduğu dönemin başlangıcında olduğundan, ham petrol fiyatlarının bundan sonra daha yüksek bir yörüngede seyretmesi bekleniyor. Diğer taraftan, tarihteki en iyi planlardan bazıları en beklenmedik nedenlerle suya düşmüştür. Ve OPEC+'ın iki büyük üretim kesintisinden sonra sekiz aylık fiyat başarısızlığı var.
New York enerji hedge fonu Again Capital'ın ortaklarından John Kilduff şöyle diyor:
"Görebildiğimiz tek gerçek şey, Suudilerin tüm kesintilerden sonra Temmuz ayında üretimlerini günlük 9 milyon varile düşürme sözü vermeleri. Bu da 12 milyon varillik ABD üretiminin 3 milyon altında. Suudiler fiyatları istedikleri kadar arttıramazlarsa, bir sonraki aşamada üretimi 8 milyona düşürecekler. Bu da ABD üretiminin 4 milyon altında olacak. Ruslar ise 9 ila 10 milyon varile kadar çıkmaya devam edecek. Peki, Suudiler değilse burada pazar payını kim kaybediyor?"
"Gerçek şu ki OPEC+'ın geri kalanı Suudilere 'Siz kısmaya devam edin, biz üretmeye devam edeceğiz' diyor. Lolipop hediyesine gelince, cevapları şu olacaktır: 'Siz emmeye devam edin, Ekselansları'.
**
Açıklama: Bu makalenin içeriği tamamen eğitim ve bilgilendirme amaçlıdır ve hiçbir şekilde herhangi bir emtia veya ilgili menkul kıymetleri satın almak veya satmak için bir teşvik veya tavsiye teşkil etmez. Yazar Barani Krishnan, hakkında yazdığı emtia ve menkul kıymetlerde bir pozisyona sahip değildir. Piyasa analizlerine çeşitlilik getirmek için genellikle kendi görüşleri dışında bir dizi görüş kullanır. Tarafsızlık için bazen karşıt görüşler ve piyasa değişkenleri sunar.