Bu makale 11.01.2017 tarihinde İngilizce olarak yayınlanmıştır
OPEC’in Kasım ayı üretim kesinti kararına olan güven, 2016 sonunda petrol piyasalarını yükseltti. 2017’nin gelmesiyle beraber petrol piyasaları olumlu görüşü sürdürme konusunda kararsız. OPEC Üreticilerinde Hile Yapanlar: Kim Üretim Kısıyor, Kim Kısmıyor? Başlığı ile dün yayınlanmış olan birinci bölümde üretim kesintisi ile ilgili OPEC üyelerinin davranışlarını inceledik. Bu makale ise OPEC harici üyelerin davranışlarını incelemeyi hedeflemektedir.
OPEC harici petrol üreticilerinin üretim kesintisini uygulaması, küresel arz fazlasını azaltmak için hayati önem taşıyordu. Rusya’dan son anda gelen 300 bin varillik kesinti bildirisi, OPEC ülkelerinin 1,2 milyon varillik üretim kesintisi için anlaşmaya varmaları konusunda önemli bir yere sahipti.
10 Aralık’ta OPEC harici üreticiler OPEC ülkeleri ile bir araya gelerek toplam 558 bin varillik üretim kesintisi yapacaklarını belirttiler. Bu da OPEC ülkeleri ile birlikte toplamda 1,76 milyon varillik bir üretim kesintisi anlamına geliyor. Aşağıdaki listede OPEC harici ülkelerin üretim kesintisi sözlerine ne kadar uyduklarını görebilirsiniz. Unutmayın, hedef rakamlar 2017’nin ilk 6 ayının ortalama üretim miktarını yansıtmaktadır.
Azerbaycan: Orta Asya ülkesi 35 bin varillik üretim kesintisi yapacağına dair söz verdi. Rus haber ajansı Tass’a göre Azerbaycan 1 Ocak’tan itibaren üretim kesintisini uygulamaya başladı. Diğer büyük petrol üreticilerinin aksine Azerbaycan petrol üretimi 2016 yılında 1,5% oranında düştü, yani Azerbaycan’ın üretim kesintisi doğal yollarla gerçekleşmiş olabilir.
Bahreyn: Basra Körfezi ülkesi sadece 200 bin varillik üretim gerçekleştirmekte. Ülke, üretimden 10 bin varillik kesinti yapacağını belirtti. Ancak ne Bahreyn hükümetinden ne de ulusal petrol şirketi Bapco’dan bu kesintinin gerçekleştiğine dair bir bilgi gelmedi.
Brunei: Ufak güney Asya ülkesi yaklaşık 130 bin varillik petrol üretimine sahip fakat 4 bin varillik üretim kesintisi için onay vermişti. Ancak Brunei Sultanlığı, petrol krizinden bu yana ülkenin karşı karşıya bulunduğu ekonomik stresi göz önünde bulundurarak, küçük bir miktar olsa bile her türlü kesintinin ülke ekonomisi için zor olacağını belirtti.
Ekvator Ginesi: Orta Afrika’da bulunan Ekvator Ginesi, 12 bin varillik üretim kesintisi yapacağını belirtmişti. Ülke, planların yürürlüğe girip girmediği ile ilgili bir bildiri yapmadı. Ancak ülkede Mevcut Cumhurbaşkanı'nın oğlunun yolsuzluk suçlamaları ile ilgili davası sürüyor. (1979 darbesinden beri görevde)
Kazakistan: Kazakistan 1,88 milyon varillik petrol üretimine sahip ve 20 bin varillik üretim kesintisi yapacaklarını belirtti. Kazak Enerji Bakanı’na göre ülke, 1 Ocak’ta üretim kesintisi gerçekleştirdi ve üretim 20 bin varil azaltıldı. Kazakistan’ın planı doğal olarak azalmakta olan petrol sahalarının üretimini kısmak. Bu sırada ülkenin iki büyük petrol sahasındaki kalkınma projeleri ile ilgili planları devam ediyor ve 2017 sonuna doğru üretim artırılabilir.
Malezya: Malezya İran’ın doğusunda kalan Brunei haricinde üretim kesintisini kabul eden tek ülke. Üretim kesintisinin 20 bin varil olarak gerçekleştirilmesine karar verilmişti. Anlaşmanın imzalanmasının ardından Petronas (KL:PGAS), 2017 Ocak’tan itibaren üretim kesintisi gerçekleşeceğini belirtti.
Meksika: Büyük petrol üreticisi OPEC ve OPEC harici üretim anlaşmasının kilit noktalarından biri ve üretim kesintisine uymanın petrol fiyatlarının artışı için ne kadar önemli olduğunun farkında. Meksika kendi üretimini 100 bin varil azaltmaya hazır olduğunu belirtti ancak hükümet, iç piyasalarda yükselen benzin fiyatlarının yarattığı karışıklık sebebiyle yüksek petrol fiyatları konusunda kararsız. Ek olarak Meksika hükümeti devlet tarafından yönetilen petrol sektörünü özelleştirme çalışması içinde ve Mart ayında gerçekleşmesi beklenen Meksika Körfezindeki sondaj kiralama müzayedeleri gecikti. Bu streslere rağmen Meksika’nın üretimi kesmesi bekleniyor. Anlaşmanın imzalanmasından hemen sonra Pemex üretim kesintisini, saha üretkenliğinde doğal azalma olarak “yeniden adlandırdı”.
Umman: Basra Körfezi petrol üreticisi 45 bin varillik üretim kesintisi için Aralık ayında imza attı (1 milyonluk üretimin 4,5%’i). Umman Enerji Bakanı, devlet televizyonunda yaptığı konuşmasında ülkenin petrol üretimini 1 Ocak’tan itibaren azaltacağını bildirdi.
Rusya: Büyük petrol üreticisi 300 bin varillik kesintiye gideceği konusunda söz verdi. Geçmişte Rusya’nın üretim kesintisi konusunda söz verip sözünü tutma konusunda sıkıntı yaşadığını gördük. Önce Rusya’nın üretim kesintisini sonbahara kadar tam olarak uygulamayacağı düşünüldü ve OPEC üyesi Kuveyt bunun anlaşma maddeleri dahilinde kabul edilebilir olduğunu belirtti. Rusya kış aylarında sadece 50 bin varillik kesinti yapabileceğini belirtmişti. Ancak Rusya, üretim kesintisinin Ocak ayının ilk haftasında 130 bin varil daha azaltıldığını belirtti. Yani durum gösteriyor ki Rusya üretim kesintisine uymak istese de istemese de koşullar üretimi aşağı yönlü baskılıyor.
Sudan ve Güney Sudan: Sudan 4 bin, Güney Sudan ise 8 bin varillik üretim kesintisi konusunda anlaşmaya vardı. Ancak iki ülkeden de üretim kesintisinin gerçekleştiğine dair bir bilgi gelmedi. Hatta iç savaşta olan Güney Sudan, mümkün olan en kısa sürede üretimi artıracağını belirtti. Güney Sudan’ın üretimi günlük 350 bin varile kadar yükselmişti ancak savaş süresince bu miktar 130 bin varilin altına geriledi. Çatışmalarda petrol sahalarının zarar görmüş olması sebebiyle yakın gelecekte üretim artışı olup olmayacağı belirsiz.
Son olarak bazı büyük petrol üreticilerinin, üretim kesintisi anlaşmasının bir parçası olmadığını hatırlayalım. ABD, Kanada, Brezilya ve Norveç’in 2017 yılında petrol fiyatları üzerinde büyük etkisi olacak.