Adate yırtıcı kuşlar gibi, petrol devleri Suudi Arabistan ve Rusya ABD kaya petrolü sektöründe otaya çıkan çürümenin ve yarattıkları arz bolluğu ile korona virüs sebebiyle yok olan talep sebebiyle en zayıf şirketlerin batması sonrasında boşalacak pazar payının kokusunu alıyor. Ancak ABD kaya petrolü sektörünün üzerinde dolaşan başka akbabalar da var, ve bunların bazıları Amerikalı. 
Riyad'ın Saudi Aramco (SE:2222) ve Moskova'nın Rosneft (OTC:OJSCY) şirketleri, ABD'yi dünyanın en büyük petrol üreticisi haline getiren kaya petrolü üreticilerini ortadan kaldırmayı isteyen en göz önündeki kötüler gibi görünüyor. Ancak ABD'li büyük petrol şirketlerinde, sektörü ve piyasayı kalabalıklaştıran binlerce küçük ve orta çaplı bağımsız sondaj şirketinden kurtulmak isteyen bir sürü üst düzey yönetici var.
Obama ve Trump yönetimleri kaya petrolü sektörünün çoğu Amerikalı'nın galon başına 3 dolar altında benzin kullanmasına olanak sağlayan gösterişsiz ancak etkileyici büyümesini kutlarken, sektörün içindeki — bazıları dünyanın en büyük petrol şirketlerinde çalışan — diğer üst düzey yöneticiler de alkış tuttu, ancak bu sadece rol gereğiydi.
Bu üst düzey yöneticilerin çoğu işten içe — ABD ham petrol üretimini sadece altı yılda günlük 8 milyon varilden 13 milyon varile ulaştıran ve şimdi ülkenin petrol ve doğalgaz hacminin yarısından fazlasını oluşturan — kaya petrolünün yok olmasını, ya da en azından küçülmesini ve böylelikle varil fiyatlarının 50-60 dolar yerine 80-100 dolar arasına geri dönmesini istiyordu.
2015'teki piyasa çöküşünde kaya petrolü üreticilerinin iflaslarının ilk aşamasında bu noktaya neredeyse ulaşılıyordu. Şimdi ise Suudiler ve Ruslar sayesinde büyükler ikinci bir şans görüyor.
ABD Petrolünün Büyük İsimleri de Kaya Petrolünün Bitmesini İstiyor
Aramco ve Rosneft müşterilerinin petrol nakliyat işlerini yapan, New York'taki Avrupalı bir enerji komisyon şirketinde kıdemli bir tacir, "Aramco ve Rosnerft kaya petrolünün bitmesini istiyor — bu her zaman gündemde ve herkesin bildiği bir şey," dedi. "Daha az bilinen ise, kaya petrolünün sonunu getirmek isteyen Amerikalı şirketlerin de olduğu, çünkü herkes pazar payının peşinde."
Tacir ekliyor:
"Donald Trump'ın kaya petrolü şirketlerini kurtarmasını istemeyen de bu büyük ABD'li rakipler, ancak tabii ki bunu ona söyleyemezler. Bu şirketler aynı zamanda kaya petrolü sondajcılarının da batmasını ve sondajcıların ekipmanını yok fiyatına satın almayı istiyor. Özetle kaya petrolü üzerinde akbabalar gibi daire çiziyorlar."
Düşüncelerinin altını çizmek amacıyla ABD'nin en büyük petrol şirketlerinin CEO'ları — Exxon Mobil (NYSE:XOM), Chevron (NYSE:CVX), Occidental Petroleum (NYSE:OXY), Devon Energy (NYSE:DVN), Phillips 66 (NYSE:PSX), Energy Transfer Partners (NYSE:ET) ve Continental Resources (NYSE:CLR) gibi — Cuma günü Başkan Trump'la bir araya geldi ancak herhangi bir üretim kesintisi konusunu gündeme getirmedi.
Exxon Mobil, Chevron ve Occidental ilk olarak binlerce bağımsız sondajcıya bıraktıkları kaya petrolü sektörüne son yıllarda dahil olarak varlık ve şirket satın alımları için milyarlarca dolar harcadı. Deniz dibi sondajı ve diğer geleneksel keşif yöntemleri hala çekirdek faaliyetlerini oluştursa da, kaya petrolünde yaşanacak bir iflas dalgası bu isimler için daha fazla satın alma fırsatı ve pazar payı sunar. Analistler piyasadaki mevcut bozulmanın devam etmesi durumunda sektörün yaklaşık %30'unun iflas etmesini bekliyor.
Kıdemli bir petrol jeoloğu ve ABD kaya petrolü uzmanı olan Arthur E. Berman'a göre, "kaya petrolü ABD ham petrol üretiminin yarısından fazlasını oluşturmaya devam edecek ancak birçok şirket yok olacak."
Trump'a Dolaylı Tavsiye: Kaya Petrolüne Yardım Etme
ABD'nin en büyük enerji şirketlerinlerinden bazılarını temsil eden Amerikan Petrol Enstitüsü ile Amerikan Yakıt ve Petrokimya Üreticileri Trump'a piyasaya kaya petrolüne yardım edebilecek herhangi bir müdahalede bulunmamasına yönelik tavsiye verdi.
İki grup Trump'a yönelik mektupta "Bu dönemde piyasada yaşanan düşüşe müdahaleye yönelik herhangi bir devlet desteği ya da sektöre özel bir yardım beklemiyoruz," denildi.
"Yabancı ham petrole kota, gümrük vergisi ya da yasak gibi arz kısıtlamaları getirmek zaten zorlu olan bu durumu daha da zorlaştırır, dünya çapındaki rafineri sektörümüzün kısa ve uzun vadeli rekabet gücünü tehlikeye sokar ve giderek artan piyasa hakimiyetimizin sonucu olarak Amerikalılar'ın elde ettiği faydaları ortadan kaldırabilir."
Grup "kota" ve "gümrük vergisi"ni, Trump'ın ABD ham petrolünü yok edecek hamleler yapmaya devam etmeleri durumunda Suudiler'in ve Ruslar'ın ABD'ye yaptığı petrol ihracına gümrük vergisi getirme tehdidine atıfta bulunmak amacıyla kullandı. Başkan tehditlerini bu haftaki basın toplantısında birkaç kez daha dile getirmiş olsa da, harekete geçmek için pek istekli değil gibi görünüyor.
Trump'a verilen bu tavsiye öncesinde ise Suudi Arabistan ve Rusya'nın üretim ve fiyat savaşında bir ateşkese gitme koşulu olarak ABD'nin üretiminde bir kesinti yapmasını beklediklerine dair haberler gündeme gelmişti. Arz fazlalığı ABD ham petrolünü şimdiden 2002'deki bir dibe ve varil başına 30 dolar altındaki 2019 seviyelerinin en az %55 altına yolladı. Çoğu kaya petrolü üreticisi varil başına 35 dolar ve üstünde faaliyetlerine devam edebiliyor.
20-30 milyon varillik talep kaybını dengelemek için küresel üretimde yapılacak bir kesinti olmadan, en yüksek masraflara sahip üreticiler iflas edecek ve kaya petrolü üreticileri de ilk gidenler arasında olacak.
Trump'la görüşen CEO'ların hakkını vermek gerekirse, Suudi liderliğindeki OPEC gibi bir kartelle üretim kesintisine dair bir görüşme ya da işbirliği kanunen yasak.
Ancak bu tarz kesintileri G20 gibi gibi hükümetler arası bir görüşme kapsamında yapmak tamamen yasal.
Suudiler'in ve Ruslar'ın Duruşu Açık: ABD'de Kesinti Yoksa, Anlaşma da Yok
G20 Cuma günü petrol piyasasını değerlendirmek üzere bir video konferans gerçekleştirecek ve ABD'li petrol sondajcılarının üretimde kesinti teklifleriyle katılmalarına dair beklentiler yüksek seviyede. Konferanstan bir gün önce OPEC+ altında yine video üzerinden görüşecek olan Suudi ve Rus yetkililer, ABD'nin katılımı olmadan kendilerinin de üretimde bir kesintiye gitmeyeceklerini daha önceden dile getirdiler.
Gazetecilerin G20 toplantısında ABD'nin yapacağı bir kesintiye dair ne sunacağı sorusuna Trump OPEC'in kendisinden henüz bir şey talep etmediğini söyleyerek bilmezden geldi:
"Sanırım otomatik olarak gerçekleşecek ancak henüz kimse bana bu soruyu sormadı o yüzden bekleyip göreceğiz."
Başkanın kullandığı "otomatik" kelimesi, dünya çapında Covid-19 salgını ve Suudi-Rus pazar payı savaşıyla beraber talepte yaşanan çöküş sebebiyle petrol stok tesislerinin yetersizliğinin muhtemel bir sonucuna atıfta bulunuyordu.
Paris bazlı Uluslararası Enerji Ajansı, mevcut arz fazlalığının küresel çapta etkin stok kapasitesini iki hafta içinde zorlayabileceğini belirtti. Petrol eğer satılamaz ve depolanamazsa, bu yüksek seviyelerde üretilmeye de devam edemez ve ABD'li kaya petrolü üreticileri gibi yüksek maliyetli üreticilerin kapanması kaçınılmaz olur. Suudiler ve Ruslar Trump'ın ima ettiği gibi "otomatik" bir kesintiye gitmek zorunda kalabilir ancak kaya petrolü üreticilerini baskılamak için bunu ellerinden geldiği kadar geciktireceklerdir.
İşin garip yanı, Trump'ın kesmeyi göze alabilecek petrole sahip olması. ABD'nin en büyük petrol üreticisi eyaleti olan ve ülke üretiminin yaklaşık %40'ının gerçekleştiği Teksas'ta sektörün düzenleyici kurumu Teksas Demiryolları Komisyonu üyesi Ryan Sitton'a göre eyalet günlük 500.000 varillik kesinti yapmaya hazır durumda. Ancak piyasa OPEC ve OPEC dışı üreticilerden günlük 15 milyon varile kadar kesinti beklerken, Teksas'ın teklifi devede kulak kalıyor.
Trump'la gerçekleştirilen Cuma günkü toplantıda kaya petrolünün bazı büyük isimleri de bulunsa da, başkan genel sektörle bir araya gelmedi ve gelemeyebilir de.
Kaya petrolü sektörü devasa olsa da katılımcıların çoğu küçük şirketler: birçoğu yılda 5 milyon doların altında petrol ve gaz satıyor ve günde 75.000 varilin altında ham petrol rafine ediyor.
ABD'de bu tarz yaklaşık 9.000 bağımsız petrol ve doğalgaz üreticisi var. Bu şirketler 33 eyalette faaliyet gösteriyor ve ortalama olarak sadece 12 çalışan sayısına sahip. ABD'deki petrol kuyularının %91'i bağımsız üreticiler tarafından işletiliyor ve bu şirketler ülkenin ham petrolünün %83'ünü, doğalgazının ise %90'ını üretiyor.
Cuma günkü toplantıda kaya petrolünün büyük isimleri arasında Continental Resources CEO'su Harold Hamm ve Devon Energy CEO'su David A. Hager vardı. Petrolün büyüklerine yakın durmaları sebebiyle bu isimlerin de kaya petrolü sektörüne yardımcı olmaları pek olası değil.