Yurt içinde sanayi üretimi Nisan ayında aylık %0,9 düştü…
Sanayi üretimini yurt içi ve yurt dışı siparişler ile yatırım harcamalarındaki eğilim şekillendirmektedir. Nisan ayında dayanıklı tüketim malı üretiminin aylık %4,5, dayanıksız tüketim malı üretiminin ise aylık %1,5 düşmesinin etkisiyle toplam sanayi sektörü üretimi bir önceki aya göre %0,9 düştü. Ara malı üretimi ise aylık %0,6 geriledi. Sanayi üretimindeki düşüşte ana etken otomotiv sektörü üretimindeki ve ihracatındaki düşüş oldu. 2023 yılının ilk dört ayında ise sanayi üretimi ortalama olarak yıllık %1,1 daraldı, aylık bazda ortalama %0,2 büyüdü. Başta en büyük ticaret ortağımız olan Avrupa olmak üzere küresel imalat sektöründeki daralma eğilimi Türkiye imalat sektörünü de olumsuz etkiliyor. Küresel eğilimi anlamak adına her ay başında yayınlanan PMI verilerini yakından takip ediyoruz.
Nisan ayında perakende satışlar düşük hızla da olsa artmaya devam etti…
Perakende satışlar Nisan ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %27,5 arttı, bir önceki aya göre artış %0,9 oldu. 2023 yılı Ocak-Nisan döneminde sektörde ortalama yıllık %28,1’lik artış kaydedilirken, aylık artış ortalaması %1,9 oldu. Tüketicinin harcama kabiliyeti elbette gelir seviyesiyle ilişkilendirilse de enflasyonun sürekli yükselmesi satın alımların öne çekilmesine sebep oluyor. Bankaların kredi musluklarını kısmaları tüketicileri kredi kart harcamalarına yönlendiriyor. 28 Mayıs 2. tur cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ardından yeni hükumetin döviz kurlarında serbestleşme hamlesi fiyat baskılarını dolayısıyla da enflasyon hızını yukarı çekiyor. Merkez Bankasının 22 Haziran tarihli olağan toplantısında alacağı faiz kararı ve para politikasına yönelik yapılacak açıklamaların beklenti enflasyonunu (fiyatlamaları) nasıl etkileyebileceğini merakla bekliyoruz.
İhracat miktarındaki düşüş ve ithalat miktarındaki hızlanma döviz rezerv yeterliliğini sorgulatıyor…
Merkez Bankasının yayımladığı ödemeler dengesi tablosunda yer alan cari işlemler hesabını duymuşsunuzdur. Cari işlemler hesabı, Türkiye’deki yerleşiklerin yurt dışı yerleşiklerle yaptığı herhangi bir ekonomik aktiviteden (ticaret, turizm, eğitim, sağlık, yatırım gibi) dolayı Türkiye’ye giren ve Türkiye’den çıkan net döviz rakamlarını gösteriyor. Türkiye’nin net enerji ithalatçısı olduğu, başta turizm olmak üzere döviz gelirlerinin dış ticaret açığını kapatmaya yetmemesi sebebiyle en çok “Cari açık veriyoruz” ifadesini duyuyoruz. Nisan ayında ihracat miktarı önceki aya göre gerilerken, ithalattaki hızlanma ve rakamlarda yapılan revizyonun etkisiyle beklentilerden daha yüksek bir cari açık verisine tanık olduk. Unutmayalım yurt dışından döviz cinsinden borçlanarak gelen dövizler ile kısa süreliğine yatırım amaçlı gelen dövizler cari dengeyi pozitif etkilese de dış borç ödemeleri yapılırken veya yabancı yatırımcının Türkiye’den çıkması halinde Merkez Bankasının döviz rezervlerinin yeterli olması gerekiyor. Gerekli, çünkü döviz rezervleri Merkez Bankası tarafından tutuluyor, rezerv açıkları borçlanılarak ya da swap anlaşmalarıyla kapatılmaya çalışılıyor. Dolayısıyla kurdaki sert hareketler cari işlemler dengesini olumsuz etkiliyor. Bir de iyi haberimiz var: İhracat birim fiyatları Nisan ayında artarken, ithalat girdi maliyet artışı yavaşladı. İthal girdi maliyetlerindeki düşüş, küresel ekonominin yavaşlamasının etkisiyle hammadde fiyatlarındaki düşüşten kaynaklanıyor. Çin ekonomisinin yavaşlaması ile Amerikan ve Avrupa merkez bankalarının mevcut yüksek faiz politikaları girdi maliyetlerinin düşmesinde etkili oluyor.
Yeni ekonomi yönetiminin Türk lirasını tepetaklak edecek olası para ve maliye politika hataları bizleri “ucuz girdi maliyetleri” söyleminden “ödemeler dengesi krizi” söylemine kaymamıza sebep olacaktır.
Nisan ayında sanayi ile toptan ve perakende sektörlerinde ciro aylık bazda düştü, yıllık bazda enflasyonun altında kaldı…
Nisan ayında arındırılmamış verilere göre sanayi sektörü ile toptan ve perakende ticaret sektörlerinde yıllık ciro artışları sırasıyla %28,2 ve %48,5 olarak kaydedilirken söz konusu sektörlerde ciro %52,1 artış gösteren yurt içi üretici fiyat enflasyonunun (Yİ-ÜFE) gerisinde kaldılar. İnşaat sektöründe ciro Nisan ayında yıllık %80,4 artarken, hizmet sektöründe yıllık ciro artışı %58,1 oldu. Yİ-ÜFE’nin aylık %0,8 arttığı Nisan ayında sırasıyla sanayi sektöründe ciro aylık %11,7, toptan ve perakende satış sektöründe %9,8, hizmet sektöründe ise ciro aylık %4,2 düştü; inşaat sektöründe ise ciro aylık bazda %2,5 yükseldi.
