Malezya'nın yeni iktidar partisi kabineyi henüz yeni açıkladı ve iki ay içinde güvensizlik oyuyla karşı karşıya kalabilir. Ancak Başbakan Muhyiddin Yassin'in bundan daha büyük endişeleri var: petrol fiyatlarındaki yıllık %45'lik bir düşüş 32 milyon nüfuslu ülke için ciddi mali sıkıntı anlamına geliyor.
Malezya'nın milli petrol şirketi Petronas'ın Kuala Lumpur'un merkezindeki 88 katlı ikiz kulelerinden, Amerika'nın önde gelen kaya petrolü sondajcılarından Continental Resources'ın (NYSE:CLR) bulunduğu Oklahoma City'e kadar, dünya petrol sektörünün başındakiler tek bir soru soruyor: bu kaos ne zaman sona erecek?
OPEC+'in en önemli isimleri Suudi Arabistan ve Rusya'nın başlattığı üretim ve fiyat savaşı sonrasında ham petrol fiyatlarında Pazartesi günü yaşanan ve son 30 yılın en büyük düşüşü olan %25'lik çakılma, ekonomileri petrole çok bağlı olan ülkelere kronik mali sıkışıklık, bütçe aşımları ve ekonomide bocalama gibi bilindik korkuları yeniden getirdi.
Belirsizliğin Yeni Katmanı: Korona Virüs
Bu endişeler son on yılın büyük bir kısmında zaten vardı ancak bu sefer farklı olan, korona virüs salgınının getirdiği ek belirsizlik sebebiyle tehditlerin çok daha ciddi olması.
New York bazlı enerji koruma fonu Again Capital kurucu ortağı John Kilduff manzarayı şöyle yorumladı: "petrolde kimsenin hayal edemeyeceği kusursuz fırtına gerçekleşti — OPEC'te tartışma, sonrasında Suudiler ve Ruslar'ın pazar payı kavgasına girmesi ve İtalya gibi birçok yerde virüs sebebiyle şehirlerin karantinaya alınması."
İşlerin iyiye gitmeden önce daha da kötüleşmesi de muhtemel.
Ancak tam olarak ne kadar 'daha kötü'? Enerji ticareti alanında Wall Street'in önde gelen sesi Goldman Sachs'ın fiyat tahmini varil başına 20 Dolar'a kadar düşüyor. Bu, son 18 yılda görülmemiş bir seviye. Goldman'ın çağrısı sonrasında ABD ham petrolü Pazartesi günü 27,34 Dolar'lık dip yaparken, Brent 31,02 Dolar'a kadar geriledi. Ancak bunlar sadece son dört yılın en düşük değerleri ve talepte çok daha ciddi oranda azalma için kapı hala açık.
Suudi ve Rus ekonomilerinin bu fiyatların ne kadar kaldırabileceği tartışmaya açık olsa da — popüler teori bütçelerini dengelemek için Riyad'ın en az varil başına 80 Dolar'a, Moskova'nın ise 40 Dolar'a ihtiyaç duyduğu yönünde — ham petrol getirilerinin bu kadar düşmesi siyasi açıdan savunmasız eyaletleri ve borç içindeki şirketleri sadece aylar içinde bitirebilir.
Örneğin Malezya'da, varil fiyatında düşen her doların ülke bütçesinde 300 milyon Ringgit (71 milyon Dolar) kayba yol açacağı tahmin ediliyor.
Düşük petrol ve gaz fiyatları geçen yıl zaten Malezya'nın madencilik ve taş ocağı sektörlerinin yavaşlamasına yol açtı ve GSYİH büyümesinin 2018 son çeyreğindeki %4,7'ye kıyasla 2019 son çeyreğinde %4,3'e gerilemesine neden oldu.
Kuala Lumpur'da, bir önceki hükümet petrolün 2020'de varil başına 62 Dolar seviyesinde olacağına yönelik bütçeleme yapmıştı ki, bu da Brent'in 2019'u kapattığı seviye.
Ülkenin yerel bankalarından MIDF Amanah Investment'a göre "yeni hükümetin 2020 bütçesinde düzeltmeye gitmesi ve kamusal harcama ve yatırımları azaltması muhtemel."
Malezya'dan Kötü Durumda Olanlar: Nijerya, Libya ve İran
Malezya yine de Nijerya, Libya ve İran gibi ekonomilerden çok daha iyi durumda.
Petrolde bu yıl yaşanan çöküş öncesinde, Nijerya parlamentosu 2020 için yaklaşık 35 milyar Dolar'lık rekor bir bütçe geçirerek resesyonun etkisini atlatmak adına uluslararası borç pazarına geri dönmeyi umuyordu. Ancak bu tarz hayaller artık geçmişte kaldı.
Libya'nın uluslararası alanda tanınan hükümetinin lideri Fayez al-Sarraj bir ay önce kadar erken bir geçmişte, muhalif general Khalifa Haftar'a sadık grupların petrol tesislerini ve havzaları kapatmasının yol açacağı mali krize dikkat çekmişti.
Fayez al-Sarraj "tesislerin kapatılmasının yol açtığı zarar 1,4 milyar Dolar'ı aştı ve bu figür her gün artıyor," dedi.
İran'da ise Başkan Hassan Rouhani hükümeti petrol fiyatlarındaki çöküşle birlikte bu yılın dördüncü kriziyle karşı karşıya gibi görünüyor. Daha öncekiler ise yaşanan sivil isyan, ABD'nin ham petrol ihracatına getirdiği yasak ve büyük korona virüs salgınıydı.
ABD Kaya Petrolü Sektöründe İflaslarda Artış
Forbes'un Salı günkü haberine göre, ABD'de 2020'de enerji ve ilgili alanlarda artması beklenen iflasların fiyat çöküşüyle birlikte ivme kazanması muhtemel.
Haynes and Boone's Oilfield Services Bankruptcy Tracker verilerine atıfta bulunan Forbes, 2019'un son çeyreğinde petrol sahası hizmetleri alanında altı yeni iflasın yaşandığını belirtti. 2020'de ise Pioneer Energy Services (OTC:PESX) iflas eden tek büyük petrol sahası hizmetleri şirketi oldu.
Pazartesi günkü çöküşte, dünyanın en büyük enerji şirketlerinden olan ve kaya petrolündeki varlıklarını giderek derinleştiren ExxonMobil (NYSE:XOM) ve Chevron (NYSE:CVX) hisseleri sırasıyla %12 ve %15 değer kaybetti.
Rusya'nın en büyük enerji şirketi Rosneft (LON: ROSNq) Londra işlemlerinde %21 düşerken, Riyad'ın milli petrol şirketi Saudi Aramco (SE:2222) yerel borsadaki kontrollü işlemlerde sadece %5,5 değer kaybetti.
Ancak ABD'li küçük ve orta çaplı kaya petrolü sondajcıları, özellikle de yüksek borç altında olan ve çokulusluların kazandığının sadece küçük bir bölümünü kazanabilenler asıl darbeyi aldı.
Continental Resources %52,5'lik bir çakılma yaşadı. EOG Resources (NYSE:EOG), Parsley Energy (NYSE:PE) ve Diamondback Energy (NASDAQ:FANG) sırasıyla %32, %39 ve %44,7 değer kaybetti.
Bazı şirketler hiç vakit kaybetmeden, sermaye giderlerini kısmak adına harcamalarda azalma yapılacağını açıkladı.
Diamondback Energy tamamlama ekiplerini dokuzdan altıya düşürdü. Kaya petrolü üreticisi aynı zamanda sermaye harcamalarını da azaltacağını açıklasa da, kesin bir miktar belirtmedi.
Parsley Energy 2020 serbest nakit akışı görünümünü daha önceki en az 200 milyon Dolar tahmininden en az 85 milyon Dolar'a indirdiğini ve ek olarak genel aktivitede bir yavaşlama olacağını açıkladı.
EOG Resources da hissedarlara yönelik temettü ödemesi miktarını korumak adına harcamalarını kısacağını ve detayları daha sonra açıklayacağını söyledi.
Washington bazlı bir düşünce kuruluşu olan Atlantic Council Başkanı Fred Kempe'ye göre "bazı kaya petrolü üreticileri bu çöküşten toparlanacak ve hatta bazıları daha büyük pazar payları kazanabilir."
"Ancak hepsi gelir kaybı yaşayacak. Daha önceki tüm petrol fiyatı savaşlarının gösterdiği şey bu. Pazar payı kazanabilirsin, ancak zaman içinde gelir alanında daha büyük kayıp yaşayacaksın."