Bu makale 26.05.2022 tarihinde İngilizce olarak yayınlanmıştır.
ABD halihazırda resesyonda mı yoksa ileride küresel veya yerel bir resesyon mu olacağı belli değil. Ancak olasılıklar arttıkça bunun petrol fiyatları için ne anlama gelebileceğine yatırımcıların kendisini hazırlaması lazım.
Resesyonun zamanına ilişkin çeşitli görüşler var. JPMorgan Chase CEO’su Jamie Dimon, özellikle Fed, faizleri artırmaya devam ederse resesyon yaşanabileceğini büyük bir olasılık olarak görüyor. Dimon’a göre altı ila dokuz ay sürecek “hafif” bir resesyon şansı üçte bir ancak, diyor, “bundan çok daha zor olma ihtimali de var.”
Eski Fed Başkanı ve Princeton’da profesör olan Alan Blinder, resesyon olasılığının “yüksek” olduğunu ve bununla “%50 ila %60’lık bir olasılıktan” bahsettiğini söylüyor.
Şu günlerde daha çok, yüksek petrol fiyatlarının ekonomik bir resesyon olasılığını nasıl artırdığı yönünde tartışmalar dönüyor ancak küresel bir resesyonla karşılaşırsak petrol fiyatlarına ne olmasını bekleyebileceğimizle ilgili çok az konuşuluyor. St. Louis Fed’den ekonomist Kevin L. Klieson, 2001 yılında yazdığı bir yazıda II. Dünya Savaşı’nın hemen ardından görülen ekonomik daralma döngülerine zemini hazırlayanın yüksek petrol fiyatları olmadığını söylemişti. 1948-49, 1953-54, 1957-58, 1960-61 ve 1969-70 dönemlerindeki küçülmelerden önceki dört çeyrekte, nispi enerji fiyatları ortalama olarak sadece yaklaşık %1,5 artmıştı.
Bununla birlikte 1970’lerin başından bu yana enerji fiyatları, ekonomik resesyonlardan önce ortalama %17,5 arttı. Bu dönemin ABD'nin talepteki artışı karşılamak için büyük ölçüde petrol ithalatına bağımlı olduğu bir döneme tekabül ettiğini unutmayın. Aynı zamanda OPEC'in, petrol fiyatları ve petrol piyasası için önemli bir faktör olarak ortaya çıktığı da bir zaman.
Yüksek petrol fiyatları sıklıkla resesyon sebebi olarak anılır. Ancak daha doğrusu, yüksek petrol fiyatları veya petrol şoku, resesyon için bir katalizör veya katkıda bulunan faktör olarak tanımlanmalı. Petrol fiyatlarının tek başına resesyon sebebi olması nadir bir durum.
Ekonomik bir resesyon çok yönlü bir durum ve sadece yakıt fiyatları bunun sebebi olmaz. Ancak OPEC ve Suudi Arabistan gibi bazı büyük petrol üreticileri, sık sık küresel bir resesyona katkıda bulunmaktan korktukları için yüksek petrol fiyatlarından kaçındıklarını iddia eder.
Petrol yatırımcıları için daha önemlisi, resesyonun petrol fiyatını nasıl etkilediği.
Resesyonun Fiyat Etkileri
Bir resesyon petrol fiyatlarının oldukça dramatik düşüşler yaşamasına neden olabilir. 2008 finansal krizi ve onu izleyen “Büyük Resesyon” döneminde petrol fiyatları, Haziran ayında 134 dolar iken 2009 Şubat’ına kadar 39 dolara kadar düşmüştü.
Bununla birlikte fiyatlar uzun süre düşük kalmadı. OPEC’in üretim kesintileri ve hükümet teşvikleri, enflasyon korkusunun yanı sıra emtia alımlarında artışa yol açtı. Resesyon dönemlerinde petrol fiyatları düşme eğilimindedir, ta ki onları suni olarak yükselten bir şeye kadar. Tıpkı OPEC’in petrol fiyatını belirleyebildiği 1970’lerde olduğu gibi.
Ancak bugün, OPEC doğrudan fiyat belirlemeyle uğraşmıyor. Şimdi bir resesyon olsaydı petrol fiyatlarının düşmesi beklenebilirdi çünkü ekonomik faaliyet yavaşlayıp spekülatörler gerginleştikçe talep düşerdi.
Yüksek enflasyon, yüksek yakıt fiyatları ve yavaşlayan ekonomik faaliyetin, yaz başı kadar erken bir vakitte tüketici hissiyatına zarar verip vermeyeceğini bilmiyoruz. GasBuddy’nin yıllık yaz mevsimi seyahat anketine göre Amerikalıların %58’i, rekor yükseklikteki benzin fiyatlarına rağmen bu yaz yollara düşmeyi planlıyor.
Katılımcılar enflasyon ve pompa fiyatları konusunda endişeli olsa da yaz tatili planlarına bağlı kalacaklarını söyledi. Ancak EIA verilerine göre yükselen fiyatlar nedeniyle benzin talebinde “çatlak işaretleri görülmeye” başlanıyor.
2020 hariç benzin talebi, 2013 yılından bu yana yılın bu zamanı için en düşük seviyede. Şu an geçen yıla göre %5 daha düşük. Bu veri, mevcut ekonomik koşullardan dolayı tüketicilerin davranışlarını değiştirdiğine işaret ediyor olabilir ancak bu trendin yaza doğru kalıcı olup olmayacağını söylemek için henüz çok erken.
Şimdi veya önümüzdeki aylarda bir resesyon yaşanması, pek çok yönden emsalsiz bir durum olacak. Hâlâ ticaret ve sosyal aktivite üzerindeki iki yıldan daha fazla bir zamandır uygulanan kısıtlamalardan kurtulmaya çalışıyoruz.
Hatta hava yolu seyahati henüz tam anlamıyla 2019 seviyelerine ulaşmış değil. Tüm seyahat sektörü büyük bir altüst oluş yaşadı.
Şimdi yaşanan bir resesyon, en iyi ihtimalle tam bir toparlanmayı erteleyecek ve belki de daha düşük ticaret düzeyleri, azalan küresel hareketlilik ve küçülen bir genel üretim için yeni bir zemin oluşturacak. Yine de çoğu resesyon kısa ömürlü olur ve güçlü toparlanmalara yol açar. 2008 finansal krizi, garip şekilli büyük bir V grafiği ile biraz anormaldi. Ancak o zaman bile petrol fiyatları hızla toparlandı.
Yine de soru, dibi gören petrol fiyatlarının, (100 dolar üzerindeki) mevcut fiyatlara veya 2021’de pandemi sonrası alıştığımız seviyelere (belki 80 dolar civarı) göre daha sonra bir sıçrama yaşayıp yaşamayacağı. İşte en büyük belirsizlik bu.