Dünya genelinde enflasyonun hâlâ yüksek seyretmesi sonrası, 2022’nin en az ilk 3-4 ayında da yükseliş eğiliminin devam edeceğini öngörüyoruz. Bu ortamda özellikle son dönemde yaşanan kur artışlarının Türkiye’de TÜFE üzerinde ciddi etkilerini yaşamaya devam edeceğiz. Kurun birikimli etkilerinin henüz bitmediğini söyleyebiliriz. Ayrıca yeni gelen zamların da etkisiyle enflasyondaki yükseliş süreci devam edecektir. Şu süreçte kurdaki yükseliş eğiliminin devam edeceğini de düşündüğümüzde Türkiye’nin ciddi bir enflasyon sarmalına girdiğini ve bunun diğerleriyle benzer olmadığını, artık 90’lı yıllarda olduğu gibi yüksek kalıcı enflasyona hazır olmamız gerektiğinin uyarısını tekrarlayalım.
Enflasyonda detaylara baktığımızda tarım ürünleri üretici fiyat endeksinde artış sürerken tarımsal girdi endeksinde de artış yaşanmakta. Bu yıl kuraklığın etkisiyle birçok mahsulde rekolte düşüklüğü beklenirken gübre fiyatlarındaki yükseliş nedeniyle birçok tarım alanında yeteri kadar ve zamanında kullanılmadığını biliyoruz. Bu da rekoltelerde düşüşü hızlandıracak bir durum olarak karşımıza çıkmakta. Bu bağlamda gıda fiyatlarındaki yükselişin sürmesini bekleyebiliriz. Küresel piyasalarda enerji fiyatları devam ederken eşel mobil sisteminde fiyatların tavana çıkması dünyada artan petrol ve dolar kurunun yükselmesi ile mazot, benzin ve otogaza yapılan zamlar özellikle ulaşım kaleminde enflasyon yaratmaya devam edecektir. Gıda enflasyonun en yüksek iki kalemi olan süt ve ekmek fiyatlarına yapılan zamlar gıda enflasyonunu yukarı yönlü destekleyici olmayı sürdürecektir. Son gelen enerji raporları henüz dünyada enerji krizinin bitmediğini ve 2022 yılı boyunca enerji fiyatlarının yükseleceğini göstermekle birlikte petrol fiyatlarının son 7 yılın zirvesine çıktığı da unutulmamalıdır. Özellikle elektrik ve doğal gaza yapılan zamların etkisi oldukça yüksek olmakla birlikte yeni zamların gelebileceğini göstermekte. Ayrıca son dönemde hem konut fiyatlarında hem kira fiyatlarında gördüğümüz artışlar konut enflasyonunu yukarı taşıyor ki şunu unutmamak lazım: TÜİK rakamlarına göre son 1 yılda kira artışı %13 olarak görülmekte. Ancak TÜFE’nin altında kimsenin kira artışı yapmadığını, hatta %50’ye varan kira artışlarını çevremizde görüyoruz. Bu da konut kaleminden ciddi bir enflasyonun geleceğini göstermekte.
Bundan sonraki süreçte özellikle kur artışlarının ithal girdi maliyetlerindeki yüksek fiyatlamaları tetiklemesi enflasyonda çok daha sert yükselişlere sebep olabilecektir. Kur Korumalı Mevduat ve özellikle dolar endeksinin son 2 aylık sakin seyri her ne kadar kurların yatay kalmasını sağlasa da Fed’in faiz artırım sürecinde dolar endeksinde beklediğimiz yükseliş sebebiyle kurlardaki artışın devam edeceğini ve bunun da enflasyonist baskıyı güçlendireceğini düşünüyorum.
Ocak ayı enflasyonunun beklentilerin üzerinde %48,94 seviyesine yükseleceğini tahmin ediyorum. Aralık ayı enflasyonu %36,08 gerçekleşmişti. Reel faizlerin -%16,22’ye kadar inmesi bizi dünyanın diğer ülkelerinden net bir şekilde ayırırken bu ay gelecek enflasyon verisi ile tamamen dünyadaki tüm ülkelerden kopmuş olacağız. Tabii ki reel faizlerdeki bu düşüş kurda sıçramaları artıracaktır. Reel faizlerdeki düşüş yurt içine sermaye akımlarını durdururken ayrıca yurt içinden çıkışları hızlandırmakta. ÜFE’deki artışın devam etmesini de bekliyoruz.
Merkez Bankası 20 Ocak’ta gerçekleştirdiği son toplantısının 27 Ocak’ta yayımlanan Para Politikası Kurulu toplantı özetlerinde;
İşlenmemiş gıda grubunda taze meyve-sebze fiyatlarının ılımlı bir artış kaydetmesine karşın süt, beyaz et, yumurta, patates ve kırmızı et gibi kalemler başta olmak üzere diğer işlenmemiş gıda grubunda belirgin fiyat artışı olduğu ifade edildi. İşlenmiş gıda grubunda ise kur gelişmeleri, girdi maliyetleri ve kuraklığın etkisiyle ekmek ve tahıllar, katı-sıvı yağlar, peynir ve diğer süt ürünleri ve et ürünlerinin fiyat artışının öne çıktığı belirtilmiş. TCMB, uluslararası enerji fiyatlarında belirgin düşüş yaşanmasına rağmen kurdaki yükselişle birlikte enerji kaleminde enflasyonun önemli ölçüde arttığını söylerken bu durumun akaryakıt, tüp gaz ve katı yakıt kalemlerinde yaşanan artışlarda dikkat çektiğine vurgu yaptı. Ocak ayında da enerji grubunda fiyat artışlarının devam edeceğini beklediklerini söyleyen TCMB, Ocak ayında meskenlere yönelik olarak elektrik ve doğal gaz kalemlerinde yapılan zamlarında enflasyonu artıracağını dile getirdi. Temel mal gruplarında kur geçişkenliği yüksek olan dayanıklı mal grubu öncülüğünde tüm alt gruplarda belirgin şekilde yükseldiğini, otomobil başta olmak üzere beyaz eşya, diğer elektrikli ve elektriksiz aletler ve mobilya gibi alt kalemlerde yüksek fiyat artışları kaydedilmesi neticesinde dayanıklı tüketim malları fiyatlarının arttığı kaydedildi. Ayrıca temel mal gruplarında genele yayılan bir fiyat artışı izlediklerini söyleyen TCMB, sezon indirimlerine rağmen giyim ve ayakkabı grubunun mevsimsel hareketinden farklı bir seyir izlediğini belirtti. Hizmet grup enflasyonunda Ocak ayında yıllık enflasyonun, haberleşmede gerilerken, lokanta-otelde belirgin olmak üzere, diğer alt gruplarda artış sergilediğini söylemiş ve gıda fiyatlarındaki artışın özellikle yemek hizmetleri fiyatlarını yukarı yönlü çektiğini ve yükselişini sürdüren konaklama hizmetleri fiyatları neticesinde lokanta-otel grubu enflasyonunda artış yaşandığının altını çizmiş. Ulaştırma hizmetlerindeki fiyat artışında karayoluyla şehirlerarası ve havayolu taşımacılığı ücretlerindeki yükselişler etkili olurken, diğer hizmetler fiyatlarındaki artışta sigorta ücretleri ve kura duyarlılığı yüksek olan bakım ve onarım kalemlerini öne çıkarmış. Hizmet sektöründe geriye dönük endeksleme mekanizmasının güçlü oluşu önümüzdeki döneme dair riskleri canlı tutmaktadır diyerek bu grupta enflasyonun devam edebileceğine işaret etmiştir.
Ocak ayına ilişkin piyasada enflasyon beklentileri aylık bazda %9,80’de oluşurken yıllık beklenti %46,68’de oluşmakta.
Geçen yılın aynı döneminde en fazla sağlık kaleminin arttığı görülürken en fazla düşüş giyim ve ayakkabı grubunda görüldü.
Enflasyonun beklentilerin üzerinde, yıllık bazda %48,94 geleceğini tahmin ediyorum.
Enflasyonda gıda, konut ve enerji fiyatlarında artışın devam ederek enflasyonu yukarı çekmeye devam edeceğini düşünüyorum. Enflasyona puansal katkının en fazla olacağı grubun konut ve kira fiyatlarındaki yükseliş, elektrik ve doğal gaz fiyatlarındaki artışında etkisiyle konut grubunda olacağını düşünüyorum. Gıda ve ulaştırma grubunun da enflasyona yukarı yönlü ciddi katkı vereceğini düşünüyorum. Kurun birikimli etkilerinin gıda fiyatları üzerine yansıması bunun yanında asgari ücrete gelen zamların zamların yanında alkol ve sigaraya gelen zamlar enflasyonun sert hareket etmesini sağlayacaktır. Ulaştırma kaleminde de benzin, mazot, otogaza gelen zamların yayılım etkisi enflasyonu yukarı yönlü destekleyecektir. Şayet özellikle konut fiyatlarında kira artışları enflasyona tam olarak yansıtılırsa ve eğitim ücretleri ile alkollü içeceklere uygulanan zamların geçişkenliğine göre enflasyon %52-53’lere ulaşabilir.
Kurdaki sert yükselişin gıda ve temel mal grupları üzerinde olumsuz katkı yaptığını ve bunun devam edeceğini ayrıca enflasyonda yükselişin süreceğini düşünüyorum. Ancak özellikle gıda fiyatları, petrol fiyatları ve kurdaki gelişmeler önümüzdeki dönemlerde enflasyon üzerinde belirleyici olmayı sürdürecektir.
Diğer merakla beklediğimiz unsur ise ÜFE-TÜFE arasındaki makasın açılarak devam ediyor olması. Şu anda ülkemizde hem talep kaynaklı hem arz kaynaklı enflasyon görülmekte. ÜFE 2021 yılının Aralık ayında %79,89 olarak gerçekleşmişti. ÜFE-TÜFE arasındaki makas %43,81 iken (79,89 - 36,08 = 43,81) bu maliyetlerin üreticinin sırtına yüklendiği anlamına gelmekte. Yani bu durum değişmezse, ÜFE-TÜFE makası kapanmazsa, beklenenden çok daha fazla yeni zamların yolda olduğunu söyleyebiliriz. Kurdaki artışlar maliyetleri artıracağından zamların yeni başladığını ve devamının geleceğini düşünmekteyiz. Ayrıca ÜFE-TÜFE arasındaki makasın her ay daha fazla açılması da oldukça dikkat çekmekte.
Piyasa beklentilerimize gelince, Fed’in artık net bir şekilde tahvil alım programını Mart ayında bitireceğini söylemesinin yanında Mart ayında faiz artıracağını dile getirmesi küresel bazda doların tüm para birimlerine karşı değer kazanacağını göstermekte. Bilanço azaltımı noktasında sonraki iki toplantıda konuşacağız diyen Powell piyasadan yakın zamanda dolar çekeceklerinin de sinyalini vermiş oldu. 2022 yılında yine 2021 yılında olduğu gibi doların hemen hemen tüm para birimlerine karşı değer kazanacağı bir yıl olacağını hatta bu yılın 2021’den daha sert geçeceğini düşünmekteyim. ABD 10 yıllık tahvil faizinde artış sürüyor. Tahvil faizinin %1,79 seviyesine yükselmesi ve ABD’de özellikle enflasyondaki yükselişin devam etmesiyle Fed gaza basmayı sürdürecektir. Bu durum özellikle gelişmekte olan ülkelere olumsuz yansıyacaktır. Bu hafta gelecek tarım dışı istihdam, işsizlik oranı ve ortalama saatlik ücret dediğimiz ücret artışları piyasalar açısından oldukça önem arz etmekte.
Fed’in faiz artışı gelişmekte olan ülkelerden sermaye çıkışına sebep olabileceği gibi yurt dışı borçlanmalarını da sınırlayabilir. BIST 100’de seviye takip etmeyi sürdüreceğiz. 2100 seviyesinin aşılması halinde tekrar yükseliş etkisi başlayabilecekken 1919’un altına inilmesi halinde satışlar yine sertleşebilir. Kur tarafında ise doların küresel bazda değer kazanmaya başlaması ve yurtiçinde faizlerin indirilmesinin ardından dolara olan talebin artması kurdaki yükselişlerin devam edeceğine işaret ediyor. Özellikle hem içerde enflasyonun reel faiz getirilerini düşürmesi hem de ABD 10 yıllık tahvil faizinde beklediğimiz yükseliş USD/TRY’de yükselişin henüz bitmediğini bize söylüyor.
Teknik olarak baktığımızda USD/TRY için 13,85 seviyesi oldukça kritik. Bu seviyenin üzerinde alımların hızlanmasını bekliyoruz. Ancak 13,85 seviyesi kırılmadığı sürece dolarda yatay eğilim bir süre daha devam edebilir.
Yukarıda 13,85 seviyesinin üzerinde önce 14,52 ve arkasından 16,23 direncine doğru yükseliş yaşanabilir.
Aşağıda ise 13,00 seviyesinin altında önce 12,12 ve arkasından 10,64 desteğine kadar düşüşler görülebilir.
Teknik olarak baktığımızda BİST100’de aşağı yönlü eğilim devam ediyor. 2100 seviyesinin altında satış baskısı ön planda olacaktır. 2100 seviyesi kırılması halinde tekrar yükseliş hareketi başlayabilir.
Yukarıda 2064 seviyesinin üzerinde önce 2100 ve arkasından 2185 direncine doğru yükseliş yaşanabilir.
Aşağıda ise 1976 seviyesinin altında önce 1919 ve arkasından 1846 desteğine kadar düşüşler görülebilir.