Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesi ile Batılı ülkeler de Rusya’ya ekonomik yaptırım uyguladılar. Hafta sonu toplanan BM ülke temsilcileri yeni yaptırımları açıkladılar ve G7 olarak bilinen ABD, Almanya, Kanada, İngiltere, Fransa, İtalya Rusya’ya SWIFT yaptırımı uygularken bugün Japonya da aynı kararı aldı. Rus bankalarının SWIFT sisteminden çıkarılırken Merkez Bankasının da varlıklarını dondurma kararı aldı. Rusya nasıl tepki verdi?
Siyasi taraf nükleere atıfta bulundu ve gücümüz var dedi. Rusya Merkez Bankası ise, ülkeye ait menkul kıymetlerin yabancılara satışını engelledi. Banka politika faizini 1050 baz puan artırarak %20’ye çıkardı. Ruble ve borsada yaşanan sert düşüş nedeniyle yurt içi borsada işlemler durduruldu. Maliye Bakanlığı da ihracatçılara döviz getirilerinin %80’ini bozma şartı getirdi.
Piyasalar yaptırımlara nasıl tepki verdi?
Altın, petrol, buğday, mısır, kömür, doğal gaz başta olmak üzere emtia ve enerji fiyatlarındaki yükseliş devam etti. Geçen haftayı 1.980 dolar altında kapatan ons altın Asya seansında 1.920 dolara yükseldi. Brent 105 doları gördü ve ABD 10 yıllık tahvil faizi %1,90 altına indi.
Ruble, dolar karşısında günlük %25 üzerinde değer kaybetti, fakat rubledeki sert kayıp gelişen ülke paralarına sirayet etmedi. Açılışta gerileyen gelişen ülke paraları kısa sürede kayıplarını azalttı.
Endekslerde durum nasıl?
Asya düşüşle açılmasının ardından artıya döndü, fakat Avrupa’da %2 üzerinde düşüş var. BİST 100 %2’ye yakın düşüşle açılmasının ardından tekrar 1.950 puan yakınında nötr tarafa geçti. Endekste bugün %6 düşüşle Turizm en çok kaybı veriyor.
Türkiye’nin Rusya ve Ukrayna’dan gelen hatırı sayılır bir turist oranı var ve iki ülke arasındaki savaş nedeniyle bu yıl turizmde hedeflenen oranın yakalanamaması riski seyahat cephesinde düşüşe neden oluyor. Endeks ay ortasında rekor seviyeye yükselmesinin ardından tüm kazançlarını ayın ikinci yarısında geri verdi ve 784 puandan 470 puana düştü.
Savaş bölgesine yakınlık ve hem siyasi hem de stratejik durum gereği Polonya zlotisi ile Macaristan forinti bu ay rubleden sonra en çok düşen para birimleri oldu. Değişimlere baktığımızda;
USD/PLN pandemi başında 4,30 seviyesine çıkarak 2001 sonrası en yüksek seviyeyi gördü. Ardından 4,00 – 3,65 aralığında fiyatlandı. Kur Kasım’da tekrar 4,20’ye çıkmasının ardından Şubat ayının ilk yarısında 3,94’e geriledi. Tansiyonun artmasıyla beraber yükselişe geçen kur, Rusya’nın işgaliyle beraber 4,24’e çıkarak Mayıs 2020 sonrası en yüksek seviyeyi gördü. Kur bu ay %3’e yakın yükseliş yaşadı.
USD/HUF pandemi döneminde 341,0 seviyesine çıkarak tüm zamanların rekorunu kırdı. Kur deva eden dönemde 282,80’e geriledi. Kasım’da 331,0 seviyesine yaklaşarak pandemi sonrası en yüksek seviyeyi gören fiyat, Şubat ayı başında 308,0 seviyesindeydi. Kur geçen hafta 334,07 seviyesine çıkarak Nisan 2020 sonrası en yüksek seviyeyi gördü. Aylık yükseliş oranı %4,2.
Bu ay gelişen ülke paralarından en iyi performansı Tayland bahtı gösterdi. USD/THB %1,7 oranında geriledi. USD/MXN, USD/ZAR ve USD/KRW gibi diğer gelişen ülke paralarında da %1’in altında çok sınırlı değişim oldu.
Ayın en çok düşen paralarından biri ise Türk lirası oldu. USD/TRY bu ay %3,5 düşüşle forintin ardından en çok düşen gelişen ülke parası oldu. Kur bu ay 13,27’den 14,68’e yükseldi ve son saatte 13,80 yakınında işlem görüyor. Yükselişin büyük kısmı geri alındı ve fiyat rekor sonrası bilindik aralığa geri döndü. Fakat TL’nin en çok etkilenen paralardan olması son derece kırılgan olduğunu gösteriyor. Öte yandan yükseliş sınırlı kalsa da yaşanan oynaklık yurt içi fiyatlara maliyet olarak yansımaya devam edecektir.
Kur ve petroldeki atak nedeniyle benzin ve motorine geçen hafta oldukça yüksek oranda zam yapıldı. Resmi olarak bir açıklama yok, fakat kaynaklar bu hafta indirim olacağını belirtiyor. 2022’nin ilk iki ayında benzine 4,41 TL, motorine ise 5,38 TL zam yapıldı ve litre fiyatı 17 TL’ye yaklaştı. Bu durum maliyetlerin de artmaya devam edeceğini gösterirken bugün açıklanan ama küresel gelişmelerin gölgesinde kalan hizmet – ÜFE rekor seviyeye çıktı. Yurt içinde üretilen hizmetlerin maliyeti bir yılda %71,63 oranında arttı. En çok artış ise ulaştırma ve depolama yani tedarik zincirinde yaşanıyor. Bu durum neredeyse tüm ülkeler için geçerli ve küresel enflasyonu da artıran en önemli kalem. Rusya’ya uygulanan yaptırımlar nedeniyle tedarik aksaklıklarının daha da artması bekleniyor. Dolayısıyla hem küresel enflasyon hem de yurt içi enflasyonda yükseliş devam edecektir.
ABD başta olmak üzere ülkelerin Rusya’ya olan ambargonun derecesini artırması ya da Rusya’dan gelecek yeni karşılıklar piyasalardaki fiyatlamayı belirleyecek en önemli gündem. Haftanın devamında hem yurt içinden hem de ABD’den Şubat ayı verileri açıklanacak, fakat jeopolitik riskleri arttıkça veriler arka planda kalacaktır.