Fed Sonrası Sermaye Savaşları

Piyasaların merakla beklediği açıklama dün FED tarafından yapıldı. Amerikan Merkez Bankası 2008 yılından beri uyguladığı parasal genişleme programına bu yılsonuna doğru bir azaltma getireceğini ve 2014 yılı ortalarına doğru son vereceğini piyasalarla paylaştı. FED Dünya piyasalarında canlanmaya destek için halen 85 milyar dolarlık tahvil varlık alımı yapıyor.

FED KARARLARI DÜNYAYI NASIL ETKİLEYECEK?
Bildiğiniz üzere Dünya 2008 yılında Amerikan merkezli bir ekonomik krizle tanıştı. Yaşanan kriz Dünya'nın en büyük sermayeli bankalarını batırdı ve zaman ilerledikçe kriz diğer ülkelere yayıldı. 'Sürekli birlikte olduğun yakın arkadaşın grip olunca senin gribe yakalanma olasılığın yüzde seksen artarmış.' Amerikan'ın en yakın mali arkadaşı Avrupa sonunda hastalığa yakalanan ülke oldu. Dünyanın en büyük iki iktisadi kıtası'nda ekonomik kriz dediğimiz bir hastalık kendini gösterdi. FED hem hasta hem doktor görevini üstlenerek Dünya'ya şöyle bir reçete yazdı:

FED Dünya tahvil piyasasına aktif alıcı olarak girecek ve bu piyasadaki en güçlü rakip ABD hazinesinden yüksek montanlı varlık alımları yapacak ve onu Dünya rekabetinden uzak tutacak. ADB hazinesi ihraç ettiği varlıkları hazır alıcı FED'e sattığı için Dünya rekabetinde yer almayacak ve faiz oranları tüm ülkelerde geri çekilecek. Faiz oranlarının düşmesi yatırım yapma maliyetlerini düşürecek ve yatırıma özendirici etki yapacak. Tüm Dünya'da yatırımlar artınca çarklar dönmeye başlayacak, çarklar işleyince istihdam, büyüme sorunları çözülecek ve Dünya ekonomik krizden kurtulacak. Geldiğimiz noktada hasta doktorun yazdığı reçete kelin ilacı olsa sürer kendi başına misali pek işe yaramadı gibi görünüyor.

PARA ANAVATANINA DÖNÜYOR!
Her malın bir anavatanı vardır. Örneğin kayısının ana vatanı Malatyadır. Futbolun anavatanı Brezilyadır. Paranın anavatanı ise Amerika Birleşik Devletleridir. ( Adamlar 1943'te Bretton Wood'la Dünyaya öyle bir gol atmışlar ki Amerika'da bir nesil bu golün nimetini yedi gezdi. Gol rezerv paranın dolar olacağını kabul ettirmekten başka bir şey değildi) FED bir anlamda varlık alımlarıyla sermayeyi tüm Dünyaya misafirliğe gönderdi, sermayeye dedi ki:
- Gidin ve orada işler düzelene kadar, Keynes'in meşhur çarpan etkisi gerçekleşene kadar orada kalın!

Keynesin meşhur çarpan etkisi yaklaşımı: Türkiye'nin parası olursa Almanya'dan otomobil satın alır. Almanya'nın parası olursa Amerika'dan yazılım satın alır, çarklar döner. Küçük çarkı çalıştır büyükler dönmeye başlasın misali.

Geldiğimiz noktada FED misafir olarak gönderdiği sermayeyi geri çağırmaya hazırlanıyor. Kurt sürüsüne uludu. Arılar oğul verdi FED toplanması için taşları birbirine vurdu ve ses çıkardı. Sesin sesine sermaye gidecek. İster böyle anlatayım ister semt pazarı örneğiyle. Bir gerçek var ki Dünya tahvil pazarı en güçlü alıcısını yitirmek üzere. Rekabet artık daha güçlü ve faizler daha yüksekte olacak. (Bknz. Semt pazarı örneği)

FED KARARLARININ TÜRKİYE'YE ETKİSİ NASIL OLACAK?Olumsuz olacak. Türkiye uzun zamandır kısa vadeli uluslararası sermaye akımlarının etkisiyle dümeni iyi kötü döndürebiliyordu. Yurt dışından kısa vadeli sermaye girişleriyle vakti gelmiş borçlarını ödüyordu. Birileri de bunu yüksek iktisadi başarı olarak halka bir güzel servis ediyordu. Geldiğimiz noktada bu yılın sonuna doğru ve gelecek yılın başında sermaye girişlerinde ciddi azalmalar göreceğiz. Vadesi gelen borçler ise ödenmek zorunda, Türkiye vade ödemelerini gerçekleştirirken iki şeye artık katlanmak zorunda biri yüksek kur ve ucuz Türkiye varlıkları ki bunun riski yüksek döviz açığı olan özel sektörün sıkıntıya girmesidir. (Yüksek kur sayesinde daha az cari açık ve dış Dünyaya ucuzlayan yerli varlıklara gelen talep ve para girişleri) Bir diğeri ise yüksek faiz ve daha cezbedici getiriler. Her ikisi de bizim için iyi olmayacak şeyler. Özetle FED saat tam 12 olduğunda GONG u çalacak ve prensesi cadıya, atları fareye ve arabayı bal kabağına dönüştürecek saati kurdu. Saat işlemeye başladı.

(Bknz. Türkiye ekonomisinde adım adım ekonomik krize 1,2,3,4,5,6,7,8,9)

Sevgilerimle.

Son söz: PARA ASLA UYUMAZ!

Mustafa ÖZTÜRK