Yaz dönemini iyi geçiren küresel hisse senedi piyasası Eylül ayını kötü geçirdi. Olabildiğince pozitif gelişmelere göre fiyatlanan endeksler, bu ay Çin etkisiyle gerilemeye başladı, ardından FOMC toplantısı şahin fiyatlandı ve son olarak da dolardaki yükselişle 3. çeyreğin son ayı negatif geçti.
Çin’de sanayi üretimi ve perakende satışlardaki düşüşün ardından imalat PMI da 50,0 büyüme eşiği altına gerileyerek Ekim 2020 sonrası en düşük seviyeye indi. Gerek emtia ve enerjideki yükseliş gerek arz ve tedarik sorunu enflasyonu yükselten en büyük kalemler. Böyle olunca hem ABD hem de Euro Bölgesi’nde son yılların zirvesine çıkan enflasyonda bu yıl öyle belirgin bir geri çekilme de beklenmiyor. Küresel büyümedeki yavaşlama endişelerinin giderek artması risk iştahını da düşürüyor. Buna ABD tahvilleri ve gösterge endeksteki yükseliş de eklenince dolar güçleniyor.
Eylül ayında en çok takip edilen ürünlerdeki değişime baktığımızda;
Gümüş bu ay %10’a yakın değer kaybetti ve fiyat 24.87 dolardan 21.42 dolara gerileyerek 22 Temmuz 2020 sonrası en düşük seviyeyi gördü. Metalin sene başı kaybı da %18’e yükseldi. Fiyat önemli destek olarak izlediğimiz 22.50 doları kırdı ve grafikte de belirttiğimiz gibi bu seviye altı 21.0 dolara doğru düşüşü devam ettirebilir. Temmuz 2020’deki hızlı yükseliş hareketinin tamamlanması içinse 18.87 dolar oldukça önemli bir seviye, bu seviyenin kırılması orta vadede düşüş trendinin de güçlenmesi anlamına geliyor.
EUR/USD dün 1,16 seviyesi altına inerek 24 Temmuz 2020 sonrası en düşük seviyeyi gördü ve paritenin bu yıl içi kaybı %5’e yükseldi. Geçen haftaki raporumuzda 1,1630-1,16 aralığına doğru düşüş beklediğimizi belirtmiştik, fiyat dün DXY’deki sert yükselişle 1,1589’a geriledi.
Grafikte paritedeki iki önemli yükseliş dönemi yer alıyor. İlkinde 2020 Mayıs sonu Haziran başında 1,08’den başlayan ve 1,13’ü aşan yükseliş var. İkincisinde ise bu seviyeden 1,19’a doğru hareket var. Fiyat sonrasında 1,23’e kadar çıktı, fakat geri çekilmelerde 1,16’yı korudu. 1,16 seviyesi bu nedenle oldukça önemli bir destek ve kırılması durumunda 1,13 hareketinin düzeltmesi olarak 1,1525 ve 1,1428 desteklerine doğru düşüş sürebilir. Tabii bu orta vadeli bir beklenti. Biz kısa vadede 1,16 üzerindeki hareketin 1,1670-17 aralığında sınırlı kalmasını bekliyoruz. Düşüşlerde de 1,1525’i ilk önemli destek olarak izleyeceğiz.
ABD Dolar Endeksi’de önemsediğimiz 94,65 direncine yaklaşıldı, fiyat dün 94,43 ile bir yılın zirvesine çıktı. Endekste gelecek olası geri çekilmelerde 93,0 tabanı korundukça yükseliş 95,40’a doğru devam edebilir.
Nisan ve Mayıs’taki kaybıyla yıllık bazda negatif tarafa geçen endeks, Haziran’ın ardından Eylül performansıyla %5’e yakın primlendi.
Dolardaki yükseliş nedeniyle elbette gelişen ülke paralarında da kayıplar oldu, fakat TL’deki kaybın büyük kısmı zaten doların küresel piyasalarda gerilediği yılın ilk yarısında yaşandı, sebebi de para politikası başta olmak üzere iç dinamiklerdi. Eylül’de hem Fed şahin davrandı hem de TCMB beklenmedik bir faiz indirimi yaptı. Böyle olunca zayıf TL ve güçlü dolar etkisiyle kur dün 8,9579 ile rekor kırdı. 9,0 seviyesine çok yakın olan fiyatta elbette bu eşik artık yeni bir aralık olduğu için son derece önemli ve kısa vadede 8,74 üzerinde her yükseliş yeni bir rekora neden olabilir. USD/TRY kurunun bu ayki kaybı %7 olurken sene başı kaybı da %20’ye yaklaştı.
*Uzun vadeli grafikte görülen rekor seviyeler yer alıyor.
Bu ayın en dikkat çeken yükselişlerinden birini de brent petrol gösterdi, fiyat 80.70 dolar ile son üç yılın zirvesine çıktı ve aylık bazda %10’a yakın primlenen brentin sene başı getirisi de %51 oldu. Fiyatta kısa vadede 76.0 dolar üzeri güçlü alım bölgesi olarak takip edilirken 83.30 dolar ve 85.0 dolar da direnç olarak izleniyor.