Bu hafta Fed yetkililerinin açıklamaları önemliydi ve üyeler daha fazla faiz artışına piyasaları hazırlamaya başladı. Fed’in para politikasına dair düşüncemizi son yazılarımızda paylaştık. Bugün ise hem Fed hem savaşın yarattığı küresel risklerin hem de yurt içi risklerin TL varlıklara olası yansımalarına değinmek istiyoruz.
Salgın sonrası arz – talep dengesizliği ve petrol üretici ülkelerin daha fazla kazanç politikası ile yükselen petrol, 2022’nin ilk çeyreğinde (bugün itibarıyla) %52 yükseldi. Brent yeniden 120 dolar üzerine çıktı.
Petrol fiyatlarında ay başında yaşanan yükseliş yurt içinde de seri ve yüksek oranlı zamlara neden oldu. Sonrasında sınırlı bir indirim geldi, ama bu hafta tekrar zam yapılıyor. Bugün itibarıyla motorinin litresi 22 TL’de, benzin de 20 TL’ye yakın.
Savaşın devam etmesi, yaptırımlar, restleşmeler derken petrolün daha da yükselmesi bekleniyor ve her yükseliş yurt içinde zam demek, enflasyon demek.
Öte yandan pamuk fiyatları 10 yılın en yüksek seviyesinde. Dövizdeki rekor yükselişler nedeniyle tekstil sektöründe ciddi sorunlar başlamışken şimdi de ana malzemedeki fiyat artışı yine zam demek.
Buğday için de mısır için de aynı durum söz konusu bu da gıda enflasyonunu artırıyor. Küresel enflasyona ek yurt içinde şeker ve kırmızı etteki yükselişi de sepete eklersek enerji kalemi, giyim kalemi, gıda kalemi yani genele yayılan bir fiyat artışı olduğunu görüyoruz. Dolayısıyla %54,4 olan Şubat enflasyonunun Mart’ta %60’a yaklaşması ve belirsizliklerin devam ettiği bu dönemde bu oranın da zirve olmayacağı aşikâr.
Savaş dünyayı etkiledi, küresel bir fiyat artışından Türkiye’nin etkilenmemesi mümkün değil, şeklinde bir eleştiri doğru, ama eksik. Çünkü bugünkü enflasyonu 54,4 oranına savaş ya da küresel riskler getirmedi. Biz zaten 2021’i en yüksek enflasyon artışı ile kapattık. Neden diğer ülkelere göre enflasyon bizde fazla arttı? Bunun nedeni enflasyon ve faiz döngüsüne farklı bakılması ve kurdaki yükseliş oldu.
2021’in Eylül ayına kadarki döneme bakalım:
ABD ile kıyaslama son derece yanlış, ama maalesef bu yönde sürekli bir kıyaslama yapıldığı için önce ABD örneğini verelim. ABD’de Ocak 2021’de %1,4 olan enflasyon Eylül’de %5,4 oldu ve yılı %7 ile kapattı.
Gelişen ülkelerden Güney Afrika’ya baktığımızda, enflasyon Ocak 2021’de %3,2, Eylül’de %5 ve yılsonu %5,9.
Brezilya’da enflasyon Ocak 2021 %4,6, Eylül %10,25 ve yıl sonu %10,06.
Mısır’da enflasyon Ocak 2021’de %4,3, Eylül’de %6,6 ve yıl sonu %5,9.
Türkiye’de enflasyon Ocak 2021’de %14,97 olan enflasyon Eylül’de %19,58 oldu. Yıl sonunda ise %36’ya çıktı.
*Negatif faizde de belirttiğimiz hiçbir ülkede reel kayıp fazla değil.
Tüm ülkelerde artan enflasyon Eylül itibarıyla Türkiye’deki gibi hızlı bir artış yaşamadı. Bizde nasıl ki Kavcıoğlu Eylül’de faiz indiriminin sinyalini verdi, kur çıkmaya başladı, dengeler bozuldu ve enflasyondaki artış hızlandı. Ancak daha kötüsü, yine hiçbir ülkede Aralık- Şubat dönemindeki enflasyon hızı bizdeki kadar yüksek değil, bunun nedeni de kurun enflasyon üzerindeki etkisinin sürmesi. Yani rakamlarla uzunca belirtmemizin nedeni, enflasyonun bu kadar yüksek olmasında küresel değil yurt içi gelişmelerin etkili olduğudur. Oysa bu dönemde kur sakin, ama gecikmeli yansımalar devam ediyor. Şimdi buna bir de Mart ayında yukarıda belirttiğimiz fiyat artışlarını da eklersek TCMB’nin %5 orta vade hedefinin artık orta değil çok uzun vade olduğunu da söyleyebiliriz.
Yılın ilk çeyreği dünya için de Türkiye için de kötü geçti, fakat 2. Çeyrekte hiç değilse iç riskleri azaltmak bizim elimizde. Fed’in daha agresif davranacağı bir sürece giriyoruz ve birçok gelişen ülke merkez bankası 2021’in ikinci yarısı itibarıyla sıkılaşmaya başladı. Bizde tüm olan ve olacaklara rağmen %14 faiz korunursa enflasyonun düşmesi ya da kurda düşüş olması ihtimali çok zayıf.
Bu dönem içinde enflasyon ve kur etkisini azaltmak için faiz artışının önemli bir seçenek olduğunu herkes biliyor. Ama bu durum gündem dışı.
13,80’lerden 14,80’lerde yataylık arayan USD/TRY kurunda 15,65’i ilk direnç noktası olarak izliyoruz ve geçen haftanın ardından bu hafta da 14,80 üzeri kapanış olması kurda yukarı yön olasılığını daha da güçlendirebilir.
