Bugünkü yazımızda enerji ve emtia gurubundaki fiyat artışlarına değinmek istiyoruz. Türkiye'de A'dan Z'ye her şeyde fiyatlar artarken dünyada bu kadar olmasa da uzun yılların ardından en büyük enflasyon yaşanıyor. Yüksek enflasyondaki en önemli paya ise enerji ve metallerdeki artış neden oluyor.
Nedenlerine ve etkilerine baktığımızda;
Pandemi öncesi 60 dolar üzerinde olan brent petrol, ülkelerin kapanmaya gitmesi ile 15 dolara kadar geriledi, vadelilerde ise eksiye düştü, yani satılan kağıdın üzerine para verilir hale geldi. Çünkü karantina sürecinde tüm ekonomik faaliyetler durdu ve üretim olmadığı için petrol stokları da boşa çıktı. Ama bu durum kısa sürdü, nihayetinde karantina bitecek ve çarklar yeniden dönecekti. Öyle de oldu. Ülke ülke değişse de genel olarak dünyada Mayıs 2020 itibarıyla karantinalar kaldırıldı, oysa salgında azalma yoktu, ama dedik ya çark dönmeli, sistem para kazanmaya devam etmeliydi.
Piyasalar da üretici ülkeler de stokların bitmesiyle petrol talebinin artacağını biliyordu. Günlük üretim artmaya başladı, çünkü talep yükseldi, ama stoklar bittikten sonra arz yetersiz kaldı. Talebi hemen karşılayan bir az ile fiyatları eski seviyelere çıkarmak zaman alır. Kartel ülkelerin de bu süreçte ciddi kayıpları olduğu ve bunu kapatmak için de arzı düşük tutmak gerektiği konusunda üyeler hemfikirdi. Gerekçe olarak da devam eden pandemi ve yeni varyantlar gösterildi. İşe de yaradı. İşin bir de tedarik kısmı var. Artan fiyatlar taşımacılık maliyetlerini de yükseltti ve haliyle koşullar giderek zorlaştı. Bu dönemde demir, alüminyum ve diğer emtia grubunda da artışlar oldu. Çip krizi derinleşti, inşaat maliyetleri hiç umulmayan seviyelere çıktı, otomobil fiyatları ev fiyatlarına yaklaştı vs. Tüm bu gelişmelerin topyekün sonucu ise enflasyon oldu.
Dünyada enflasyon yükseliyor ve enflasyonu yükselten durumlarda da gidişat yükseliş yönünde olmaya devam ediyor.
Milyarlık nüfusa sahip Çin'de vaka sayısı çift hanede ve bölgesel karantinalar uygulanıyor. Alüminyum stoklarına sahip bölgelerden birinde karantinaya gidilmesiyle fiyatlar arttı. Çip krizi de sürerken ticaret yapılan Avrupa Bölgesi'nde de etkisini hemen gösterdi. İşte küreselleşmenin örneğini bugünlerde yine görüyoruz.
Bu ay metaller ve petroldeki yükselişin devam etmesi küresel enflasyonun da artacağına işaret ediyor. ABD'de petrol stokları azaldı, benzin fiyatları son yılların en yüksek seviyesine çıktı. Yarın açıklanacak olan %7'lik enflasyonun daha da artması bekleniyor.
Ülkemizde ise tüm bu gelişmelerin elbette ki etkisi çok büyük, ama kabul etmek gerekir ki %48'lik enflasyonun tek açıklaması bu değil. 2021 yılında Türkiye'de uygulanan para politikası Türk lirasının değer kaybındaki en önemli neden oldu. Faizi sebep enflasyonu sonuç gören düşünce ile faizler düşürüldü, fakat enflasyondaki yükseliş de hızlandı. Ocak ayında enflasyon %48'i aştı. Şubat için göstergeler olumsuz, çünkü belirttiğimiz gelişmeler zaten maliyet demek, yurt içindeki elektrik maliyeti zaten kendi başına uzun satırlar alacak bir durum, öte yandan Akdeniz'deki hava koşullarının sebze fiyatlarını artırması ve akaryakıttaki seri zamlar nedeniyle %50'nin aşılması şaşırtıcı olmayacaktır.
Merkez bankaları neden sıkı para politikasına geçiyorun cevabını da tüm bu açıklamalar veriyor. Enflasyonu dizginlemek için! Yani enflasyon yükseldiği için faizler artırılıyor, çünkü enflasyon sebep faiz ise sonuçtur. Ve bu objektif ya da lokal bir kültürel yorumlamaya da açık değildir!
Gösterge brent petrolde 100 dolar yolunda 91,75 doları direnç olarak izliyorduk, günlük bazda bu seviye aşılıp 94 üzeri denendi, fakat bizim için haftalık kapanışlar önemli. Fiyat bugün 90,50 dolar yakınında işlem görüyor. Kısa vadede 91,75 dolar altında 85 doları destek olarak izleyeceğiz. Biraz daha geniş mesafede ise 76 dolar üzerinin güçlü alım bölgesi olduğunu yine hatırlatmak isteriz. Fiyatlardaki düzeltmelerin sınırlı kalıp alımların sürmesini bekliyoruz.
Grafikte de belirttiğimiz gibi, fiyat Haziran ayında 76 doları denedi ve geri çekilme sınırlı kaldı. Ardından 76 dolar üzeri alım hızlandı. Ekim sonu Kasım başında 85 dolar denendi, düşüş sınırlı kaldı ardından bu direnç aşıldı. Şimdi 91,75 dolar denendi ve geri çekilmeyi yaşıyoruz. Düzeltmelerin sınırlı kalması ile bu seviyenin de aşılması olasılığı güçlü. 50 ve 100 günlük HO seviyeleri de 82 dolar yakınında kesişiyor, teknik olarak yukarı yönlü kırılım alımların devamı anlamına gelir.
