40% İndirim
💎 WSM, Aralık ayında Yapay Zeka ile seçildiğinden beri %+52,1 yükseldi! Premium hisse seçimlerine ulaşınHemen Erişin

Döviz Rezervi Nedir? Merkez Bankası Rezervi Neden Önemlidir?

Yayın Tarihi 06.03.2021 12:20
Güncelleme Tarihi 05.02.2024 17:34

Dünyada 2020’ye damgasını vuran olay pandemi oldu ki halen de etkileri devam ediyor. Yurt içinde de pandemi hiç kuşkusuz en önemli başlık ancak ekonomik olarak yıl içinde en çok tartışılan bir diğer konu ise rezervler oldu. TCMB’nin rezervlerindeki azalmaya dair gelen eleştirilere Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Bir süredir zaten ekonomik saldırı altında olan Türkiye’nin salgınla birlikte uluslararası alanda ortaya çıkan finansal dalgalanmalara karşı tedbir geliştirmesi gerekiyordu. Bu zorlu dönemde ödemeler dengesi tarafında bir sıkıntıyla karşılaşmamak için planlı ve kontrollü döviz işlemleri yapıldı. Yapılan bu döviz işlemlerinin tamamı piyasa kuralları içindedir ve hukuka uygundur. Ne dövizin buharlaşması ne de bir istismar, haksız kazanç, hukuka ve ahlaka aykırı işlem söz konusudur. Bu döviz işlemler sayesinde ülkemiz uluslararası alanda ciddi etkilere yol açan şoklara rağmen hedeflerine bağlı kalmayı başardı” açıklamasını yaptı.

Sıklıkla gündeme gelen döviz rezervi nedir?

TCMB, döviz rezervlerini şöyle tanımlıyor: Bir ülkenin döviz rezervleri, dış ödeme zorluklarının yaşanması durumunda parasal yetkililer tarafından kontrol edilen, kullanıma hazır dış varlıklardır.

Rezervler nelerden oluşur?

• Konvertibl (birbirlerine dönüştürülebilir) döviz varlıkları (euro, ABD doları, İngiliz sterlini vb.)
• Uluslararası standartta altın
• Özel Çekme Hakları
• Uluslararası Para Fonu (IMF) Rezerv Pozisyonu

Döviz rezervleri neden önemlidir?

Ekonomik şoklara karşı dayanıklı olabilmek, dış borç ödemelerine destek sağlayabilmek, ekonomik iyileşmeyle ülke risk priminin azalması sonucu borçlanma maliyetlerini düşürebilmek ve de dış yatırımı çekecek güvene sahip olabilmek rezervlerle doğrudan ilişkilidir.

Merkez bankaları neden rezerv tutar?

• Uygulanan para ve kur politikalarını desteklemek,
• Kriz zamanlarında yaşanan şokların ülke ekonomisi üzerindeki olumsuz etkilerini en aza indirmek,
• Dış borç ödemelerini gerçekleştirmek ve ülkenin diğer döviz ihtiyaçlarının karşılanmasına yardımcı olmak,
• Ödemeler dengesi kaynaklı ihtiyaçlar için gerekli döviz likiditesini bulundurmak için.

Döviz rezervlerinin ekonomik zorluklar halinde kullanılabilmesi dışındaki amaçları nelerdir?

2001 yılında dalgalı kur rejime geçilmesiyle döviz piyasalarındaki oynaklık da arttı, merkez bankası da gerekli durumlarda oynaklığı azaltmak için döviz rezervlerini kullanmaktadır. Bu noktada TCMB’nin iki önemli açıklamasını eklememiz gerekir:

İlki, merkez bankasının bir kur hedefinin olmaması,
İkincisi ise kur hedefi olamamasına karşın gereklilik durumu.

Merkez bu gereklilik durumunu şu ifade ile açıklamaktadır: “TCMB, döviz piyasasının sağlıklı çalışması ve döviz likiditesinin desteklenmesi amacıyla, döviz arz ve talep gelişmelerini yakından takip ederek gerekli önlemleri almaya devam etmekte, piyasa derinliğinin kaybolmasına bağlı olarak spekülatif davranışlar sonucunda kurlarda sağlıksız fiyat oluşumları gözlenmesi ve aşırı oynaklık durumlarında piyasaya esnek ihaleler yoluyla veya doğrudan müdahale edilebilmektedir.” Yani enflasyonda kısa-orta ve uzun vadeli hedefi olan merkez bankasının kur tarafında böyle bir hedefi yok, ancak kurdaki görülecek oynaklığın enflasyon başta olmak üzere hedeflenen göstergelerde bozulma yaratma riski oluştuğunda, merkez gerek sözlü yönlendirme gerekse de döviz ihaleleri ve faiz yoluyla müdahale edebiliyor. Bu Fed’den ECB’ye kadar neredeyse tüm merkez bankalarında bu şekilde uygulanıyor.

Brüt rezervler ve net rezervler nasıl hesaplanır?

Geçen hafta zorunlu karşılıklar yazımızda belirttiğimiz gibi bankalar TL ya da döviz mevduatlarının TCMB tarafından belirlenen oranını teminat olarak merkez bankasında tutar. Ayrıca merkez bankası swap yoluyla da bankalardan borç alır. Dolayısıyla TCMB’nin hesabında yer alan tüm döviz hesapları brüttür, bu hesaplar içinde bankaların zorunlu karşılıkları ve swaplar çıkarıldığında ise net rezervlere ulaşılır.

TCMB’nin rezervleri 2020’de ne kadardı?

Şubat ayında 107,8 milyar dolar alan toplam döviz rezervleri Mayıs ayında 84,4 milyar dolara, Kasım ayında da 82,3 milyar dolara geriledi, bu seviye son yılların en düşük seviyesi oldu.

Toplam rezervlerdeki güncel rakam nedir?

Kasım sonrasında yükselişe geçen toplam rezervler 26 Şubat itibarıyla 95,2 milyar dolar oldu. Rezervler içinde altın rezervleri 40,7 milyar dolar, brüt rezervler ise 54,5 milyar dolar oldu. Net uluslararası rezervler de 13,9 milyar dolar oldu.

2020’de rezervlerdeki kayıp için bazı siyasi parti yetkilileri, ekonomist ve bankacıların hesaplamaları swap hariç yaklaşık 50 milyar dolar kadar eksi seviyede olduğu yönünde, ancak TCMB verilerinde bu tutarda bir rakam yer almıyor. TCMB, enflasyon hedefinden +/- %2 puan üzerinde sapma olması durumunda hükümete açık mektup gönderir ve merkez, Şubat ayı başındaki açık mektupta 2020 içinde rezervlerde azalma olduğunu belirterek şu açıklamayı yaptı:

Küresel belirsizliklere ek olarak yurt içinde enflasyon beklentilerinin bozulması dolarizasyon eğiliminin güç kazanmasına yol açmıştır. Sermaye çıkışları ve dış finansman ihtiyacındaki artışla birlikte rezervler gerilemiştir. Bu dönemde yurt içi yerleşiklerin döviz ve altın talebi artmış; altın ithalatının tarihsel ortalamalarının oldukça üzerine çıkması dış dengeyi olumsuz etkilemiştir. Makrofinansal risklerin artması ve bekleyişlerin bozulmasıyla portföy ve swap piyasalarından yüksek hacimli yabancı sermaye çıkışları gözlenmiştir. Eş anlı olarak yurt içinde mevduat dolarizasyonunun- kuvvetlenmesi ve reel kesimin yabancı para yükümlülüklerini azaltma eğiliminin hızlanması da dış finansman ihtiyacını önemli ölçüde artırmıştır. Böylelikle, yurt içi talep kaynaklı hızlı büyümenin yol açtığı dış dengesizlikler, ülke risk primlerini yükseltmiş, döviz kurları ve rezervler üzerinde baskı oluşturmuştur.”

Cumhurbaşkanı Erdoğan, geçen ay yaptığı açıklamada rezervlerdeki azalmanın kur hareketi başta olmak üzere fiyat kontrolünün sağlanmasından kaynaklandığını ve bunun da hukuki dayanaklar içinde yapıldığını ifade ederken, rezervlerdeki azalmanın eleştirilen 130 milyar gibi bir tutar olmadığını belirtti. Merkezin resmi verilerinde de rezervlerde eksi seviyeler yer almıyor, ancak her koşulda sermaye akışında güven en önemli faktör ve yıl içinde bu konuda yaşanan gelişmelerin rezervlere dair kaygı yarattığı da aşikar.

Son yorumlar

MİLLET,NE İDİĞİ BELİRSİZ DÜRZİLERİN UYDURDUGU YALANLARIN PEŞİNDEN KOŞMASIN,EKONOMİ HAKKINDA BİLGİLENSİN
Tüzel kişi olarak investing makale yazmaz. Makalenin bir yazarı olur. Böyle olmayınca doğal olarak investing manipülasyon peşinde diye düşünürüm...
Bu makalenin yazarı kim?
hocam bürut rezervlerden swap ve vb cikarinca -45 milyar dolar gibi bi sonuc ortaya cikiyor
Aciklamalar ,iktidarların da spekulasyon yaptığının bir itirafıdır.
adamlardaki beyinebakya cücuk
hangi ülke yada hangi kurum Türkiyeye saldırıyor bir bunu açıklamadınız gitti
"Ben dış güçler lafına katılmıyorum." Kral IV.RTE
Kardeş dış güçler işte karıştırma, dünya dışı varlıklar olması muhtemel, o yüzden "gökyüzüne bak ayı gör."
Döviz kuru hedefi yok derken direk yalan söyleniyor.. Ne gerek var bu yalana.. Sabah akşam yalan yalan yalan..
130 milyar dolar nerde? Dağa kaçtı? Dağ nerde? Balta kesti? Balta nerde suuya düştü?Su nerde? İnek içti? İnek nerde? Aç kalınca sorgulamayı öğrendi ? YAAA ! Böyle dostlar.....
Uygulamamızı Yükleyin
Risk Açıklaması: Finansal araçlar ve/veya kripto paralarla işlem yapmak yüksek seviyede risk içermektedir ve yatırım miktarınızın bir kısmını veya tamamını kaybetmenize sebep olabilir, bu sebeple tüm yatırımcılar için uygun değildir. Kripto para fiyatları aşırı derecede hareketlidir ve finansal haberler, politik olaylar ve düzenleme kurumları gibi konulardan kolaylıkla etkilenir. Kaldıraçlı işlem yapmak finansal riskleri yükseltmektedir.
Diğer finansal araçlar veya kripto paralar içinden tercihinizi yapmadan önce, yatırım nesnelerinizi, deneyim seviyenizi ve risk iştahınızı dikkatlice gözden geçiriniz ve ihtiyacınız olduğunda profesyonel tavsiye almayı deneyiniz.
Fusion Media sitede yer alan bilgilerin gerçek zamanlı ya da isabetli olacağının mutlak olmadığını hatırlatır. Tüm borsa fiyatları, endeksler, vadeli işlemler, Forex ve kripto para fiyatları, borsalardan değil piyasa düzenleyicileri tarafından oluşturulur, bu sebeple fiyatlar isabetli olmayabilir ve gerçek piyasa fiyatlarından farklı olabilir, bu da buradaki fiyatların fikir verme amaçlı olduğunu ve ticari amaçlar için uygun olmadığını gösterir. Fusion Media veya herhangi bir sağlayıcı, buradaki bilgileri kullanmanız sonucu oluşacak olası kayıplarınızdan ötürü sorumluluk taşımamaktadır.
Bu sitede yer alan bilgileri, Fusion Media ve/veya veri sağlayıcıdan yazılı izin almadan kullanmak, saklamak, kopyasını üretmek, görüntülemek, düzenlemek veya dağıtmak yasaktır. Fikri mülkiyet hakkı, sitede yer alan verileri sağlayanlara ve/veya borsalara aittir.
Fusion Media reklamlarla veya reklam verenlerle etkileşiminize bağlı olarak internet sitesinde görüntülenen reklamlardan gelir elde edebilir.
İşbu sözleşmenin aslı İngilizcedir ve İngilizce ve Türkçe versiyonu arasında tutarsızlık olduğunda İngilizce versiyonu dikkate alınacaktır.
© 2007-2024 - Fusion Media Limited. Tüm Hakları Saklıdır.