Bugün dolar endeksi 20 yılın zirvesini, euro/dolar ise 20 yılın dip seviyesini gördü.
Bu hafta büyük merkez bankaları olmak üzere birçok merkez bankasının toplantı haftası oldu. Yüksek enflasyon nedeniyle hemen her ülke merkez bankası faiz artırırken Japonya ve Türkiye farklı politika ile ayrışıyor. Japonya, faizi sabit tutuyor ama yendeki değer kaybını engellemek için de piyasaya müdahale ediyor. Türkiye ise %80’lik resmi enflasyona karşı sanayi üretimi devam etsin, istihdam piyasası düşmesin diye faiz indirimine devam etti.
Dünya piyasaları bu hafta yoğun şekilde Avrupa ekonomisindeki yavaşlamayı fiyatlıyor. Avrupa borsaları bugün de %2 üzerinde satıcılı işlem görüyor.
Piyasalar Avrupa’da resesyonu fiyatlamakta haklı mı?
Bugün açıklanan verilere baktığımızda haklı diyebiliriz. Zaten yavaşlayan göstergelerdeki düşüş hızlandı son ayda.
Almanya’da imalat PMI 3 aydır daralma bölgesinde. Hizmet PMI ise Temmuz’da daralma bölgesine geçmişti, fakat Eylül’de düşüş oldukça hızlandı. Gösterge 45,4’e inerek Haziran 2020 sonrası en düşük seviyede. Fransa’da imalat PMI son ayda oldukça keskin bir düşüş yaşadı ve 47,8 ile yine Haziran 2020 sonrası dip seviyeye indi. Bölge imalat ve hizmet PMI göstergelerindeki düşüş de devam etti.
Bu düşüşler ne anlama geliyor?
Fransa’da, Almanya’da ve Bölge ortalamasında üretimin azaldığını, sektörlerin yavaşladığını gösteriyor. Haliyle bu yavaşlama büyümenin de ivme kaybetmesi, hatta düşüşün hızlanmasıyla küçülme yaşanması anlamına geliyor.
Avrupa’da ekonomik faaliyetlerin yavaşlamasının sebebi yüksek maliyetler. Bir taraftan yüksek enerji ve malzeme fiyatları üretimi yavaşlatıyor, diğer yandan tüketici, yüksek enflasyon nedeniyle harcamalarını kısıyor. Bu durumun devam etmesi son çeyrek ve 2023’ün ilk çeyreğinde bölge ekonomisinde küçülme olması yani resesyon yaşanması ihtimalini de fiyatlamaya dahil ediyor.
ABD’de üretim devam ediyor, talep düşüyor
ABD ekonomisi zaten iki çeyrek daraldı ve resesyonda. Bugün Eylül ayı PMI rakamları açıklanacak. Ancak Ağustos’u baz alıp son duruma baktığımızda;
Üretim tarafı 50 büyüme eşiği üzerinde, ancak son bir yılda düşüş olduğunu görüyoruz. Ağustos 2021’de 63 seviyesinde olan gösterge bu yıl 51’e geriledi. Yani ivme kaybı var ve riskli.
Dikkat çeken nokta ise tüketici talebindeki sert düşüş. ABD’de hizmet PMI Ağustos’ta 43,7’ye geriledi ki bu seviye Haziran 2020 sonrası dip. Neden? Sebebi enflasyon. Son ayda petroldeki düşüşe bağlı kalemlerde enflasyon artış hızı azalsa da gıdadaki fiyat artışı tam gaz devam ediyor.
ABD’de enflasyonu açıklayan Çalışma Ofisi’nin verilerine göre son ayda kira ve gıda fiyatlarında artış devam etti, hatta gıda enflasyonu yıllık bazda %11,4’e çıkarak Mayıs 1979’dan sonraki en yüksek seviyeye ulaştı. Hanehalkının temel ihtiyaçlarında zaten sürekli fiyat artışı olurken mecburen bunun dışındaki harcamalar da kısılıyor. Bu da hizmet sektöründe yavaşlamaya neden oluyor. Kış aylarında işin içine yakıt maliyeti de girince sektördeki durgunluk artabilir.
Dolar neden yükseliyor, euro neden düşüyor?
ABD ekonomisinde durumun iyi olduğunu söyleyemeyiz. Fakat doların yükselmesinin sebebi küresel talep. Nenden piyasalarda dolara olan talep artıyor derseniz bunun en önemli sebebi alternatiflerin de getiri sağlamaması. Emtia tarafında ralli sonrası düşüş var, gelişen ülkelerde enflasyon faiz makası yüksek. ABD’de faizlerin 2023’te de yüksek kalacağı beklentisini bu hafta Fed kuvvetlendirdi. Dolar göstergesi ve tahvil faizlerinde de bunun fiyatlaması ile yükseliş var.
DXY bugün 112 seviyesi üzerini test etti. Endekste 89 seviyesinden başlayan hızlı harekette bugün 112 görüldü. Yakın vadede 108 üzerinde kalındıkça 113 hedefli yükseliş beklentimi yinelersem 113 üzerini piyasa dengeleri - özellikle para piyasasında – açısından riskli görüyorum. Tahvil faizleri ve endeksteki yükselişin hızlanması yılın son çeyreğinde borsalarda hatırı sayılır bir gerilemeye neden olabilir.
Dolar endeksinde 108 üzerinde 113 önemli, bu direncin de aşılması durumunda 115,30 söz konusu olabilir. Ama önce 113 hareketindeki istekten emin olmak gerekir.
Euro/dolarda bugün 0,9750 görüldü. Paritede 0,9650’yi izlediğimi de yineleyerek önemli gördüğüm işlem bölgelerini belirtmek isterim:
Düşüşün hızlandığı Temmuz ayını izlersek 1,0370’in kırıldığını görüyoruz. Temmuz’da bu seviyenin kırılmasıyla ilk dip olan 0,9950 görüldü. Ağustosta gelen toparlanma 1,0370’i aşamadı ve bu sefer düşüş 0,98’li seviyelere indi. Bugün ise 07,50 görüldü.
1,0370 - 0,9650 aralığı paritenin düşüş trendini güçlendiren satış bölgesi. 0,9650 altı ise sert satış bölgesi. Nereye kadar? Takipte izlediğim ilk seviye 0,88.
Eğer parite 0,9650 desteğini korursa ilk belirttiğim aralık içinde devam edebilir işlemler. Şimdilik, dolar göstergesinde 113’ten emin olunmasını gerektiğim gibi 0,9650’nin altındaki istekten de emin olunması gerektiğini belirtmek isterim. Haftalık kapanış ve işlem aralıklarını takip etmekte fayda var.
