Son iki haftada yaşananlar Borsa İstanbul yatırımcısını, özellikle sisteme yeni giren ve nispeten borsa tecrübesi düşük olan kesimi oldukça zorladı. Bu da çok doğal çünkü üst üste gelen seri düşüşler, devre kesicilerin çalıştırılması ve toplam 1100 puana yakın bir kayıptan söz ediyoruz.
Elbette piyasaların kırmızı renge büründüğü günlerde insanların psikolojileri bozuluyor ve sanki bir daha hiç yükselmeyecek gibi bir düşünce hakim oluyor. Tabii buna "biz demiştik" demek için pusuda bekleyen sosyal medya fenomenlerinin karamsar paylaşımlarını da eklediğimizde durum iyice içinden çıkılmaz bir hal alıyor.
Fakat Türkiye’nin içinde bulunduğu koşullar doğru değerlendirilirse aslında borsada yukarı yönlü trendin devam ettiğini, iki hafta boyunca yaşanan satışların bir düzeltme hareketi olduğunu görmek daha da kolaylaşacaktır.
Peki bu satışların bu kadar hızlı ve sert oluşunu neye bağlamak gerekir?
Gerçekten çok primlenmiş şirketler vardı ve kar realizasyonları geldi
Borsaya yeni gelen yatırımcı hiç düşüş görmemişti ve panik satışları arttı
Kredili işlem tutarı tarihin en yüksek seviyesindeydi ve tamamlama çağrıları ile birlikte satışlar derinleşti
Bilanço dönemi öncesi güçlü şirketleri daha ucuz seviyeden almak isteyen balinalar bu durumu daha da derinleştirdi
Elbette tüm bunları fırsat olarak gören manipülatörler de yine sahne aldı
Belirttiğimiz tüm hususlar ve yaşanan satışlardan sonra borsanın yönünü yukarı çevireceğini ve yükseliş trendinin daha da güçleneceğini söylerken dayanaklarımız neler? Gelin onlara bir bakalım;
Yüksek enflasyon ve mevduat faizlerinin düşüklüğü. Yani negatif reel getiri
KKM uygulaması devam etse de bütçe ve merkez bankasına getirdiği yük ve bu nedenle aslında ekonomi yönetiminin açıkça ifade edemese de mevduat sahiplerinin KKM’den çıkmasını arzu etmesi
Dolar/TL’nin baskılanması ve dolarizasyonun istenmemesi
Seçim ekonomisi uygulanması ve para arzını artıracak adımlar atılması (EYT, maaş zamları, vergi muafiyetleri, kgf paketleri, konut kredi kampanyaları vs.)
Sn. Cumhurbaşkanı ve Sn. Nebati’nin borsaya dair pozitif açıklamaları
Çok sayıda yeni yerli yatırımcının borsaya gelmesi
Ayrıca yeni bilanço döneminde şirket karlarının da -en azından bilinen güçlü şirketler için- yüksek gelme potansiyeli
Tüm bu hususlar seçim sürecinde artarak devam edeceği için borsada bir müddet daha yön yukarı olacaktır. Aksi durumda borsada da getiri bulamayan yatırımcı yeniden dolar, altın vb. alanlara yönelecek ve dolarizasyon artacaktır.
Bu da ekonomi yönetiminin bugüne kadar uyguladığı tüm politikaların heba olması ve arzu ettiklerinin tam tersi bir sonucun doğması anlamına gelir.
Dolayısıyla iç dinamikler borsayı seçim sürecinde desteklemeye devam edecek gibi görünüyor.
Peki bunun tam tersinin olması ihtimali hiç mi yok? Elbette olabilir. Çünkü bunun adı piyasa.
Peki hangi şartlarda negatif senaryo devreye girebilir?
Uluslararası jeopolitik riskler. Şu an soğutulan savaş gündeminin yeniden ve daha şiddetli bir şekilde ısıtılması.
Aynı şekilde şu an gündemde olmayan ama her an küresel büyük oyuncular tarafından gündeme getirilebilecek olan salgın tedbirleri.
Dünyanın başka bölgelerinde oluşabilecek savaş gündemleri
Sürekli tekrarlanan iklim değişikliği, kuraklık, gıda arz güvenliği konularına ilişkin şu an öngöremediğimiz küresel risklerin ortaya çıkması
Yurt içinde ise bu kadar para arzına ve seçim yatırımına rağmen iktidar kanadı tarafından yaptırılan kamu oyu araştırmalarında seçimin kazanılma ihtimalinin çok düşük olduğuna ilişkin ihtimallerin ortaya çıkması. Çünkü o zaman borsa kimsenin umrunda olmaz.
Tüm bu anlatılanlar ışığında ilk başta saydığımız borsayı pozitif etkileyecek unsurların mevcut durumda daha ağır bastığını söylemek mümkün.