Borsa Endeksi Dolar Bazında Ucuz Demek İçin Şaşkaloz Olmak Gerekir

Bir süredir ancak "bindik bir alamete gidiyoruz kıyamete" cümlesiyle açıklayabileceğimiz borsa endeksi hareketlerini ibretle,ders çıkara çıkara izliyoruz.

Şunu kabul etmek gerekiyor ki biz kapitalizim çağında yaşıyoruz. Öyle ki bu çağda sermaye rengin beyazına siyah dediğinde siyah, beyaz dediğinde beyaz oluveriyor. Kapitali olmadan konuşanlarsa bu çağda ya geveze oluyor yada ahmak.

Ahmak siz dahi olsanız her çağın hakim kültürüne saygı duymak gerekiyor.

Şimdiler de ekonomistlerin odak noktasında borsa İstanbul endeksi'nin kırdığı rekorlar bulunuyor. Bazı ekonomistlerin genel kanısıysa hala daha endeksin 80. 000 seviyesinde dolar para birimi bazında ucuz olduğu yönünde.

Şimdi bu arkadaşlar bu analizi yaparken galiba şöyle bir teknik analiz yapıyorlar. Açıyorlar grafikleri, dolar bazında endeks analizine bakıyorlar ve endeksin dolar/TL kurunun 1.78 olduğu seviyelerde endeksin 44.000 - 44. 500 seviyesinde olduğunu görüyorlar. Bu arkadaşlar geçmiş dönem grafiklere bakıyorlar ki ne görsünler endeks vakti zamanında dolar bazında 02.10.2007- 10.01.08 gibi dönemlerde 48. 000 seviyelerini görmüş.

Sonra daha ileri dönem grafikleri çağırıp bakıyorlar ki ne görsünler borsa endeksi 10-10-2010/20.11.2010 gibi dönemlerde dolar bazında 50. 000 görmüş. Bu tablo karşısında şaşkalozlar kendilerine soruyorlar e e e bu iyimser havada, yurt dışında bu kadar likidite bolluğu varken şuanda endeks kaç bin?

Endeks hala dolar bazında 44.000-45.000 seviyesinde o zaman daha yol var diye bir çıkarım da bulunuyorlar ve endekse tl bazında 91. 0000 - 10 .0000 gibi hedefler koyuyorlar. İşin içinde olmayan yatırımcılarsa koyun gibi bu analizleri dinliyor.
Pekala bu doğru bir analiz mi? Bir ekonomistin bir olaya bu kadar kestirmeden gitmesi doğru mu sizce?

Arkadaşlar kabul etmek gerekir ki ekonomi girift, kompleks, hacimli bir bilim dalıdır. Bir tarafına hakim olursunuz diğer tarafı elinizden kaçar. Ekonomi imkansız üçlemeleri, dörtlemeleri imkanlı kılmaya çalışma sanatıdır.

Şimdi yukarıda açıkladığımız gibi düz mantıkla analiz yapan arkadaşların düştüğü hataya dönelim:

02.10.2007/07.01.2008 döneminde;

Doğrudur IMKB endeksi dolar bazında 48.000 li seviyeleri test etmiştir fakat aynı dönemler içerisinde ülkede serbest piyasada işlem gören dolar kuru 1.20-1.22 seviyesindedir. Yani o dönemde borsanın dolar bazında pirimli olması ağırlıklı olarak dolar kurunun oldukça düşük seviyelerde seyretmesinden kaynaklanmaktadır. Bahsi geçen dönemde Dünya ticaret hacmi genişleme sürecindedir. Parite 1.40-1.45 bandında hareket etmektedir ve Avrupa ile iş yapan şirketlerimiz bugüne göre daha karlı faaliyet sürdürmektedirler.

Yine bahsi geçen dönemde ticaret hacmi genişliyor olmasına rağmen brent petrolü 80.90 dolar arasında işlem görmektedir. Türkiye bahsi geçen dönemde petrolün variline bugüne kıyasla sadece 80* 1.2 = 96 TL hadi diyelim ki ortalama 100 TL ödemektedir.

10.10.2010--22.11.2010 Döneminde;

Endeks dolar bazında yaklaşık 50.000 'li seviyelerdedir. Dolar/TL kuru 1.43-1.45 seviyelerinde dalgalanmaktadır. Parite aynı dönemde 1.30-1.38 seviyelerindedir. Endeksin dolar bazında pirimi ağırlıklı olarak dolar kurunun göreceli aşağıda olmasından kaynaklanmaktadır. Bahsi geçen dönemde petrolün varil fiyatı 80.88 dolar arasındadır. Türkiye o dönemde bir varil petrole 80*1.40 = 112 TL ödemektedir. Hadi diyelim ki ortalama 115 TL ödemekte olsun.

Gelelim 12.06.2012--02.01.2013 Dönemine;

Dünya sıkı bir daralma sürecine girmiştir.

Türkiye Avrupa ile beraber Ortadoğu'da da bir çok pazarını kaybetmiştir.

Yılın geneli göz önüne alındığında Euro/dolar paritesi 1.30 lu seviyelerin altında seyretmiştir. Üretici,ihracatçı daha az kar marjlarıyla çalışmak durumunda kalmıştır.

Aynı dönemde dolar kuru faizlerin dip yapmasına rağmen; borsa endeksinin % 50 pirim yapmasına rağmen ortalama 1.75 in altına inememiştir.

En ve en önemlisi bu dönemde Türkiye petrolün variline 112*1.75= 196 tl hadi diyelim yaklaşık ortalama 200 TL ödemektedir. ( Farketmiştir siniz kıyaslanan dönemlere göre yaklaşık 2 katı daha fazla ödüyor.

Bu dönemde bireysel yurt içi kredi stoku artmıştır. Türkiye kredi büyümesinde neredeyse doğal sınırlarına ulaşmıştır.

İç talep cari açığı arttırmadan arttırılamaz hale dönüşmüştür.

Düşük büyüme devam etmektedir. İç talep darlığı devam etmektedir.

Enflasyona ve cari/mali açığa yol açmadan talebi artırmak pek mümkün görünmemektedir.

Son olarak son on yıldır sağlam götürülen bütçe dengesi ne var ne yok satmamıza rağmen ilk defa bozulmuştur.

Borsa İstanbul'un bu göstergelerle; benim yaptığım analize göre 42.000 -50. 000 bandı fiyatlarına süratle geri çekilmesi gerekiyor; en azından ben böyle düşünüyorum. Ben kim miyim? Güçlü kapitalim olmadığına göre?

Son söz: Para asla uyumaz!

Sevgiler.

Mustafa ÖZTÜRK
@Mosturk