Kakaonun ton başına fiyatı yılbaşından bu yana 2 katına çıkarken kakao vadelileri bu ay 8.500 dolar yaklaşarak rekor seviyelere ulaştı.
Tarihsel verilere göre 2023 yılına kadar belirli bir fiyat aralığında devam eden kakao vadelileri emtianın arz talep dengesindeki bozulmaya bağlı olarak yukarı yönlü bir ivmeye girdi. Geçen yıl %66 civarında değer artışı kaydeden kakao vadelileri, daha önceki yıllarda genellikle 2.000 dolar bandında bir ticaret aralığına sahipti. Son bir yıllık zaman zarfında ise %210’u bulan değer artışı kaydeden kakao, geçen yıl Mart ayından bu yana %200’e yakın değer kazanan Bitcoin'i de geride bırakarak dikkatleri üzerine çekti.
Temel olarak yatırım aracı olarak kullanılan kakao vadelileri ile Bitcoin’deki fiyat artışı arz kaynaklı olsa da kakao vadelileri, dayanak varlığı olan emtianın üretimi ve çevresel sorunlardan kaynaklı bir patlama yaşadı. Çikolatanın ham maddesi olan kakaoya talep sabit kalırken emtianın kötü bir hasat dönemi geçirmesi ve üretimiyle ilgili eksiklerden kaynaklı arz sıkıntıları fiyatının son aylarda patlama yaşamasına neden oldu.
InvestingPro kullanın, profesyoneller gibi kazanın! %20 indirim kodu: INVPROG24
Kodu nasıl kullanacağınızdan emin değil misiniz? Adım adım gösterdiğimiz videoyu izleyebilirsiniz.
Sorularınız için destek birimimize buradan ulaşın.
Kakao fiyatındaki rallinin en başında hakim olarak üretimi gerçekleşen bölge olan Batı Afrika’da geçen yıl kuraklık artışıyla birlikte mahsul veriminin zayıf olması geliyor. Kuru hava gibi kakao üretimini olumsuz etkileyen hava koşullarının yanı sıra bazı sektör kaynakları hastalık gelen kakao ağaçlarına da dikkat çekiyor ve bu hastalığın tedavisi olmadığı için yayılımın engellenmesi adına tek çarenin kesim olduğu söyleniyor.
Uzmanlar kesim sonrası arazinin 5 yıl boyunca yeniden ekilememesi durumuna bağlı olarak kakao çekirdeği ticaretine ciddi zarar verebileceği üzerinde duruyor. Daha önce çiftçilerin farklı ormanlık alanlara ekim yaparak bu sorunun üstesinden geldiği bilinse de artık çevresel etkiler yeni alan bulmayı zorlaştırmış durumda.
Diğer yandan Batı Afrika’daki siyasi istikrarsızlık ve kakao gibi emtiaların üretiminde teşvik eksikliği de yaşanan sorunları körükleyen diğer faktörler olarak kabul ediliyor. Kakao çekirdeğinin daha kaliteli olması için daha iyi gübre kullanımı ve iş gücünü artırma gibi çözümler ise bölgede fiyatların bir yıl öncesinden belirlenmesinden dolayı maliyet engeline takılıyor.
Bunlar gibi birçok olumsuzluk kakao çekirdeği üretiminin her geçen ay daha da azalmasıyla büyük bir arz krizine dönüşmüş durumda. Bu durum, kakaonun çikolata üretiminde temel maddelerden biri olması nedeniyle küresel anlamda çikolata şirketlerinin de kârlılığını direkt etkileyecektir. 2024 yılına girilmesiyle birlikte kakao fiyatının henüz ilk çeyrek bitmeden 2 katına çıkması, krizin daha da büyüyeceğinin ilk sinyali olarak kabul edilebilir.
Dünya kakao üretiminin yaklaşık dörtte üçünün Batı Afrika’daki Fildişi Sahili, Gana, Kamerun ve Nijerya’da gerçekleştiği düşünülürse ve bu ülkelerdeki sorunların kısa sürede çözülemeyeceği düşünülüyor. Uluslararası Kakao Örgütü ise bu yıl için yaklaşık 374 bin ton arz açığı olduğunu raporladı. Örgüt, bu arz açığına bağlı olarak tüketicilerin çikolatalı şekerleme fiyatlarında artış ya da sunulan ürünlerde daralma görmeye devam edebileceği uyarısında bulundu.
Kakao fiyatlarındaki sıçramayla birlikte şeker fiyatlarında da yukarı yönlü eğilim, çikolata fiyatlarında önemli oranda bir artışa neden oldu. Bu da küresel piyasalarda genel gıda enflasyonu düşüş eğilimindeyken çikolata fiyatlarının yükselişe devam etmesine neden oluyor. ABD Tarım Bakanlığı verileri de bu durumu teyit ederken şekerleme fiyatlarının genel enflasyon oranından neredeyse 3 kat daha hızlı arttığını gösteriyor.
Çözüm olarak ise kakao üretiminde ağırlığın Batı Afrika ülkelerinden daha çok yağış alan Latin Amerika ülkelerine kaydırılması olarak görülüyor. Ancak bu da uzun vadeli bir çözüm olarak kısa vadede arz açığını kapatacak etkili bir çözüm bulunmuyor. Böylece kakao vadelilerinde dışarıdan bir müdahale olmaksızın fiyat artışının soluksuz devam etmesi muhtemel gözüküyor.
Sonuç olarak kakao vadelilerin ralli olarak görülen fiyat artışı, aslında bir sektörün kriz artış grafiği olarak karşımıza çıkıyor. Çikolata ve şekerleme üreticileri ise arz tarafında yakın zamanda bir düzeltme olasılığını çok zayıf görüyorlar.