Morgan Stanley Brent ham petrolünü uzun vadede varil başına 65 Dolar'da görürken rakibi Goldman Sachs "kısa süreli" bir 75 Dolar zirvesi bekliyor. Öngörüler ne olursa olsun Suudi Arabistan'ın petrol kesintisindeki daha önce görülmemiş derinliği, varil başına daha fazla kazanırken ABD ve Asya'daki değerli pazar payını rakiplerine kaptırmayı riske eden Riyad için hem yararlı hem de zararlı olmuş gibi görünüyor.
Krallığın karşı karşıya kaldığı tehlikelerden biri: Exxon Mobil (NYSE:XOM) ve Chevron (NYSE:CVX) gibi petrol devlerinin önümüzdeki yıllarda ABD kaya petrolü üretim kapasitelerini önemli oranda artırarak Asya piyasalarına petrol ihraç etmek ve orada fiyatları belirlemek konusunda OPEC kadar nüfuzlu hale gelmesi.
Devlerin Kurduğu Yeni Bir 'OPEC'?
New York bazlı enerji koruma fonu Again Capital'ın kurucu ortağı Joh Kilduff'a göre böyle bir gelişme "Suudi petrolünün geleceği için bir tehlike yaratır" ve "petrol devlerinin kendi tarzlarında bir OPEC oluşturması için inanılmaz bir fırsat yaratır."
Exxon Mobil ve Chevron'un ABD'deki Permian kaya petrolü havzasındaki üretimlerini günlük 1 milyon varil daha artırma planlarını açıklamasıyla birlikte dünya geleceğin nasıl olabileceğini bir an için görmüş oldu. Exxon Mobil daha da ileri giderek, Permian havzasındaki yatırımlarından düşük petrol fiyatlarında bile çift haneli getiri beklediğini söyledi. Exxon açıklamasına göre, örneğin varil başına 35 Dolar fiyatında Permian havzasındaki üretim ortalama olarak %10'un üzerinde getiri sağlayacak.
Eğer bu doğruysa, West Texas Intermediate ham petrolünün varil başına 43 Dolar civarına düştüğü geçen yılki petrol piyasası çöküşünün zirvesinde Exxon Mobil Permian havzası üretiminden hala kar edebilirdi, ki aynı dönemde Suudi Arabistan milli petrol şirketi Aramco ve Orta Doğu'daki birçok milli petrol şirketi nakit sıkıntısı yaşıyordu.
Devler Kaya Petrolünden Yüksek Kar Elde Ediyor
Pazartesi günkü Bloomberg haberi Exxon Mobil'in iddiasını doğrulayarak 2014'teki piyasa çöküşünden zarar gören büyük petrol firmalarının fiyatların uzun süre düşük olduğu dönemlerde hayatta kalmayı öğrendiğini söyledi. Şirketler; standart ve sürdürülebilir masrafları sağlayabilmek için su altı vanalarından pompalara kadar her şeyin dizaynını birbirleriyle paylaşmanın ve dünyaya yayılmış pahalı projeler yerine ekonomik kaya petrolüne yatırım yapmanın ardından şimdi petrolün varil başına 100 Dolar olduğu günlerdeki gibi kar ediyorlar. En büyük sekiz entegre petrol ve gaz şirketi geçen sene 2013'teki kriz öncesi 215 milyar Dolar'ın %45 altında, 118 milyar Dolar'lık harcama yaptı.
Bloomberg haberi aynı zamanda harcamalardaki azalmanın geliştirme ya da getirilerde zayıflama anlamına gelmediğine dikkat çekti. New York bazlı Energy Management Institute'tan Dominick Chirichella'ya göre ABD'deki sondaj kulesi sayısı Ekim 2014'e kıyasla %48 düşmüş olmasına rağmen ülkedeki ham petrol üretimi %36 daha fazla. ABD Enerji Bilgi İdaresi'ne göre şu anki toplam ham petrol üretimi günlük 12,2 milyon varillik rekor seviyede ve bunun 2020 sonunda günlük 13 milyona ulaşması bekleniyor.
Öngörülere göre 2025'te günlük 24 milyon varil ham petrol ve sıvı enerji üretecek olan ABD, Suudi Arabistan ve Rusya'nın üretiminin toplamını geçecek. Bunun sebeplerinden biri, rekor seviyede petrol üretilirken çok da konuşulmayan ve kaya petrolü endüstrisinin harikalarından biri olan sondaj verimliliğindeki büyük sıçrama.
Enerjide göz ardı edilen bir diğer konu da ABD'deki petrol devlerinin endüstrinin çoğunluğunu oluşturan daha küçük, bağımsız sondaj şirketlerini bünyelerine katarak kaya petrolü sektöründe daha da büyümeleri ihtimali.
Kilduff:
"Büyüklerin Permian'a dahil olmasıyla birlikte bağımsız küçük firmalar kendilerinden daha fazla ödeme yapmalarını ya da sektörden çıkmalarını talep eden bankalar tarafından sıkıştırılıyor."
"Kaya petrolü endüstrisinin en ilginç yanı, tüm bu bağımsız şirketlerin oyunun dinamiklerini değiştirmek amacıyla bir araya gelmesiydi. Ancak devler onları satın alırsa, kaya petrolünü ve nihai olarak ABD petrol fiyatları ile bu petrolün nereye gideceğini devler kontrol edecek."
Suudiler'in Asya'daki Pazar Payı Tehdit Altında
Bu kaya petrolü şimdi, en korumalı Suudi pazarı olan Asya'ya giderek daha fazla akıyor. Riyad petrol fiyatlarını %25 yükseltmek için OPEC+'i üretim kesintisine yönlendirmiş olsa da bu kesintilerin çoğunun en şeffaf arz-talep verilerini yayınlayan ve küresel petrol fiyatlarında en büyük etkiye sahip olan ABD piyasasına yönelik olduğu biliniyor. Bu arada Suudiler ise hem Arap Ultra-Light ham petrol ya da Very Light ABD hafif ham petrolünü alabilen Asya rafinerilerinin neredeyse her talebini eksiksiz karşılıyor.
Suudiler'i korkutacak şekilde S&P Global Platts Şubat başında, navlun oranlarındaki düşüşün Amerika'dan gelecek kargoları Asya ve Orta Doğu'dan gelen varile karşı daha cazip hale getirmesiyle birlikte ABD'nin Asya'ya ham petrol ihracatının Mart ve Nisan'da daha da artacağını yazdı.
ABD ham petrol ihracatı yakın zamanda günlük 3,6 milyon varil rekorunun üzerine çıktı. Platts'e göre ABD'nin Asya'ya ihracatında ülke bazında veriye sahip olunmasa da, Basra Körfezi petrolüne kıyasla sürekli olarak daha indirmli fiyattan aldıkları Kuzey Amerika petrolüne olan talepte artış var.
ABD Ham Petrol İhracatı Yükseliyor
Tabii ki, ABD ham petrol ihracatının mevcut büyümesini sürdürebilmesi için, Permian ve Bakken gibi kaya petrolü havzalarından petrolü aktarmayı yıllardır zorlaştıran ulaştırma darboğazlarının üstesinden gelebilecek yeterlilikte boru hattına ihtiyaç var.
Ancak bu sorun da çözülüyor gibi: Permian boru hattı kapasitesinin 2021 sonunda üç katına çıkaran günlük 9 milyon varile ulaşması bekleniyor. Kasım'da günlük 1,4 milyon varillik kapasiteye sahip olan Bakken ise önümüzdeki yıl sonunda 1,8 milyona ulaşabilir.
Kilduff:
"Petrol devlerinin kaya petrolünün kontrolünü ele geçirmesi ve Asya'da, belki de tüm dünyada ham petrolünün fiyatını belirlemesi için koşullar oluşuyor. Farklı isimli bir OPEC haline gelecekler."